ILGIN MUTFAK KÜLTÜRÜ VE YEMEKLERİ

Yıl 2017, Sayı: 38, 86 - 94, 01.08.2017

Nermin Işık Aysun Kılıçaraslan Osman Güldemir , Didem Önay Derin Nimet Barı

Öz

Canlıların birinci ihtiyaçları beslenmektir. Dolayısıyla insanların doğumdan ölüme kadar beslenmek zorunda olmaları, ilk çağlardan beri yemekle ilgili bir takım kurallar geliştirmelerine neden olmuştur. Bu kurallar, zamanla toplumların kendi yapı ve değerleri ile ilgili gelenek ve görenekleriyle bütünleşip, o toplumlara özgü mutfak kültürünü yaratmıştır. Mutfak dediğimiz şey insanlığın ilk ortaya çıkmasından günümüze kadar değişen, gelişen ve sentezlenen bir olgudur. Ayrıca yemek yeme eylemi hem biyolojik, hem kültürel hem de psikolojik bir sürecin ürünüdür. Bu üç boyutlu ihtiyacın sonucunda mutfak geleneği hem sürekli değişen, hem de sürekli karmaşık bir hal alan ama aynı zamanda da kültürleri birbirinden kısmen ayırmaya yardım eden önemli bir kültürel ağdır. Yemek kültürü bir toplumda yiyeceğin üretiminden tüketimine kadar izlediği süreç ve bu sürece bağlı olarak ortaya çıkan maddi, manevi kültürel öğelerin oluşturduğu önemli bir kültürel sistemdir. Dünya mutfakları arasında Türk mutfağı dikkat çeken bir konumdadır. Nitekim hem Orta Asya’dan günümüze uzun bir tarihsel geçmişe; hem de oldukça geniş bir coğrafyanın ürünüdür.Bu çalışmanın amacı, Konya’nın kuzey batısında yer alan Ilgın ilçesinin mutfak kültürü ve yemeklerini kuramsal açıdan, günlük öğünlerde; geçiş dönemlerinde doğumdan ölüme kadar ; kutsal ve neşeli günlerde, istek/dilek sofralarında yapılan yemek alışkanlıklarının eskiden ve günümüzde neler olduğunu; ayrıca kışlık yiyecekler; sofra düzenleri; pişirme yöntemleri; servis düzenleri; içecekler; yemeklerini çorbalardan tatlılara kadar saptamak suretiyle tanıtmak ve yazılı kayıtlara geçirilerek kaybolmasını önlemektir.Çalışma nitel bir araştırmadır; Ilgın mutfak kültürü ve yemekleri, bölge kültürünü temsil eden 50 yaş ve üzeri 11 kaynak kişi ile yüz yüze görüşülerek derlenmiştir. Çalışmada mutfak araçları, mutfak mimarisi ve yemek tarifleri kapsam dışı bırakılmıştır. Ilgın yöresinin kışlık ve yazlık öğünleri; doğumdan ölüme kadarki geçiş dönemlerindeki yeme içmeyle ilişkili ritüelleri; dilek istek sofraları; dini gün ve bayramlarında tüketilen yiyecek ve içecekler; kışlık besinler; yemekler ve tarifleri sistematik bir şekilde aktarılmıştır. Gelecekteki çalışmalarda daha fazla kaynak kişi ile görüşülerek bilgilerin derinleştirilmesi; bu bilgi birikimiyle görseller üretilmesi; tariflerin birçoğunun uygulanarak standartlaştırılması ve diğer disiplinlere de hizmet edebilmesi amacıyla besin değerlerinin hesaplanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

mutfak kültürü, yemek kültürü, Konya, Ilgın Mutfağı, Ilgın Yemekleri

Ilgın Cuisine and Foods

Öz

Human’s principal necessity is feeding. Therefore, people have to be fed from birth to death; this led them to develop a set of rules about food since ancient times. These rules have created communities’ unique culinary culture by integrating with societies’ traditions and customs during the time. What we call kitchen is a phenomenon that changes from the first appearance of humanity to the day-to-day, developing and synthesized. In addition, eating is a product of both biological, cultural and psychological processes. Because of this three-dimensional need, culinary tradition is an important cultural network that is both constantly changing and continuously complex, but at the same time helping to separate cultures from each other in part. Food culture is an important system formed by the process of food and consumption and the material and spiritual cultural items that emerge depending on this process. Among the world cuisines, Turkish cuisine is a remarkable position. As a matter of fact, it is a long historical past from Central Asia; as well as a very wide geographical product. This study aims that to promote and to prevent loss through written records by researching Ilgın’s culinary culture and foods meals, transition periods from birth to death, holy and entertaining days, wishing tables, foods for winters, table arrangements, cooking technics, serving patterns, drinks, foods and recipes from soups to deserts . Ilgın is located in the north-west of Konya in Turkey. This study is a qualitative research; Ilgın culinary culture and foods are collected from the 11 people who are representing the culture of the region and over the age of 50. Kitchen tools, kitchen architecture and recipes were excluded from the study. Winter and summer meals of Ilgın region; rituals related to food and drink during transition periods from birth to death; wish-request tables; food and beverages consumed on religious days and holidays; winter foods; meals and recipes are transmitted in a systematic way. Deepening knowledge by talking to more resource people in future studies; producing visuals with this knowledge; Standardization of the recipes by applying a number of recipes and the calculation of nutritional values in order to be able to serve other disciplines

Anahtar Kelimeler

culinary culture, food culture, Konya, Ilgın Cuisine, Foods of Ilgın

Kaynakça

• Ak, Meryem. (2013). “Özel Görüşme”, Ev Hanımı, (57 yaşında), Beykonak Köyü, Ilgın.
• Akbulut, Yusuf. (2013). “Özel Görüşme”, Öğretim Üyesi, (64 yaşında), Yüksek Okul Mezunu, Beykonak Köyü, Ilgın.
• Boran, Ümmühan. (2013). “Özel Görüşme”, Ev Hanımı, (68 yaşında), İlkokul Mezunu, Eldeş Köyü, Ilgın.
• Büyükovalı, Emine. (2013). “Özel Görüşme”, Ev hanımı, (70 yaşında), İlkokul Mezunu, Ilgın.
• Halıcı, Nevin. (2005). Konya Yemek Kültürü ve Konya Yemekleri. İstanbul: Rumi Yayınları.
• Halıcı, Nevin. (2009). Türk Mutfağı. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Işık, Şebnur. (2013). “Özel Görüşme”, Öğretim Görevlisi, (57 yaşında), Yüksekokul Mezunu, Ilgın.
• İnce, Fethiye. (2013). “Özel Görüşme”, Ev Hanımı, (52 yaşında), İlkokul Mezunu, Ilgın.
• İşler, Nurten. (2013). “Özel Görüşme”, Emekli, (52 yaşında), Yüksekokul Mezunu, Ilgın.
• Kadıoğlu, B., Kadıoğlu, S., Kaya, C., Turan, Y. 2010. Kırsalda Beslenme Kültürü (Erzurum İli Örneği). Alınteri 18 (B); s. 20-27.
• Karpuz, Emine. (2012). Konya Ansiklopedisi. Konya, Cilt 4, s. 282-286.
• Keleş, Ayşe. (2013). “Özel Görüşme”, Ev Hanımı, (53 yaşında), İlkokul Mezunu, Ilgın.
• Küçükkağnıcı, Nezahat. (2013). “Özel Görüşme”, Ev Hanımı, (66 yaşında), İlkokul Mezunu, Ilgın.
• Şahin, Kadriye. (2012). Hatay Mutfak Kültürü ve Yemekleri. Hatay Valiliği, Yayın No: 16.
• Şevkatlioğlu, Meryem Sema.(2013). “Özel Görüşme”, Ev Hanımı, (80 yaşında), İlkokul Mezunu, Ilgın.
• Talas, M., 2006. “Tarihî Süreçte Türk Beslenme Kültürü ve Mehmet Eröz’e Göre Türk Yemekleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar 2006, Sayı:18, Konya, s.273-283
• Tekin, Sabahat. (2013). “Özel Görüşme”, Ev Hanımı, (55yaşında), İlkokul Mezunu, Ilgın.
• Tezcan, Mahmut. (2011). Türklerde Yeme İçme Alışkanlıkları ve Buna İlişkin Davranış Kalıpları. http://www.turkish-cuisine.org/article_details.php?p_id=22&Pages=Articles, Erişim Tarihi: 21.08.2013.