Tefsir İlminin Çınarlarından Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu: Hayatı, Kişiliği ve İlmî Çalışmaları

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 284 - 316, 31.10.2019

Hatice Teber

https://doi.org/10.31121/tader.558881

Öz

Bu çalışma yaklaşık bir asırlık ömrünü İslamî İlimlere hususen de Tefsir ilmine adamış kıymetli hocam ve
babam İsmail Cerrahoğlu hakkındadır. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinin ilk mezunlarından olan Cerrahoğlu, Türkiye’deki tefsir akademyasının da ilk hocalarından biridir. Yıllarca hocalık yaptığı Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde yüzlerce öğrenci yetiştirmiş, sayısız tez yönetmiştir. Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden 1954 yılında mezun olmuş, bu fakülteye asistan olarak
intisap etmiş, 1996 yılında da emekli olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin sağladığı imkânlar ile İngiltere, Mısır
ve Tunus’ta akademik araştırmalarda bulunmuş British Museum ve Kahire Milli Kütüphanelerinde alanı ile
ilgili çalışmalar yapmıştır.
Cerrahoğlu, Türkiye’de ilahiyat bilimlerinde tefsir dalında ilk akademik çalışmaları yapmış, bu alanda daha
sonra yazılmış olan hemen bütün tefsir çalışmalarında kendisine referans verilmiş bir akademisyendir. O,
gerek tefsir usulü ve gerekse tefsir tarihi üzerine kaleme aldığı çalışmalarla ve bu alanda verdiği derslerle
ülkemizde tefsir alanında pek çok akademisyenin yetişmesinde önemli rol oynamıştır. Bu bağlamda onun
hayat hikâyesi aynı zamanda Türkiye’deki tefsir çalışmalarının da tarihi hakkında bilgi edinmemize vesile
olacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Tefsir Usulü, İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi, Türkiye, İlahiyat

Prof. Dr. Ismail Cerrahoglu as One of the Monuments of Tafsir Science: His Life, Personality and Scientific Studies

Öz

This study is about my dear teacher and father Ismail Cerrahoglu, who devoted nearly a century long of life
to Islamic Sciences and especially to the Tafsir Science. As one of the first graduates of Ankara University
Faculty of Divinity, Cerrahoglu was one of the first professors of Tafsir academia in Turkey. He trained
hundreds of students and directed many theses at Ankara University Faculty of Divinity, where he taught
for years. Professor Dr. İsmail Cerrahoglu graduated from the Faculty of Divinity at Ankara University in
1954 and entered the same faculty as an assistant and retired in 1996. With the support provided by the
Republic of Turkey, he has done academic researches and studies related to his area in England, Egypt,
Tunisia, British Museum and Cairo National Libraries. He has made the first academic studies in Tafsir field in theology sciences in Turkey, he is an academician
who has been referenced in almost all Tafsir / commentary studies written in this field. He played an important role in the education of many teachers in the field of Tafsir in our country with his works on the
Methodology of Tafsir and the History of Tafsir and by giving lectures in this field. In this context, his life
story will also be instrumental to us about the history of Tafsir studies in Turkey.

Anahtar Kelimeler

İsmail Cerrahoğlu, Theology, Tafsir, Turkey, Methodology of Tafsir, History of Tafsir

Kaynakça

• Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1967 Mezunları. Kürsü. Ankara, 1967.
• Atmaca, Gökhan. “İsmail Cerrahoğlu ve İlmî Çalışmaları”. Usûl Dergisi 1/21 ( 2014): 146-180.
• Cerrahoğlu, İsmail. “Prof. M. Tayyib Okiç”. Prof. M. Tayyib Okiç Armağanı. Ankara: Sevinç Matbaası, 1978.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. 2 cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1996.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. 22. Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Cerrahoğlu, İsmail. “Kur’ân-ı Kerim Nasıl Bir Kitaptır Nasıl Anladılar, Nasıl Anlıyoruz, Nasıl Anlamalıyız”. Diyanet Dergisi 27/4 ( Ekim 1991): 33-54.
• Çardaklı, Fatih - Erünsal, İsmail – Ülker, Mustafa Birol. İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu (1953- 2010). Ankara: İSAM Yayınları, 2012.
• Karacelil, Süleyman. Tefsir Usûlü’nün Yapısı ve İşlevi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• Kılıç, Sadık - Demir, Şehmus. “Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu ile ‘Hayat Tecrübesi’ Üzerine Bir Söyleşi”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (2009): 217-238.
• Öcal, Mustafa. “Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu”. Tanıkların Dilinden Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Dini Hayat. 3 cilt. İstanbul: Ensar Neşriyat Yayınları, 2008.
• Özsoy, Ömer - Koç, M. Akif. “İhtiyat İntizam ve İnziva Dolu Bir Hayat: Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu”. İslâmiyât/Kitâbiyât Bülten 6 (Ocak- Mart 2003): 3-10.
• Teber, Hatice. “İsmail Cerrahoğlu ile Türkiye’deki Tefsir Çalışmaları Üzerine”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 9/18 (2011): 233-240.
• Türkiye Diyanet Vakfı/İSAM. “İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu Veri Tabanı”. Erişim: 20 Eylül 2019. http://www.isamveri.org.
• Ülken, Hilmi Ziya. “İlahiyat Fakültesinin Geçirdiği Safhalar”. İlahiyat Fakültesi Albümü 1949-1960. Ankara: Türk Tarih Kurumu,1961.
• Yılmazer, Zeynep. Tefsir Usûlü Alanında Telif Edilmiş Türkçe Eserler Üzerine Bir Değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.