Türk Din Psikolojisi Çalışmalarında “Din ve Psikopatoloji” Literatürü (1973-2022) Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Sayı: 6, 31 - 76, 30.12.2022

Esma Zennure Kavurkacı

Öz

Aydınlanma dönemiyle dinin kaybettiği değer ve bilimin kazandığı önem ile birlikte din ve psikoloji, pozitivist bir anlayışla birbiri içine dahil etmekte güçlük çekilen iki ayrı disiplin olarak algılanmaktadır. 2000’li yıllara kadar din ve psikoloji arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalarda yoğunluk olmasa da günümüze yaklaştıkça yapılan çalışmaların arttığı dikkatleri çekmektedir. Ülkemizde ise konu hakkında yapılan çalışmaların özellikle son yirmi yıl içerisinde önemli ölçüde hız kazandığı tespit edilmiştir. Günümüze yaklaştıkça araştırmacıların ilgisini çeken ve alanda günbegün artan bu çalışmalara dair literatür taraması yapma ihtiyacı doğmuştur. Psikopatoloji ve dini ilgilendiren çalışmalarda yoğunluğun hangi konularda olduğu ve en çok eksik kalan çalışmaların neler olduğunu görme konusunda çalışmanın önemi açıktır. Bu çalışma internet tabanlı yürütülmüştür. Mevcut araştırma bu kapsamla sınırlandırılmış olsa da daha önce böyle bir çalışma yürütülmediği için alanda çok önemli bir boşluğu doldurmaktadır. 1973-2022 yılları arasında din ve psikopatoloji ilişkisine dair yapılan çalışmaların incelendiği bu taramada 330 tane araştırmaya ulaşılmıştır (n=330). Bunlar kronolojik olarak incelendiğinde 2000 öncesinde yapılan; 11 makale, tez ve kitaba ulaşılmıştır. 2000’den 2010’lara kadar ise 34 çalışma bulunurken, 2010’dan sonra ciddi bir artış dikkatleri çekmektedir. Bunlar incelendiğinde 148 adet tez çalışması, 107 adet makale, 14 adet kitap ve 7 adet bildirinin yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmalarda en sık işlenen temalar; (121 adet) kaygı, (45 adet) depresyon, (50 adet) bağımlılık, (25 adet) travma, (20 adet) OKB’dir. Herhangi bir araştırmanın yapılmadığı psikopatolojiler ise bipolar/mani/iki uçlu bozukluk, özgül fobiler, panik atak, agorafobi, disosyatif bozukluklar ve bedensel belirtiler, bulumiya nervoza ve tıkınırcasına yeme, fetişizm, pedofili, gözetlemecilik, göstermecilik, sürtünmecilik, sadizm ve mazoşizm gibi cinsel bozukluk ve sapkınlıklar, paranoid, histriyonik, çekingen, bağımlı kişilik bozukluklarından oluşmaktadır. Gelecek çalışmalara bu konularda araştırmalar yapmaları tavsiye edilmektedir. Aynı zamanda bu araştırmanın sınırlılıkları dışında kalan İslamofobi ve intihar durumları psikopatolojik rahatsızlık olarak sayıldığı için yer verilmemiştir. Yine dine ait; din, dini, dindarlık ve manevi kelimeleri üzerinden araştırma yürütülmüştür. Benzer konuda yapılacak gelecek araştırmalara, çalışmanın bu sınırlılıklarını aşarak konuyu daha kapsamlı yapmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Psikopatoloji, Ruhsal bozukluklar, Mental rahatsızlıklar, Literatür taraması, Din, Maneviyat

A Research on “Religion and Psychopathology” Literature (1973-2022) in Turkish Psychology of Religion Studies

Öz

Religion and psychology have been perceived as two separate disciplines that have been difficult to integrate into each other in the last seventy years. Although there wasn’t any intensity in the studies examining the relationship between these two variables until the 2000s, it is noteworthy that the studies conducted have increased in number to the present day. In our country, it has been determined that the studies on the subject have increased significantly, especially in the last twenty years. There has been a need for a literature review on these studies, which have recently attracted the attention of researchers and are increasing day by day in the field. It is obvious that the importance of working on seeing which subjects are concentrated on and what are the subjects that have never been taken part in studies related to psychopathology and religion. This study has been conducted on the internet. Although the current research is limited to this scope, it fills a very important gap since there has not been a literature review on this subject before. In this survey, in which studies on the relationship between religion and psychopathology between 1973-2022 were examined, 330 studies were reached (n=330). There have been 11 articles, theses and books from before 2000s when the studies are examined chronologically. 34 studies are identified to be conducted from 2000 to 2010. After 2010, a significant increase draws attention. When these are examined, it is seen that 148 thesis studies, 107 articles, 14 books and 7 papers have been actualized. The most frequently covered themes in these studies are; (121 items) anxiety, (45 items) depression, (50 items) addiction, (25 items) trauma, (20 items) OCD. Psychological disorders for which no research has been conducted are bipolar/mania disorder, specific phobias, panic attacks, agoraphobia, dissociative disorders and somatic symptoms, bulimia nervosa, sexual disorders and perversions such as fetishism, pedophilia, paraphilia, exibitionism, voyeurism, frottorism, sadism, masochism, paranoid, histrionic, avoidant, dependent personality disorders. It is recommended to to conduct research on these issues in future studies. At the same time, Islamophobia and suicide, which are outside of the limitations of this research, are not included because they are considered as psy-chopathological disorders. In the same way, research on keywords religion, religiosity and spirituality was carried out. It is recommended that future studies on a similar subject should go beyond the limitations of this study and render the subject more comprehensive.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Psychopathology, Mental disorders, Literature review, Religion, Spiritual

Kaynakça

• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5. Washington, DC: American Psychiatric Association.
• Apaydın, H. (2010). Ruh sağlığı ve din ilişkisi araştırmalarına bir bakış. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(2), 59-77.
• Cohen, A. B & Koenig, H. G. (2016). Din ve ruh sağlığı. (çev. M. Koç). Journal of Balikesir University Faculty of Theology, 2(1), 153-160.
• Gencer, M., Cengil, M. & Koç, M. (2022). Ruh sağlığı ve din. Ankara: Sonçağ Akademi.
• Google/Scholar. Erişim:30.06.2022 https://scholar.google.com.tr
• Google/Shopping. Erişim: 30.06.2022 https://www.google.com/shopping?hl=tr
• Koç, M. (2018). Türk din psikolojisinde öncü bir isim: Neda Armaner üzerine biyografik bir araştırma. Bilimname, 36, 213-259.
• Köylü, M. (2007). Ruh sağlığı ve din: Batı toplumu açısından bir değerlendirme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23(23), 65-92.
• Kring, A. M. & Johnson, S. L. (2019). Anormal psikolojisi/Psikopatoloji. (12. Basım). (M. Şahin, Çev. Ed.). İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Milli Kütüphane/Kaşif. Erişim: 30.06.2022 https://kasif.mkutup.gov.tr/
• Tübitak Ulakbilim/Harman Türkiye Akademik Arşivi. Erişim: 30.06.2022 https://harman.ulakbim.gov.tr/searchResult
• Tübitak/TrDizin. Erişim: 30.06.2022 https://trdizin.gov.tr/
• Türkiye Diyanet Vakfı/İslam Ansiklopedisi. Erişim: 30.06.2022 https://www.islamansiklopedisi.org.tr
• Ulakbilim/Ulusal Toplu Katalog. Erişim: 30.06.2022 http://www.toplukatalog.gov.tr/?cwid=3
• Yapıcı, A. (2013). Ruh sağlığı ve din: Psiko-sosyal uyum ve dindarlık. (2. Basım). Adana: Karahan Kitabevi.
• Yüksek Öğretim Kurumu/Tez Merkezi. Erişim: 30.06.2022 https://tez.yok.gov.tr.