Öğretmenlerin Öğretim Programı Okuryazarlığı Algı Ölçeği’nin Geliştirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 857 - 884, 28.12.2021

Ahmet Keskin , Hunkar Korkmaz

https://doi.org/10.37217/tebd.917130

Cited By: 12

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlığı algılarını belirlemeye yönelik bir ölçme aracı geliştirmektir. Program okuryazarlığı, öğretmenin eğitim programlarına özgü özelliklerin farkında olması, bu farkındalığı uygulamaya dönük kullanabilmesi, eleştirel bakış açısıyla değerlendirmeler ve yorumlamalar yaparak eğitim programını kendine rehber olarak kullanabilmesi olarak tanımlanmıştır. Alanyazın taraması ve yapılan çalışmalar kapsamında hazırlanan 118 maddelik ölçek uzman değerlendirmeleri sonucunda 68 maddeye indirilmiş ve bu 68 maddelik taslak ölçek 2018-2019 eğitim öğretim yılı güz döneminde Ankara ilindeki altı farklı ilçede ilkokul, ortaokul ve liselerde devlet okullarında görev yapmakta olan 406 öğretmene uygulanarak Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmıştır. Analiz sonuçlarının değerlendirilmesi ile ölçeğe ait dört boyutlu bir yapı ortaya çıkmıştır. Bu ölçek Ankara ilindeki on dört ilçede devlet okullarında görev yapmakta olan toplam 713 ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenine uygulanarak Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. DFA sonuçlarına göre ölçeğin 38 maddeden oluşan dört boyutlu yapısı doğrulanmıştır. Bu boyutlar a) programı tanıma, b) programı hayata geçirme, c) programı sorgulama ve d) programa değer verme olarak adlandırılmıştır. Ölçeğe ait Cronbach α değeri .934’tür. Çalışma bulgularının öğretmen eğitimi ve program okuryazarlığı alanında çalışan araştırmacılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Program Okuryazarlığı, Program Okuryazarlığı Algı Ölçeği, Öğretmenlerin Program Yeterliği

Development of Teachers’ Curriculum Literacy Perception Scale

Öz

This study aims to develop a valid and reliable scale to determine teachers' perceptions of curriculum literacy. Curriculum literacy can be defined as follows: Curriculum literacy; is that the teacher is aware of the features specific to the curriculum, can use this awareness in practice, and can use the curriculum as a guide by making critical evaluations and interpretations. The 68-item draft scale was applied to 406 teachers teaching in primary, secondary, and high schools in six different Ankara districts in the fall semester of the 2018-2019 academic year, and Explanatory Factor Analysis (EFA) was conducted. With the evaluation of the analysis results, a four-dimensional structure belonging to the scale emerged. A Confirmatory Factor Analysis (CFA) was performed by applying this scale to 713 primary, secondary, and high school teachers teaching in public schools in fourteen districts in Ankara. According to the CFA results, the four-dimensional structure of the scale consisting of 38 items was confirmed. These dimensions were named as a) recognizing the curriculum, b) implementing the curriculum, c) questioning the curriculum, and d) valuing the curriculum. The Cronbach α value of the scale is .934. Results of this research will contribute to the researchers and educators studying on teacher education and curriculum literacy.

Anahtar Kelimeler

Curriculum Literacy, Curriculum Literacy Perception Scale, Teachers' Curriculum Competencies

Kaynakça

• Akdeniz, A. R. & Paçin, G. (2012). Yeni fizik öğretim programına ve uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 196, 290-307. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442232 sayfasından erişilmiştir.
• Andy, F. (2005). Discovering statistics using spss for windows: Advanced techniques for the beginner (2. b.). London: Sage Publications.
• Ariav, T. (1988). Growth in teachers' curriculum knowledge through the process of curriculum analysis. American Educational Research Association’da sunulmuş bildiri, New Orleans. http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=eric&AN=ED299234&lang=tr&site=eds-live&authtype=ip,uid sayfasından erişilmiştir.
• Aslan, S. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Aydın, O. & Özmen, Z. K. (2009). Yeni ilköğretim programı ile ilgili öğretmen görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30, 47-63. http://dergipark.gov.tr/maruaebd/issue/372/2154 sayfasından erişilmiştir.
• Berberoğlu, G. (2017, 27 Aralık). Sistem değişikliği: Ne için ve nasıl yapılmalı? Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/egitim/sistem-degisikligi-ne-icin-ve-nasil-yapilmali-40657781 sayfasından erişilmiştir.
• Beydoğan, H. Ö., Cihan, M. & Taşdemir, A. (2006). Lise felsefe öğretim programının öğretmen ve öğrenci görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 17-37. http://kefad.ahievran.edu.tr/Kefad/ArchiveIssues/PDF/e2cbd36a-2850-e711-80ef-00224d68272d sayfasından erişilmiştir.
• Bolat, Y. (2017). Eğitim programı okuryazarlığı kavramı ve eğitim programı okuryazarlığı ölçeği. Turkish Studies, 12(18), 121-138.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (15. b.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (13. b.). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cevizci, A. (2011). Eğitim felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Comrey, A. L. & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis (2. b.). New York: Psychology Press.
• Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni, nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• DeCoster, J. (1998). Overview of factor analysis. http://www.stat-help.com/notes.htm sayfasından erişilmiştir.
• Demeuse, M. & Christine, S. (2016). Politik kararlardan uygulamaya eğitimde program geliştirme (Y. Budak, Çev.). Ankara: Pegem Yayınevi.
• DeVellis, R. F. (2014). Ölçek geliştirme: Kuram ve uygulamalar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Doğan, D. & Semerci, N. (2016). Eğitim programlarının uygulanmasında karşılaşılan sorunlar ve sorunların çözümüne ilişkin yönetici görüşleri. Turkish Studies, 11(9), 279-304.
• Durdukoca, Ş. F. & Arıbaş, S. (2014). İlköğretim seçmeli bilişim teknolojileri dersi 5. basamak öğretim programının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Malatya ili örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 140-168. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/146256 sayfasından erişilmiştir.
• Eğitim Reform Girişimi. (2017). Eğitim Reformu Girişimi'nin Milli Eğitim Bakanlığı Taslak Öğretim Programları İnceleme ve Değerlendirmesi. https://www.egitimreformugirisimi.org/yayin/ ergnin-meb-taslak-ogretim-programlari-inceleme-ve-degerlendirmesi/ sayfasından erişilmiştir.
• Epçaçan, C. & Erzen, M. (2008). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 182-202. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt1/ sayi4/sayi4pdf/epcacan_erzen.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Ercan, O. (2011). Kimya dersi yeni öğretim programının uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4), 193-209. http://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/138765-2014012211344-12.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Erdoğan, M., Kayır, Ç. G., Kaplan, H., Ünal, Ü. Ö. A. & Akbunar, Ş. (2015). 2005 Yılı ve sonrasında geliştirilen öğretim programları ile ilgili öğretmen görüşleri: 2005-2011 yılları arasında yapılan araştırmaların içerik analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 171-196.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme I. Ankara: Pegem Akademi.
• Erman, M. (2016). Öğretmenlerin öğretim programlarına ilişkin farkındalıklarının ve programlardan yararlanma durumlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ertürk, M. (2013). İlköğretim II. Kademe görsel sanatlar eğitimi dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 3(1), 78-94. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/17548 sayfasından erişilmiştir.
• Feyzioğlu, B. (2014). Dokuzuncu sınıf kimya dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Aydın ili örneği. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 231-260. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/18806510.7822/egt211 sayfasından erişilmiştir.
• Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6. b.). New York: McGraw-Hill.
• Gay, L. R., Mills, G. E. & Airasian, P. W. (2012). Educational research: Competencies for analysis and applications (10. b.). Pearson Higher Ed.
• Gelen, İ. & Beyazit, N. (2007). Eski ve yeni ilköğretim programları ile ilgili çeşitli görüşlerin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13(3), 457-476. http://www.kuey.net/index.php/kuey/article/view/337 sayfasından erişilmiştir.
• George, D. & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference (14. b.). New York: Routledge.
• Goodlad, J. I. (1979). Curriculum inquiry: The study of curriculum practice. New York: McGraw-Hill Book Company.
• Güneş, G. & Baki, A. (2011). Dördüncü sınıf matematik dersi öğretim programının uygulanmasından yansımalar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 192-205. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7797/102104 sayfasından erişilmiştir.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2010). Multivariate data analysis (7. b.). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Horn, J. L. (1965). A rationale and test for the number of factors in factor analysis. Psychometrika, 30(2), 179-185. doi: 10.1007/bf02289447
• İncekara, S. (2011). Özel öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programı ve programın uygulanmasına yönelik görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 351-368. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6150/82607 sayfasından erişilmiştir.
• Kahraman, D. (2014). Sınıf öğretmenlerinin görsel sanatlar dersi programının uygulanmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri ve çözüm önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 221-240. http://efdergi.ibu.edu.tr/index.php/efdergi/article/view/1351 sayfasından erişilmiştir.
• Kahramanoğlu, R. (2019). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlığına yönelik yeterlik düzeyleri üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(65), 827-840. doi: 10.17719/jisr.2019.3495
• Karal, H., Reisoğlu, İ. & Günaydın, E. (2010). İlköğretim bilişim teknolojileri dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(38), 46-64. http://www. acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423874865.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Kaymakçı, S. (2015). Öğretmen görüşleri ışığında 1998 ve 2005 sosyal bilgiler öğretim programlarındaki değişimi anlamak. Eğitim ve Bilim, 40(181), 293-309. doi: 10.15390/EB.2015.3901
• Keleş, Ö., Haser, Ç. & Koç, Y. (2012). Sınıf öğretmenlerinin ve ilköğretim matematik öğretmenlerinin yeni ilköğretim matematik dersi programı hakkındaki görüşleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 715-736. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/223322 sayfasından erişilmiştir.
• Kesten, A. & Özdemir, N. (2010). Sosyal Bilgiler öğretim programının ölçme-değerlendirme boyutunun öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: Samsun ili örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 223-236. https://dergipark.org.tr/tr/pub/firatsbed/issue/45188/565858 sayfasından erişilmiştir.
• Kırmızı-Susar, F. & Akkaya, N. (2010). Yeni Türkçe dersi öğretim programının uygulamasına ilişkin olarak branş öğretmenlerinin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 185, 33-47. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442784 sayfasından erişilmiştir.
• Kuduban, Ö. & Aktekin, S. (2013). 2005 Türk edebiyatı dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Trabzon örneği. Karadeniz Araştırmaları Dergisi(39), 167-186. http://www.karam.org.tr/Makaleler/2028268293_10.%20%c3%96.%20Kuduban-S.%20Aktekin. pdf sayfasından erişilmiştir.
• Kurt, S. & Yıldırım, N. (2010). Ortaöğretim 9.sınıf kimya dersi öğretim programının uygulanması ile ilgili öğretmenlerin görüşleri ve önerileri. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 91-104. https://arastirmax.com/tr/system/files/1066/uvt_116629.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Marsh, C. J. & Willis, G. (2007). Curriculum: Alternative approaches, ongoing issues (4. b.). New Jersey: Pearson Merrill Prentice Hall.
• MEB. (2018). Müzik Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• ODTÜ Eğitim Bilimleri Bölümü. (2017). 2017 MEB Taslak Öğretim Programlarına İlişkin Görüş ve Öneriler. https://eds.metu.edu.tr/tr/duyuru/2017-taslak-programlarna-iliskin-odtu-egitim-bilimleri-bolumu-gorusu sayfasından erişilmiştir.
• Ornstein, A. C. & Hunkins, F. P. (2003). Curriculum; foundations, principles, and issues (4. b.). Boston, Massachusetts: Allyn & Bacon.
• Osborne, J. W. (2014). Best practices in exploratory factor analysis. https://www.researchgate.net/publication/265248967_Best_Practices_in_Exploratory_Factor_Analysis sayfasından erişilmiştir.
• Özcan, G. & Mirzeoğlu, A. D. (2014). Beden eğitimi öğretim programına ilişkin öğrenci, veli ve beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 98-121. http://dergipark.gov.tr/amauefd/issue/1730/21224 sayfasından erişilmiştir.
• Özcan, H. & Düzgünoğlu, H. (2017). Fen bilimleri dersi 2017 taslak öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. International Journal of Active Learning, 2(2), 28-48.
• Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Posner, G. J. (1995). Analyzing the curriculum. New York: McGraw-Hill Humanities Social.
• Roth, C. E. (1992). Environmental literacy: Its roots, evolution and directions in the 1990s. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED348235.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Selvi, K. (2017, 26-28 Ekim). Öğretmenlerin program yeterlikleri. 5. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Muğla Marmaris.
• Shulman, L. S. (1987). Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57(1), 1-23.
• Şengül-Bircan, T. & Tokdemir, M. A. (2013). 'Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi' öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Perspectives on Adult Education Research in Turkey, 46(2), 345-367. doi: 10.1501/Egifak_0000001309
• Şirinkan, A. & Gündoğdu, K. (2011). Öğretmenlerin ilköğretim beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı ve planlarına ilişkin algıları. İlköğretim Online, 10(1), 144-159. http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/1657/1493 sayfasından erişilmiştir.
• Taba, H. (1962). Curriculum development: Theory and practice. Atlanta: Harcourt: Brace & World, Inc.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2014). Using multivariate statistics: International edition (6. b.). Boston: Pearson.
• Talim Terbiye Başkanlığı. (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmaları üzerine. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Tarman, B., Ergür, Ş. & Eryıldız, F. (2012). Yenilenen sosyal bilgiler programına dair bir değerlendirme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 103-135. https://dergipark.org.tr/en/ download/article-file/223351 sayfasından erişilmiştir.
• Tuncer, M. & Berkant, H. G. (2012). İlköğretim ve ortaöğretim programlarının öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 22-39. https://dergipark.org.tr/ tr/pub/esosder/issue/6156/82722 sayfasından erişilmiştir.
• UNESCO. (2017). Accountability in education: Meeting our commitments. http://unesdoc.unesco.org/ images/0025/002593/259338e.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Yapıcı, M. & Demirdelen, C. (2007). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 6(2), 204-212. http://dergipark.gov.tr/ilkonline/issue/ 8604/107168 sayfasından erişilmiştir.
• Yaşar, M. D. & Sözbilir, M. (2012). Öğretmenlerin 2007 kimya dersi öğretim programına yönelik görüşleri ve uygulamada karşılaştıkları sorunlar: Erzurum örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 359-392. http://dergipark.gov.tr/erziefd/issue/0/80311 sayfasından erişilmiştir.
• Yüksel, S. (2004). Merkezi ve yerel düzeylerde program geliştirme. Eğitim ve Bilim, 29(132), 10-14.