Anne Dili Türkçe Olmayan Çocukları Konu Edinen Çalışmaların İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 2, 1266 - 1286, 30.08.2024

Seyit Ateş , Mustafa Öztürk

https://doi.org/10.37217/tebd.1454712

Öz

Bu araştırma; anne dili Türkçe olmayan çocuklarla ilgili temel eğitim düzeyinde yapılmış çalışmaların belli ölçütler çerçevesinde seçilip analiz edilmesinden oluşan bir sistematik derlemedir. Araştırma verileri, anne dili Türkçe olmayan çocukları konu edinen çalışmaların incelenmesiyle elde edilmiştir. Verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından geliştirilen makale-tez inceleme formu kullanılmıştır. Araştırmaya dâhil edilecek çalışmalar ölçüt örneklem yöntemi ile belirlenmiştir. Dâhil etme ölçütlerine uyan ve tam metnine ulaşılabilen 26 çalışma araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler analiz edilirken araştırmacılar arası tutarlılığa dikkat edilmiş ve kodlayıcılar arası güvenirlik %90 olarak hesaplanmıştır. Veriler betimsel analiz ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmalar gerçekleştirildikleri yıllar, ele alınan konu alanları, tercih edilen yöntem ve desenleri ile veri toplama ve analiz biçimleri açısından betimsel; amaçları ve ulaşılan sonuçlar açısından ise içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde çalışmaların müdahaleden çok durum tespitine yönelik olarak yapıldığı, ilk okuma yazma ve Türkçe dil becerilerinin edinimi ve düzeyi ile bu süreçte yaşanan sorunların belirlenmesine yönelik gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Okul öncesi eğitim önemli bir değişken olarak öne çıkarken özellikle okuma yazmaya hazırbulunuşluk, okuma, yazma, dinleme ve kendini ifade etme anne dili Türkçe olmayan çocukların sorunlarının odağında yer alan konulardır. Araştırmada elde edilen bulgular çerçevesinde gelecekteki araştırmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anne dili, İki dillilik, Çok dillilik, Tematik derleme

Review of the Studies on Children Whose Mother Tongue is not Turkish

Öz

This research is a systematic review that involves selecting and analyzing studies on children at the basic education level whose mother tongue is not Turkish based on certain criteria. The research data were collected by analyzing the studies on children whose mother tongue is not Turkish. The article-thesis review form developed by the researchers was used to collect the data. Criterion sampling method was used to determine the studies to be included in the study. The sample of the study consisted of 26 studies that met the inclusion criteria and whose full text could be accessed. While analyzing the data, attention was paid to consistency between researchers, and inter-coder reliability was calculated as 90%. The data were analyzed using descriptive and content analysis. The studies were analyzed descriptively in terms of the years in which they were carried out, the subject areas addressed, the preferred methods and designs, the methods of data collection and analysis, and content analysis was carried out in terms of their aims and findings. When the research results were evaluated in general, it was found that the studies were carried out to determine the situation rather than intervene, and that they were carried out to determine the acquisition and level of initial literacy and Turkish language skills and the problems encountered in this process. While preschool education stands out as an important variable, especially the readiness to read and write, reading, writing, listening and self-expression are the issues that are at the centre of the problems of children whose mother tongue is not Turkish. Suggestions for future research are presented within the framework of the findings of the study.

Anahtar Kelimeler

Mother tongue, Bilingualism, Multilingualism, Thematic review

Kaynakça

• Aksan, D. (2015). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK.
• Avcı, M. & Kurudayıoğlu, M. (2022). Türkiye’de iki dillilik çalışmaların bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 252-265.
• Can, F. & Kardaş, M. N. (2023). Türkiye’de iki dillilik üzerine yapılmış akademik çalışmaların eğilimleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(38), 555-577.
• Ciğerci, F. M. (2020). Ana dili Türkçe olmayan ilkokul öğrencilerinin Türkçeye yönelik metaforik algıları. Başkent Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 227-237.
• Güleryüz, H. (2004). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi kuram ve uygulamaları (7. b.). Ankara: Pegem.
• Higgins, J. P. T. & Green, S. (2011). Müdahalelerin sistematik incelemeleri için Cochrane el kitabı. http://handbook-5-1.cochrane.org/ sayfasından erişilmiştir.
• Kaya, M., Palas, R. & Can, F. (2022). İki dillilik ve çok dillilik üzerinde yapılan araştırmalara ilişkin kaynakça denemesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Dergisi(31), 605-634.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi (S. Akbababa-Altun & A. Ersoy, Çev.). Ankara: Pegem.
• Mülteci-Der. (2019). Türkiye’deki Suriyeli Sayısı Haziran 2019. http://www.multeci.org.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Oruç, Ş. (2016). Türkçede ana dil ve ana dili. Journal of Turkish Language and Literature(2), 311-322.
• Raisha, U. & Kasim, S. (2017). EFL students’ reading comprehension problems: Linguistic and nonlinguistic complexities. English Education Journal (EEJ), 8(3), 308-32.
• Sağır, M. (2007). Ana dil mi, ana dili mi? Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, 2(2), 540-544.
• Skutnabb-Kangas, T. (2004). The right to mother tongue medium education-the hot potato in human rights instruments. Opening plenary at the 2nd Mercator International Symposium, Tarragona, Spain içinde (s. 27-28).
• Susar-Kırmızı, F., Boztaş, H., Salgut, E., Çağ-Adıgüzel, D. & Koç, A. (2020). Ana dili Türkçe olmayan öğrencilerde okul öncesi eğitimin ilk okuma yazma sürecine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 105-129. https://doi.org/10.9779/pauefd.509817
• Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
• UNICEF. (2018). Türkiye – UNICEF Ülke İş Birliği Programı. http://unicef.org.tr/basinmerkezidetay. aspx?id=32846&d=1&dil=tr sayfasından erişilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, F. & Şekerci, H. (2016). Ana dil sorunsalı: Sınıf öğretmenlerinin deneyimlerine göre ilkokul öğrencilerinin yaşadıkları sorunlar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 47-63, http://dx.doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.4c1s3m