MAHSA AMINI PROTESTS IN IRAN: REPRESENTATION OF PROTESTS ON AL ALAM (IR) AND BAKU (AZ) TELEVISION

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 110 - 137, 28.07.2024

Mete Kazaz , Yusuf Görgülü

Öz

The purpose of this study; How the Iranian protests were brought to the agenda on Al Alam television, which functions as the ideological apparatus of the regime in Iran, and Baku television, which is again attributed as the mainline media organization in Azerbaijan, how the protesters as actors were represented in both media organizations, and the ideological frameworks regarding the event in both media organizations. revealing its dimensions. In this regard, both television channels were compared within these frameworks. The research was subjected to discourse analysis based on Van Leeuwen's social actors approach.
According to the research results; In Iran, Al Alam television attempted to pacify the protesters with conflict-oriented discourse content, fragmentation ideological frameworks were widely used in the reconstruction of the protesters, the unifying role of the masses of the people who sided with the regime and the repressive and ideological institutions of the state was highlighted, and this It was concluded that a mutual systematic propaganda was carried out in this direction. The regime and its organic institutions were deliberately excluded and suppressed in the news content. Mahsa Amini's death was not detailed or was deliberately hidden chronologically on Al Alam television. In this case, it appears as an exclusion strategy. While it is clearly observed that Azerbaijan Baku television did not remain silent about the protests in Iran and found a place in its agenda, it was concluded that it approached the events with a neutral language.

Anahtar Kelimeler

Iranian Regime, Protest Demonstrations, Mahsa Amini, Van Leuwenn, Discourse

İran'da Mahsa Amini Protestoları: Al Alam (İr) ve Bakü (Az) Televizyonunda Protestoların Temsili

Öz

Bu çalışmanın amacı; İran’da rejimin ideolojik aygıtı işlevi gören Al Alam televizyonu ve yine Azerbaycan’da ana damar medya kuruluşu olarak atfedilen Bakü televizyonunda İran protestolarının nasıl gündemleştirildiği, bir aktör olarak protestocuların her iki medya kuruluşunda nasıl temsil edildikleri, yine her iki medya kuruluşunda olaya ilişkin ideolojik çerçevelerin boyutlarının ortaya çıkarılmasıdır. Bu doğrultuda her iki televizyon kanalı bu çerçevelerde karşılaştırılmıştır. Araştırma Van Leeuwen’in toplumsal aktörler yaklaşımından hareketle söylem analizine tabi tutulmuştur.
Araştırma sonucuna göre; İran’da Al Alam televizyonu daha çok çatışma çerçeveli söylem içerikleri ile protestocuları pasifize etme çabası içerisine giriştiği, yine protestocuların yeniden inşasında parçasallaştırma ideolojik çerçevelerin yaygın olarak kullanıldığı, rejimin yanında yer alan halk kitlelerinin ve devletin baskı ve ideolojik kurumların birleştirici rolünün ön plana çıkarıldığı ve bu yönde karşılıklı sistemli bir propaganda yürütüldüğü sonucuna ulaşılmıştır. Rejim ve rejimin organik kurumları ise haber içeriklerinde kasıtlı olarak dışarıda tutulmuş ve baskılandırılmıştır. Al Alam televizyonunun da Mahsa Amini’nin ölümü detaylandırılmamış ya da kronolojik olarak bilinçli olarak gizlenmiştir. Bu durumda bir dışarıda bırakma stratejisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Azerbaycan Bakü televizyonun da ise İran’da gerçekleşen protesto gösterilerine sessiz kalmadığı gündeminde yer bulduğu açıkça gözlemlenmekle birlikte olaylara nötr bir dille yaklaştığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İran Reijmi, Protesto Gösterileri, Mahsa Amini, Van Leuwenn, Söylem Analizi.

Kaynakça

• KAYNAKÇA Acar, N. (2024). Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet Özelinde Sosyal Medya Okuryazarlığı Yoksunluğu Üzerine Bir Literatür Taraması. TRT Akademi, 9(20), 252-277.
• Althusser, L. (2014). The production of capitalism on the reproduce. Ideology and ıdeology state Apparatus. G.M Goshgarian (Çev. )., Verso, London and New York.
• Asa, N, A. (2022). Yeni Taplumsal Hareketlerde Sosyal Medyanın Rolü: Mahsa Amini Örneği. SDÜ İfade Dergisi, 4(2). 40-63.
• Black, C, E and Black, E. (1963). The association british extra parliamentary political organization. Harvard University Press, London.
• Diefenbach, A, Knopp, P vd., (2021). Rechte proteste erforschen erfahrungen und reflexionen aus der qualitativen und quantitativen Forschung. Aletta Diefenbach, Philipp Knopp, Piotr Kocyba und
• Sebastian Sommer (Eds.),: Rechte bewegungen und ihre protestformen erforschen – aber wie? Içinde, s. 1-9, ipb working paper series, 4/2021, Berlin.
• Dubois, F., Langlois, A. (2015). Otonom medya. Direnişi ve muhalefeti canlandırmak. Andrea Langlois ve Friederic Dubois (Der.), Gülüm Şener (Çev)., Kafka Epsilon Yayınları: İstanbul.
• Eagleton, T. (2011). İdeoloji. Muttalip Özcan (Çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Evayani, W., Rido, A. (2019). Representation of social actors in sexual violence ıssue in The New York Times and The Jakarta Post Newspapers: A critical discourse analysis. Teknosastik, 17(2), 43-55.
• Fan, Y. (2019). Social movements in Taiwan’s democratic transition. Linking activists to the changing political environment. Routledge, London.
• Fretter, L. (2006). Louis Althusser. Routledge Critical Thinkers, London and New York.
• Foucault, M. (1978): Dispositive der macht. uber sexualität, wissen und wahrheit, Merve Verlag, Berlin.
• Hassanpour, A. (1994). A century of revolution. social movements in Iran. John Foran (Ed.), The nationalist movements in Azerbaijan and Kxxxx, 1941-946 içinde. University of Minnesota Press, Minneapolis.
• Hosseini, M, Z. (2002). Women, religion, and culture ın Iran. Sarah Ansari and Vanessa Martin (Eds.), İslam, women and civil rights: The religious debate in the İran of the 1990’s İçinde, Routledge: London.
• Jansen, P., Surdeanu, M., & Clark., P. (2014). Discourse complements lexical semantics for nonfactoid answer reranking. In proceedings of the 52nd annual meeting of the association for computational linguistics. Association for Computational Linguistics (1), 977-986.
• Kılınç, İ., & Topuksuzoğlu, Ü. (2023). İran Protestolarının Türk Basınındaki Temsili: Mahsa Amini Olayları Üzerine Gazete Haberlerinin Söylem Analizi. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi (11), 124-156.
• Kress, G. (1996). Texts and practices. reading in critical discourse Analysis. Carmen Rosa Caldas- Coulthard and Malcolm Coulthard, (Eds.),Representational Resources and the Production of Subjectivity: Questions for the Theoretical Development of Critical Discourse Analysis in a Multicultural Society, içinde. Routledge. London and New York.
• Lacorte, R. (2010). Gramsci, language and translation. Peter Ives and Rocco Lacorte (Eds.), Translatability, language and freedom in Gramsci’s. İçinde: Lexington Books. New York, Toronto. Norman Fairclough. (1995). Critical discourse analysis: The critical study of language.
• Longman, London and New York.
• Mattelart, M, ve Mattelart, A. (2017). Kitle İletişim Kuramları Tarihi. (Çeviren: Merih Zıllıoğlu). 9. Baskı. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Özbek, S. (2011). İdeoloji kuramları. Notos Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Özdemir, M, & Akdağ, M. (2024). Sokak Siyaseti ve Toplumsal Hareketlilik: Mahsa AminiProtestolarının Medyadaki Sunumu. İletişim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4, (1), 17-40.
• Povey, R, E. (2012). Women, power, and politics in İran. 21.st Century İran. Tara Povey, and Elaheh Rostami Povey (Eds.), The women’s movement in its historical context içinde, Routledge, London and New York.
• Sassoon, S, A. (2010). Gramsci, language, and translation. Peter İves ve Rocco Lacorte(Eds.), İçinde: “Gramsci’s subversion of the language of politics. Lexington Books, New York, Toronto.
• Shafer, F. (2018). Kultur- Interdisziplinäre Zugänge. Hubertus Busche · Thomas Heinze Frank Hillebrandt. Franka Schäfer(Eds.), Protestkultur im diskursgewimmel eine diskurstheoretische erweiterung praxissoziologischer protestkulturforschung, İçinde ,Springer Fachmedien Wiesbaden; Springer VS, Wiesbaden.
• Tandoğan, M, Ş. (2021). İran’da kadın hareketleri: Beyaz çarşamba hareketi örneği. İran Çalışmaları Dergisi, 5(2), 205-234.
• Tarrow, S. (1994) Power in movement. social movements, collective action and politics. Cambridge University Press, Cambridge and New York.
• Teun A. Van Dijk. (1985). Handbook of Discourse Analysis. Discourse analysis in society,”. İçinde, Academie Press. London.
• Topal, N. (2023). Kadın Odaklı Habercilik Bağlamında Türk Medyasında Mahsa Amini Haberlerine Yönelik Eleştirel Bir Analiz. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Doç.dr Ahmet Oktan). Samsun.
• Töngel, G. (2023). Sosyal Medyada Toplumsal Cinsiyet: Twitter iletilerinde Mahsa Amini Örneği. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. (Danışman: Doç.dr Handan Akyiğit). Sakarya
• Uzelman, S. (2015). Otonom Medya. Direnişi ve Muhalefeti Canlandırmak. Andrea Langlois and Frederic Dubois (Der.), Gülsüm Şener (Çev.), Bambu bahçesinde yoğun emek: Medya aktivistleri ve sosyal kareketler, İçinde Kafka Eplison Yayınları. İstanbul.
• Veryansın TV. (2022). Bu yobazlar Tayyip’i de gavur ilan edecekler. (Nihat Genç- Serkan Öz Youtube Yayını).
• Van Leeuwen, T. (2008). Discourse and practice: new tools fort the critical discourse analysis. Oxford Unıversıty Press, New York.
• Van Leeuwen, T. (2009). Discourse, of Course. An overview of Research in Discourse Studies.
• Jan Renkama(Eds.), Ciritical discourse analysis, İçinde, John Benjamin’s Publishing Company, Amsterdam.
• Yaylagül, L. (2014). Kitle iletişim kuramları, egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Dipnot Yayınları, Ankara.
• Yenisey, G. (2008). İran’da etnopolitik hareketler (1922-2004). Ötüken Yayınları, Ankara.
• Yıldız, K., Taysi, B, T. (2007). The kurds in İran. The past, present and future. Pluto Press, London.
• Wodak, R. (1996). Disorders of discourse, Longman, Harlow. The Women’s Committee of the National Council of Resistance of Iran (NCRI). (2022). List of Women Executed In Iran Since 2007. https://women.ncr-iran.org/2022/10/10/at-least-201-women-executed-in-iran/ adresinden erişim sağlandı.
• Al Alam.ir (2022). عباس مقتدائي: بعد وفاة المواطنة مهسا اميني كانت هناك مخططات اجنبية رغم ان الشرطة والمسؤولين الايرانيين اعربوا عن اسفهم لوفاتها. https://www.alalam.ir/news/6394183/عباس-مقتدائي-بعد-وفاة-المواطنة-مهسا-اميني-كانت-هناك-مخططات-اجنبية (Erişim Tarihi: 21.10.2022).
• Al Alam.ir (2022). وزارة الأمن واستخبارات حرس الثورة تؤكدان التورط الاجنبي بأعمال الشغب الأخيرة. https://www.alalam.ir/news/6417523/ وزارة-الأمن-واستخبارات-حرس-الثورة-تؤكدان-التورط-الاجنبي-بأعمال-ال (ErişimTarihi: 28.10.202).
• Al Alam. İr (2022). الرئيس رئيسي يواسي عائلة المرحومة مهسا اميني في اتصال هاتفي. https://www.alalam.ir/news/6362928/الرئيس-رئيسي-يواسي-عائلة-المرحومة-مهسا-اميني-في-اتصال-هاتفي (Erişim Tarihi: 22.10.2022).
• Al alam.ir (2022). “Devrim Muhafızları Güney Azebaycan’da sabotaj ağını çökertti” https://www.alalam.ir/news/6418203/الحرس-الثوري-يلقي-القبض-على-أعضاء-شبكة-تخريب-جنوب-ايران(Erişim Tarihi: 29.10.2022).
• Al Alam.ir (2022). محذرا آل سعود والاعلام المسعود ؛ اللواء سلامي : سنسلبكم راحتكمhttps://www.alalam.ir/news/6418333/ محذرا-آل-سعود-والاعلام-المسعود-؛-اللواء-سلامي--سنسلبكم-راحتكم (Erişim Tarihi: 01.11.2022).
• Al Alam.ir (2022). قاليباف: الجريمة الإرهابية يجب أن لاتكون سببا لتجاهل الاحتجاجات الاصلاحية https://www.alalam.ir/news/6419538/ قاليباف-الجريمة-الإرهابية-يجب-أن-لاتكون-سببا-لتجاهل-الاحتجاجات-ال adresinden erişim sağlanmıştır ( Erişim Tarihi: 31.10.2022).
• Al Jazeera. (2017). Return to Arms: Al Hadaka.https://www.aljazeera.com/program/al-jazeera-world/2017/4/26/return-to-arms-hadaka (Erişim Tarihi: 22.10.2022).
• Bakü Televizyonu (2022). İran’ın qanlı siyasetinin hedefindeki Güney Azerbaycan. https://baku.tv/az/dunyaa/63709/ (Erişim Tarihi: 11.11.2022)
• Bakü Televizyonu (2022). İran’da Aksiyada Genç Kız Ölündürüldü. https://baku.tv/az/watch/61718/ (Erişim Tarihi: 11.11.2022). Baku Tv (2022). https://baku.tv/dunyaa/iranda-aksiyalarin-100-cu-gunu-baku-tv (Erişim Tarihi: 02.02.2023).
• BBC Monitoring (2007).Guide to İranian Media and Broadcasts to İran. ssup.it/UploadDocs/4528_8_Guide_to_Iranian_Media_and_Broadcast_BBC_Monitoring_resaerch_02. (Erişim Tarihi: 21.10.2022).
• Baku Tv (2023). İran rejiminin gənclərə qarşı cinayətinin səbəbi. https://baku.tv/dunyaa/iran-rejiminin-genclere-qarsi-cinayetinin-sebebi (Erişim Tarihi: 04.02.2024). İnternationale Gesellschaft für Menschenrechte (2006). Volksgruppen und Minderheiten in İran. https://www.igfm.de/volksgruppen-und-minderheiten-im-iran/ (Erişim Tarihi: 22.10.2022).
• Iswnews (2022). شبکه سحر آذری “مستند حیدر علی اف” را برای نمایش در ۱۵ و ۱۶ آبان آماده پخش کرده بود ولی پس از پخش تیزر این مستند بنا به دلایل نامعلوم پخش نمی‌شود. شنیده ها حاکی از آن است که دسترسی به این مستند نیز محدود شده و اجازه پخش در رسانه های مستقل و پلتفرم های پخش ویدیو نیز داده نمی‌شود! https://iswnews.com/83458/ مستندی-به-نام-حیدر-علی-اف؛-مستندی-که-هیچ/ (Erişim Tarihi: 22.12.2023).
• Radiofarda (2022). نماینده آیت‌الله سیستانی معترضان در ایران را «جمعی از اراذل و اوباش» خواند. https://www.radiofarda.com/a/ayatollah-sistani-s-representative-calls-iranian-protesters-bunch-of-thugs/32122893.html (Erişim Tarihi: 08.02.2023).
• Sama, S. und Bastani, A. (2020). Kürdistan- İran: Die Kürdische Frage als Klassenfrage. Rosa Lüxemburg Stiftung. https://www.rosalux.de/news/id/43006/kurdistan-iran-die-kurdische-frage-als-klassenfrage (Erişim Tarihi: 21.10.2022).
• Shiroudi, M. (2015). قانون اساسى و زنان؛ (بررسى جایگاه قانونى زنان در قانون گذارى هاى مربوط به مسائل بانوان. http://ensani.ir/fa/article/69491/ قانون-اساسى-و-زنان-بررسى-جایگاه-قانونى-زنان-در-قانون-گذارى-هاى-مربوط-به-مسائل-بانوان- (Ensari.ir). (Erişim Tarihi: 08.023.2023).
• Spyer, J. (2015). Behind the Lines: A Tremor is Felt in İranian Kxxxx. (Jerusalem Post). https://www.jpost.com/Opinion/Behind-the-lines-A-tremor-is-felt-in-Iranian-Kxxx-403135 (Erişim Tarihi: 23.10.2022).
• Drach, S, C, M. (2015). Die Kürden in İran. (Süddeutche Zeitung) https://www.sueddeutsche.de/politik/volk-ohne-staat-ein-traum-von-kurdistan-1.2585734-4 (Erişim Tarihi: 21.10.2022).
• Taheri, A. (2022). İran: The Chained Volcano. (Al Awsat). https://english.aawsat.com/home/article/3903846/amir-taheri/iran-chained-volcano (Erişim Tarihi: 26.10.2022).
• Unpresented Nations& Peoples Organizations (UNPO). (2015). Iranian Kurdistan: Repression Highlighted in Mahabad. https://unpo.org/article/18194 (Erişim Tarihi: 22.10.2022).
• Zaczkievicz, A. (2020). Social Movements, Economic İnequality Spotlight Need for Policy Change. https://wwd.com/business-news/business-features/economic-inequality-report-1203672227/ (Erişim Tarihi: 21.10.2022).