EKOELEŞTİRİ KURAMI BAĞLAMINDA MİYAZAKİ’NİN RÜZGÂRLI VADİ ANİMASYON FİLMİ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 4, 1048 - 1059, 01.10.2024

Bahar Yıldırım Sağlam

https://doi.org/10.7456/tojdac.1519116

Öz

Ekoloji çalışmaları 19. yüzyılda sanayileşmenin yarattığı çevre kirliliğine karşı ortaya çıkar ve 20. yüzyılda yaygınlık kazanır. “Ekoloji” kelimesini, köken olarak oikos ve logos sözcüklerinden türeten Alman zoolog Ernst Haeckel, terimi ilk defa 1866 yılında kullanır. Rachel Carson’un 1962 yılında yayınladığı, pestisitlerin doğaya ve canlı yaşamına zarar verdiğini vurguladığı eseri Sessiz Bahar ile modern çevreciliğin başladığı kabul edilir. Ekoeleştiri; çevre, insan, doğa, hayvan arasındaki ilişkileri inceler. Bozulan ekolojik dengeleri ve bu durumun sebeplerini, sonuçlarını tartışır. Hayao Miyazaki’nin Rüzgârlı Vadi (1984) animasyon filmi de, insan ve doğa arasındaki ilişkiyi sorgular. İnsanın doğaya hükmetme arzusunu ve bu arzuyla doğaya verdiği zararı perdeye aktarır. Miyazaki, Rüzgârlı Vadi filmi ile insanoğlunun zehirli bir ormana çevirdiği dünyaya sorular sorar. Doğa ile insan arasındaki uyum ve dengenin nasıl kurulacağına işaret eder. Makalede öncelikle, ekoeleştiri kuramı üzerinde durulacaktır. Daha sonra ise, film ile ekoeleştiri kuramı arasındaki ilişki; ekolojik yıkım, denge ve uyum, yitik cennet alt başlıkları altında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ekoeleştiri, Ekoloji, Rüzgarlı Vadi, Animasyon, Çevre

MIYAZAKI’S NAUSICAA OF THE VALLEY OF THE WIND ANIMATED FILM IN THE CONTEXT OF ECOCRITICAL THEORY

Öz

Ecological studies emerged in the 19th century against environmental pollution caused by industrialization and became widespread in the 20th century. German zoologist Ernst Haeckel, who derived the word “ecology” from the words oikos and logos, used the term for the first time in 1866. It is accepted that modern environmentalism began with Rachel Carson’s work, Silent Spring, published in 1962, in which she emphasized that pesticides harm nature and living things. Ecocriticism, examines the relationships between environment, humans, nature and animals. Discusses the disrupted ecological balances and their consequences. Hayao Miyazaki’s animated film Nausicaa of the Valley of the Wind (1984) also questions the relationship between humans and nature. It conveys human’s desire to dominate nature and the damage he causes to nature with this desire. With his movie Nausicaa of the Valley of the Wind, Miyazaki asks questions to the world that humanity has turned into a poisonous forest. It indicates how to establish harmony and balance between nature and humans. The article will primarily focus on ecocriticism theory. Then the relationship between the film and ecocriticism theory; ıt will be discussed under the subheading of ecological destruction, balance and harmony and lost paradise.

Anahtar Kelimeler

Ecocriticism, Ecology, Nausicaa of the Valley of the Wind, Animation, Environment

Kaynakça

• Adams, C. J. (2013). Etin Cinsel Politikası:Feminist-Vejetaryen Eleştirel Kuram. (G. Tezcan, M.E. Boyacıoğlu, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Adams, C. J. (2021). Ne Adam Ne Hayvan: Feminizm ve Hayvanların Savunulması. (S. D. Karali, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Adams, C. J. (2022). Kadına Yönelik Şiddet, Hayvanlara Zulüm. (G. Göçmen, Çev.) İstanbul: A7 Kitap Yayıncılık.
• Alamy.it, (26. 06. 2024). https://www.alamy.it/fotos-immagini/humbaba-gilgamesh.html?sortBy=relevant, adresinden alınmıştır.
• Bbc.com, (24.06.2024). https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-40871418, adresinden alınmıştır.
• Dogabilim.org, (25.06.2024). https://dogabilim.org/cernobil-faciasinin-genetik-etkileri, adresinden alınmıştır.
• Donovan, J. (2014). Feminist Teori: Entelektüel Gelenekler. (A. Bora, M. Gevrek, F. Sayılan, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ferry, L. (2023). Transhümanist Devrim: Tekno-tıp ve dünyanın überleşmesi hayatlarımızı nasıl altüst edecek?. (K. Kahveci, Çev.) İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2023.
• Garrard, G. (2020). Ekoeleştiri: Ekoloji ve Çevre Üzerine Kültürel Tartışmalar. (E. Genç, Çev.) İstanbul: Kolektif Kitap.
• Ghibli.fandom, (20.06.2024). https://ghibli.fandom.com/wiki/Toxic_Jungle, adresinden alınmıştır.
• Glotfelty, C. (1996). “Literary Studies in an Age of Environmental Crisis”. The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology, (Ed.) C. Glotfelty&H. Fromm. Athens, Georgia: The University of Georgia Press. xv-xxxvii.
• Heywood, A. (2013). Siyasî İdeolojiler: Bir Giriş, (A. K. Bayram, Ö. Tüfekçi vd. Çev.) Ankara: Adres Yayınları.
• Kayiprihtim.com, (23.06.2024). https://kayiprihtim.com/haber/hayao-miyazaki-ruzgarli-vadi-devam filmi, adresinden alınmıştır.
• Kheel, M. (2022). Öldürme Ruhsatı: Avcılık Söylemlerinin Ekofeminist Bir Eleştirisi. (G. Göçmen, Çev.). İstanbul: A7 Kitap Yayıncılık.
• Oppermann, S. (2012). “Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat Çalışmalarının Dünü ve Bugünü”. Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat. S. Oppermann (Ed.). Ankara: Phoenix Yayınları, 9-57.
• Özdağ, U. (2017). Çevreci Eleştiriye Giriş: Doğa, Kültür, Edebiyat. Ankara: Ürün Yayınları.
• Pitron, G. (2023). Dijital Cehennem: Bir Like’ın Ucuna Yolculuk. (A. Tümertekin, Çev.) İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Plumwood, V. (2017). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek. (B. Ertür, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Ramazanoğlu, M. (2001). Dünya Edebiyatından Seçmeler: Gilgameş Destanı. (M. Ramazanoğlu, Çev.) Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Researchgate.net, (26.06.2024). https://www.researchgate.net/figure/Figura-6-Nausicaae-armoniza-el-mundo_fig4_371469607, adresinden alınmıştır.
• Said, E. W. (1993). “Yeats ve Sömürgesizleşme”, Milliyetçilik, Sömürgecilik ve Yazın, (Ş. Kaya, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınları, 65-92.
• Tsing, A. L. (2023). Dünyanın Sonundaki Mantar: Kapitalizmin Enkazlarında Yaşam İmkânı Üzerine, (E. Gökyaran, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Vincent, A. (2006). Modern Politik İdeolojiler. (A. Tüfekçi, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Wikipedia.org, (27. 06. 2024). https://tr.wikipedia.org/wiki/Gök_Boğası, adresinden alınmıştır.
• Yıldırım Sağlam, B. (2022). Mit Varmış Mit Yokmuş: Yapısöküm ve Metinlerarasılık Bağlamında 1980 Sonrası Kurmaca Metinlerde Gılgamış Miti –tiyatro, anlatı, hikâye, roman-. Ankara: RumeliYa Yayıncılık.