Turizm Açısından Farklı Gelişmişlik Düzeylerindeki Destinasyonlarda Halkın Turizm Algısı ve Turizme Desteği

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 173 - 190, 29.12.2021

Murat Özdamar , Celil Çakıcı

Öz

Turizm algısı, bölgede turizmin gelişmişlik seviyesine ve halkın yaşamını etkilemesine bağlı olarak değişmektedir. Sonuçta halkın turizme desteği farklılaşmaktadır. Çalışmada turizm açısından farklı gelişmişlik aşamasındaki Kalecik, Alanya ve Erdek’te yaşayan halkın turizm algısı ve turizme desteklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Anket, 20-69 yaş aralığındaki ilçe halkının yaş ve cinsiyet dağılımı dikkate alınarak kota örneklemesine göre uygulanmıştır. Analizlerde frekans, tek yönlü varyans ve regresyon analizinden yararlanılmıştır. Algılanan olumlu ekonomik ve sosyo-kültürel etkiler, turizme destek olma düşüncesini üç ilçede de olumlu yönde etkilemektedir. Olumlu çevresel algılar ise, Kalecik ve Erdek’te olumlu bir etkiye sahiptir. Algılanan olumsuz ekonomik etkiler, turizme verilecek desteği Erdek’te etkilemez iken Kalecik’te olumsuz, ancak ilginç bir şekilde Alanya’da olumlu yönde etkilemektedir. Olumsuz çevresel etkiler turizme verilebilecek desteği hiçbir şekilde etkilememekle birlikte, olumlu çevresel algılar Alanya hariç Kalecik ve Erdek’te olumlu yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Turizmin ekonomik, sosyo-kültürel, çevresel etkileri, turizme destek.

Kaynakça

• Akis, S., Peristianis, N. & Warner, J. (1996). Residents’ attitudes to tourism development: the case of Cyprus. Tourism Management, 17 (7), 481–494. DOI: 10.1016/S0261-5177(96)00066-0.
• Akova, O. (2006). Yerel halkın turizm etkilerini algılamalarına ve tutumlarına yönelik bir araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 2 (1), 1-34.
• Alpar, R. (2011). Uygulamalı çok değişkenli istatiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Andereck, K. L., Valentine, K. M., Knopf, R. C. & Vogt, C. A. (2005). Residents‘ perceptions of community tourism impacts. Annals of Tourism Research, 32 (4), 1056-1076. DOI: 10.1016/j.annals.2005.03.001.
• Andereck, K. L., Valentine, K. M., Vogt, C. A. & Knopf, R.C. (2007). A cross-cultural analysis of tourism and quality of life perceptions. Journal of Sustainable Tourism, 15 (5), 483-502. DOI: 10.2167/jost612.0
• Andriotis, K. (2005). Community groups’ perceptions of and preferences for tourism development: Evidence from Crete. Journal of Hospitality & Tourism Research, 29 (1), 67-90. DOI: 10.1177/1096348004268196.
• Ap, J. (1992). Residents’ perceptions on tourism impacts. Annals of Tourism Research, 19, 665-690. DOI:10.1016/0160-7383(92)90060-3.
• Arslan Y. (2005). Erdek ve çevresinin ekoturizm açısından değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (13), 29-53.
• Ateş, H. (2016). Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde turizm algısı ve turizmin geliştirilmesi stratejileri. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 11 (2), 111-140.
• Avcıkurt, C. (2017). Turizm sosyolojisi: Genel ve yapısal yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Bagri, S. C. & Kala (2016). Residents' attitudes toward tourism development and impacts in Koti-Kanasar, Indroli, Pattyur tourism Circuit of Uttarakhand State, India. Pasos Journal of Tourism and Cultural Heritage, 14 (1), 23-39. DOI:10.25145 / j.pasos.2016.14.002.
• Boxill, I. & Severin, F. O. (2004). An exploratory study of tourism development and its impact on the Cribs of Dominica. International Journal of Hospitalty & Tourism Administration. 5 (1), 1-27. DOI: 10.1300/J149v05n01_01.
• Bozgeyik, Y. & Yoloğlu, Y. (2015). Türkiye’de turizm gelirleri ile GSYH arasındaki ilişki: 2002-2014 dönemi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (40), 627-640. Brougham. J. E. & Butler, R. W. (1981). A segmentation analysis of resident attitudes to the social impact of tourism. Annals of Tourism Research, 8 (4), 569-590. DOI:10.1016/0160-7383(81)90042-6.
• Brunt, P. & Courtney, P. (1999). Host perceptions of sociocultural impacts. Annals of Tourism Research, 26, 493-515. DOI: 10.1016/S0160-7383(99)00003-1.
• Canavan, B. (2013). Send more tourists! Stakeholder perceptions of a tourism industry in late stage decline: the case of the Isle of Man. International Journal of Tourism Research, 15, 105-121. DOI: 10.1002/jtr.883
• Çavuş, S. & Tanrısevdi, A. (2003). Residents' atitudes toward tourism development: A case study in Kusadası, Turkey. Tourism Analysis, 7 (3-4), 259-269. DOI: 10.3727/108354203108750102.
• Chuang, S. T. (2010). Rural tourism: Perspectives from social exchange theory. Social Behavior and Personality: An International Journal, 38 (10), 1313-1322. DOI: 10.2224/sbp.2010.38.10.1313.
• Çakmakçı, E. ve Öztürk, Ş. (2019). Toplumsal değişimin bir faktörü olarak turizm. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 47/2, 1-17. DOI: 10.35237 / sufesosbil.544714.
• Çelikkanat, N. (2015). Yerel halkın turizme bakış açısı: Bodrum ilçesi örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çözeli. E.F. (2019). Turizm destinasyonlarının markalaşamaması: Erdek örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim dalı Yayınlanmamış doktora tezi.
• Demir, V. (2015). Alanya ilçesinde turizm ve konaklama işletmelerinde turist memnuniyetinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Dinçer, B. & Özaslan, M. (2004). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2004). https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Ilcelerin_sosyo-ekonomik_gelismislik_si%C4%B1ralamasi_Arastarimasi 2004%E2%80%8B.pdf, Erişim Tarihi:10.03.2021.
• Doğan, H. Z. (2004). Turizmin sosyo-kültürel temelleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Doğan, H., Üngüren, E. & Yelgen, E. (2010). Alanya turist profiline yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (3), 79-100.
• Doxey, V. G. (1975). A causation theory of visitor-resident irritants: Methodology and research inferences. In the impact of tourism sixth annual conference proc of the travel research Association, 195-198.
• Dyer, P., Gursoy, D., Sharma, B. & Carter, J. (2007). Structural modeling of resident perceptions of tourism and associated development on Sunshine Coast, Australia. Tourism Management, 28 (2), 409-422. DOI: 10.1016/j.tourman.2006.04.002.
• Ekici, R. & Çizel, B. (2014). Yerel halkın turizm gelişimi desteğine ilişkin tutumlarının destinasyonların gelişme düzeylerine göre farklılıkları. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi/ Journal of Travel and Hospitality Management, 11, 73-87.
• Ekici, R. (2013). Destinasyon yaşam seyri ve yerel halkın turizm gelişimine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya.
• Emekli, G. & Soykan, F. (2010). Kırsal halkın turizme bakış açısının saptanması: Bornova örneği. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi 2010 Bildiriler Kitabı, 1-12.
• Eralp, Z. (1974). Turizmin toplumsal değişime sosyo-ekonomik etkisi. Karşılaştırmalı bir araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Erdem, A. (2017). Turizm faaliyetlerinin yerel halk tarafından nasıl algılandığının tespitine yönelik bir çalışma: Kayseri örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Eren, İ. A. (2009). Antalya li Alanya ilçesinde sürdürülebilirlik açısından turizm ve çevre konulu bir alan araştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Faulkner, B. & Tideswell, C. (1997). A framework for monitoring community impacts of tourism. Journal of Sustainable Tourism, 5 (1), 3-28. DOI: 10.1080 / 09669589708667273.
• Garg, V. (2002). Appraising the impacts of community based tourism in Tanzaia: A community perspective. Unpublished Master thesis, University of Manitoba, Canada.
• Getz, D. (1986). Models in tourism planning: Towards integration of theory and pracrice. Tourism Management, 7 (1), 21-32.DOI: 10.1016/0261-5177(86)90054-3.
• Getz, D. (1994). Residents' attitudes toward tourism: A longitudinal study in Spey Valley, Scotland. Tourism Management, 15 (4), 247-258. DOI: 10.1016/0261-5177(94)90041-8.
• Gjerald, O. (2005). Sociocultural impacts of tourism: A case study from Norway. Journal of Tourism and Cultural Change, 3 (1), 36-58. DOI: 10.1080/14766820508669095
• Gümüş, N. & Özüpekçe, S. (2009). Foça’da turizmin ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel etkilerine yönelik yerel halkın görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (2), 398-417.
• Gürsoy, D. & Rutherford, D. (2004). Host attitudes toward tourism. An improved structural modeling approach. Annals of Tourism Research, 31 (3), 495-516. DOI: 10.1016 / j.annals.2003.08.008.
• Gürsoy, D., Chi, C. G. & Dyer, P. (2010). Local attitudes toward mass anad alternative tourism: The case of Sunshine Coast, Australia. Journal of Travel Research, 49 (3), 381-394. DOI: doi.org/10.1177/0047287509346853.
• Harrill, R. (2004). Residents’ attitudes toward tourism development: A literature review with implications for tourism planning. Journal of Planning Literature, 18, 1-16. DOI: 10.1177/0885412203260306.
• Horn, C. & Simmons, D. (2002). Community adaptation to tourism: comparisons between Rotorua and Kaikoura, New Zealand. Tourism Management,23 (2), 133–143. DOI: 10.1016/S0261-5177(01)00049-8.
• Hovinen, G. R. (2002). Revisiting the destination lifecycle model. Annals of Tourism Research, 29, 209-230. DOI: 10.1016/S0160-7383(01)00036-6.
• Işık, C. & Turan, B. (2018).Yerel halkın turizmin etkilerine yönelik algısı: İzmir ili üzerine bir uygulama. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 101-133. DOI: 10.32572/guntad.443370.
• İnan, B. (2009). Cumhuriyet dönemi Türkiye turizmi ve bir turizm modeli önerisi turizmin sosyo-kültürel etkileri: Akçakoca örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Jafari, J. (1974) The socio-economic costs of tourism to developing countries. Annals of Tourism Research. 1 (7), 227–262.
• Jurowski, C. & Gürsoy, D. (2004). Distance effects on residents’ attitudes toward tourism. Annals of Tourism Research, 31, 296-312. DOI: 10.1016/j.annals.2003.12.005.
• Jurowski, C., Uysal, M. & Williams, D. R. (1997). A theoretical analysis of host community resident reactions to tourism. Journal of Travel Research, 36 (2), 3–11. DOI: 10.1177/004728759703600202.
• Karacaoğlu, S. (2017). Yerel halkın toplum temelli turizm gelişimine ilişkin algı, tutum ve desteği: Misi Köyü örneği. Yayınlanmamış doktora tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Kariel, H. G. & Kariel, P. E. (1982). Socio-cultural impacts of tourism: an example from the Austrian Alps. Geografiska Annaler, 64 (1), 1-16. DOI: doi.org/10.2307/490903.
• Kervankıran, İ. & Bulut, E. (2015). Antalya ili turizminin gelişimini ve etkilerini yerel halk nasıl değerlendirmektedir?. Türk Coğrafya Dergisi, 65, 35-45. DOI: 10.17211/tcd.29902.
• Kim, K., Uysal, M. & Sirgy, M. J. (2013). How does tourism in a community impact the quality of life of community residents?. Tourism Management, 36, 527-540. DOI. 10.1016/j.tourman.2012.09.005.
• Ko, W. D., & Stewart, P. W. (2002). A structural equation model of residents‘ attitudes for tourism development. Tourism Management, 23 (5), 521-530. DOI: 10.1016/S0261-5177(02)00006-7.
• Korca, P. (1998). Resident perceptions of tourism in a resert town. Leisure Science, 20, 193-212. DOI: 10.1080/01490409809512280.
• Lankford, S. V. & Howard, D. R. (1994). Developing a tourism impact attitude scale. Annals of Tourism Research, 21, 121-139. DOI: 10.1016/0160-7383(94)90008-6.
• Lawson, R., Williams, J., Young, T. & Cossens, J. (1998). A comparison of residents’ attitudes toward tourism in 10 New Zealand destinations. Tourism Management, 19 (3), 247–256. DOI: 10.1016/S0261-5177(98)00018-1.
• Lee, J. T., Li, J. & Kim, K. H. (2007). Community residents’ perceptions and attitudes towards heritage tourism in a historic city. Tourism and Hospitality Planning & Development,4 (2), 91-109. DOI: 10.1080 / 14790530701554124.
• Lindberg, K. & Johnson, R. L. (1997). The economic values of tourism’s social impacts. Annals of Tourism Research, 24 (1), 90-116. DOI: 10.1016/S0160-7383(96)00033-3.
• Long, H. P. (2011). Perceptions of Tourism Impact and Tourism Development among Residents of Cuc Phuong National Park, Ninh Binh, Vietnam. Journal of Ritsumeikan Social Sciences and Humanities, 3, 75-92.
• Long, T. P., Perdue, R. R. & Allen, L. (1990). Rural resident tourism perceptions and attitudes by community level of tourism. Journal of Travel Research, 3, 3–9. DOI: 10.1177/004728759002800301.
• Madrigal, R. (1995). Residents' perceptions and the role of government. Annals of Tourism Research, 22, 86-102. DOI: 10.1016/0160-7383(94)00070-9.
• Mbaiwa, J. E. (2004). The social-cultural impacts of tourism development in the Okavango Delta Bostwana. Journal of Tourism and Culturel Change, 2 (3),163-185. DOI: 10.1080/14766820508668662.
• McCool, S. F. & Martin, S. R. (1994). Community attachment and attitudes toward tourism development. Journal of Travel Research,32 (3), 29,34. DOI: 10.1177 / 004728759403200305.
• Moyle, B. D. (2010). Community perceptions of tourism: Bruny and Magnetic Islands, Australia. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 15 (3), 353-366. DOI:10.1080/10941665.2010.503625.
• Nunkoo, R. & Ramkissoon, H. (2010). Small island urban tourism: a residents' perspective. Current Issues in Tourism, 13 (1), 37-60. DOI: 10.1080 / 13683500802499414.
• Okuyucu, A. & Somuncu, M. (2012). Kültürel mirasın korunması ve turizm amaçlı kullanılmasında yerel halkın algı ve tutumlarının belirlenmesi: Osmaneli ilçe merkezi örneği. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 4 (1), 37-51. DOI: doi.org/10.1501/Csaum_0000000061.
• Okuyucu, A. (2016). İkinci konutların ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri konusunda bir araştırma: Yalova-Çınarcık örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Oviedo-Garcia, M.A., Castellanos-Verdugo, M. & Martin- Ruiz, D. (2008). Gaining Residents’ Support for Tourism and Planning. International Journal of Tourism Research. 10, 95–109. DOI: 10.1002 / jtr.644.
• Perdue, R. R., Long, T. P. & Allen, L. (1990). Resident support for tourism development. Annals of Tourism Research, 17, 586-599. DOI: 10.1016/0160-7383(90)90029-Q
• Pizam, A. (1978). Tourism's impacts: The social costs to the destination community as perceived by its residents. Journal of Travel Research,16 (4), 8-12.DOI: 10.1177/004728757801600402.
• Soukiazis, E & Proença, S. (2008). Tourism as an alternative source of regional growth in Portugal: A panal data analysis at NUTS II and III levels. Portuguese Economic Journal, 7 (1), 43-61. DOI: 10.1007 / s10258-007-0022-0.
• Ramchander, P. (2004). Towards the responsible management of the socio-cultural impact of township tourism. Unpublished doctoral dissertation, University of Pretoria, Pretoria.
• Roney, A. S. (2011). Turizm bir sistemin analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Schofield, P. (2011). City resident attitudes to proposed tourism development and its impacts on the community. International Journal of Tourism Research, 13, 218-233. DOI: 10.1002 / jtr.814.
• Sheldon, P. J. & Abenoja, T. (2001). Resident attitudes in a mature destination the case of Waikiki. Tourism Mangement, 22, 435-443. DOI: 10.1016/S0261-5177(01)00009-7.
• Sheldon, P. J. & Var, T. (1984). Resident attitudes to tourism in North Wales. Tourism Management, 5(1), 40-47. DOI: 10.1016/0261-5177(84)90006-2.
• Smith, M. & Krannich, R. (1998). Tourism dependence and resident attitudes. Annals of Tourism Research,25 (4), 783–801. DOI: 10.1016/S0160-7383(98)00040-1.
• Smith, V.L. & Brent, M. (2001). Hosts and guests revisited: tourism. Issues of the 21st Century. Cognizant Communications: New York.
• Snaith, T. & Haley, A. (1999). Residents’ opinion of tourism development in the historic city of York, England. Tourism Management, 20, 595-603. DOI: 10.1016/S0261-5177(99)00030-8.
• Stelios, B. & Melisidou, S. (2010). Globalisation and sustainable tourism development: A critical review. Journal of Tourism Research, 1, 33-53.
• Stylidis, D., Biran, A., Sit, J. & Szivas, E. M. (2014). Residents’ support for tourism development: The role of residents’ place image anad perceived tourism impacts. Tourism Management, 45, 260-274. DOI: 10.1016/j.tourman.2014.05.006.
• T.C. Sanayi Ve Teknoloji Bakanlığı. (2019b). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması SEGE-2017, Hazırlayanlar: Feyzettin Yılmaz, Salih Acar, Leyla Bilen Kazancık, Leventcan Gültekin, Mustafa Caner Meydan, Mehmet Emin Özsan Ve Mustafa Işık, Ankara: Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü Yayını Sayı: 2, Araştırma Raporu Sayı: 2, Aralık 2019.
• Tosun, C. (2002). Host perceptions of impacts a comparative tourism study. Annals of Tourism Research, 29, (1),231-253. DOI: 10.1016/S0160-7383(01)00039-1.
• Türker, G. Ö. & Türker, A. (2014). Yerel halkın turizm etkilerini algılama düzeyi turizm desteğini nasıl etkiler: Dalyan destinasyonu örneği. Electronic Journalof Vocational Colleges. May/Mayıs, 81-98.
• Tyrrell, T. J. & Spaulding, lrving A. (1984). A survey of attitudes toward tourism growth in Rhode Island. Hospitality Education and Research Journal, 8 (2), 22–33. DOI: 10.1177 / 109634808400800204.
• Um, S., & Crompton, J. L. (1987). Measuring resident's attachment levels in a host community. Journal of Travel Research, 26, 27-29. DOI: 10.1177/004728758702600105.
• Ural, A. & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Detay yayıncılık.
• Vargas-Sánchez, A., Plaza-Mejía, M. de los Á. & Porras-Bueno, N. (2011). Explaining residents’ attitudes to tourism is a universal model possible?. Annals of Tourism Research, 38 (2), 460–480. DOI: 10.1016/j.annals.2010.10.004.
• Vargas-Sánchez, A., Plaza-Mejía, M. de los Á. & Porras-Bueno, N. (2009). Understanding residents’ attitudes toward the development of ındustrial tourism in a former mining community. Journal of Travel Research, 47 (3), 373–387. DOI: 10.1177/0047287508322783.
• Wall, G. & Mathieson, A. (2006). Tourism. Change, impacts and opportunities. Essex: Pearson Education Limited.
• Wang, Y. A & Pfister, R. E. (2008). Residents’ attitudes toward tourism and perceived personal benefits in a rural community. Journal of Travel Research, 47 (1), 84-93. DOI: 10.1177 / 0047287507312402.
• Weaver, D. & Lawton, L. (2001). Resident perceptions in the urban-rural fringe. Annals of Tourism Research, 28, 349-458. DOI: 10.1016/S0160-7383(00)00052-9.
• Williams, J. & Lawson, R. (2001). Community issues and resident opinions of tourism. Annals of Tourism Research,28(2), 269-290. DOI: 10.1016 / S0160-7383 (00) 00030-X.
• Yeşil, İB. (2019). Kalecik (Tarih - Coğrafya - Sosyal ve Ekonomik Durum). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kırıkkale.
• Yılmaz, A. (2017). İl il Türkiye’de turizmin çevresel, ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri. Detay Yayıncılık. Ankara.
• Yolal, M. (2016). Turizm araştırmalarında örnekleme, bibliyometrik bir araştırma. Detay Yayıncılık. Ankara.
• Yoon, Y., Gursoy, D. & Chen, J. S. (2001). Validating a tourism development theory with structual equation modeling. Tourism Management, 22 (4), 363-372. DOI: 10.1016/S0261-5177(00)00062-5.