2018 FEN BILIMLERI ÖĞRETIM PROGRAMI KAZANIMLARININ YENILENMIŞ BLOOM TAKSONOMISI AÇISINDAN ANALIZI VE DEĞERLENDIRILMESI

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 643 - 660, 11.05.2021

Filiz Avcı , Hilal Demirci , Büşra Özyalçın

https://doi.org/10.24315/tred.689366

Cited By: 13

Öz

Bu çalışmanın amacı, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 2018 yılında yayınlamış olduğu Ortaokul Fen Bilimleri Öğretim Programında yer alan 223 kazanımın konu alanları ve sınıf düzeyine göre Yenilenmiş Bloom Taksonomisinin bilişsel süreç ve bilgi birikimi boyutu açısından analizinin ve değerlendirmesinin yapılmasıdır. Çalışmada doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yapılmıştır. Kazanımların incelenmesinde; birinci aşamada, araştırmacılar ve üç uzman kişi tarafından kazanımların değerlendirilmesinde ortak bir yargı oluşturulmuştur. İkinci aşamada, kazanımlar araştırmacılar tarafından ayrı ayrı analiz edilmiş ve farklılıklar tartışılarak ortak bir sonuca ulaşılmıştır. Üçüncü aşamada, kazanımlar üç farklı uzmana gönderilmiş ve değerlendirilmesi istenmiştir. Karşılaştırmalar sonucunda analizlerin tutarlılığının hesaplanması için Miles ve Huberman’ın (1994) önerdiği güvenirlik formülü kullanılmıştır. Güvenirlik katsayısı 0.86’dır. Araştırma bulgularına göre; 223 kazanımın %96.0’sı bilişsel, %3.6’sı duyuşsal ve %0.4’ü devinişsel öğrenme alanında yer almaktadır. Kazanımlar, konu alanları ve sınıf düzeyi bakımından; bilişsel süreç boyutunda “anlama”, bilgi birikimi boyutunda “kavramsal bilgi” alt grubunda yoğunlaşmaktadır. Kazanımların tüm boyutlarda dengeli dağılım göstermesi için düzenlenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri öğretim programı, , kazanım

Kaynakça

• 5. KAYNAKLAR Arı, T. (2018). 2015 ve 2017 ortaokul türkçe öğretim programlarındaki kazanımların yenilenmiş bloom taksonomisine ve öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Gaziantep. Avcı, F., Şeşen, B.,& Kırbaşlar, F. G. (2018). Maddenin yapısı ve özelikleri ünitesine yönelik iki aşamalı teşhis testinin geliştirilmesi. Kastamonu Education Journal, 26(4), 1007-1019. doi:10.24106/kefdergi. 434239 Avşar, G., & Mete, F. (2018). Türkçe öğretim programlarında kullanılan fiillerin yenilenmiş bloom taksonomisine göre sınıflandırılması. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 75-87. Ayvacı, H. Ş.,& Şahin, Ç. (2009). Fen bilgisi öğretmenlerinin ders sürecinde ve yazılı sınavlarda sordukları soruların bilişsel seviyelerinin karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 441-455. Ayvacı, H. Ş.,& Türkdoğan, A. (2010). Yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 13-25. Bal, P. (2008). Yeni ilköğretim matematik öğretim programının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 53-68. Bayrak, B., & Erden, A. M. (2007). Fen bilgisi öğretim programinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 137-54. Bekdemir, M.,& Selim, Y. (2008). Revize edilmiş Bloom taksonomisi ve cebir öğrenme alanı örneğinde uygulaması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 185-196. Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27 -40. Bümen, N. T. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: Yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 3-14. Cangüven, H. D., Oya, Ö. Z., Binzet, G., & Gülşen, A. (2017). Milli eğitim bakanlığı 2017 fen bilimleri taslak programının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 2(2), 62-80. Cangüven H. D. (2019). 2013 ve 2018 fen bilimleri öğretim programlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Mersin. Çelen, F. K., Çelik, A. ve Seferoğlu, S. S. (2011, Şubat). Çocukların internet kullanımları ve onları bekleyen çevrimiçi riskler. Akademik Bilişim Konferansı, Malatya, Türkiye. (http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/yayin/AB11_Celen-Celik_Seferoglu_PISA-Sonuclari.pdf, 5 Temmuz 2019 tarihinde erişildi) Çelik, S., Kul, Ü. & Çalık Uzun, S. (2018). Ortaokul matematik dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 775-795. Çolak, K.,& Demircioğlu, İ. H. (2010). Tarih dersi sınav sorularının bloom taksonomisi’nin bilişsel alan düzeyi açısından sınıflandırılması. Milli Eğitim Dergisi, 187(3), 160-170. Çolakoğlu, M. H. (2018). Öğretmenlerin PISA sonuçlarına ilişkin bazı görüş ve önerileri. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 3(1), 46-66. Demir, M. (2011). 5. ve 6. sınıf fen ve teknoloji ders sınav sorularının bloom taksonomisine gore değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 41(189), 131-143. Demir, P. (2015). Yenilenmiş bloomtaksoomisi’ne göre 2005 yılı sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kazanımlar ve seviye belirleme sınav soruları. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun. Demirbaş, M.,& Yağbasan, R. (2011). The effect of the 2005 science and technology curriculum on elementary students’ development of scientific attitudes. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), 321-342. Demirel. Ö. (2008). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme.Ankara: Pegem Yayıncılık. Dindar, H.,& Demir, M. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96. Dindar, H.,& Taneri, A. (2011). Comparing goals, concepts and activities of science programs developed by the Turkish ministry of education in 1968, 1992, 2000 and 2004. Kastamonu University Kastamonu Education Journal, 19(2), 363-378. Doğan, Y.,& Burak, D. (2018). 4. sınıf fen bilimleri dersi kazanımlarının revize edilmiş bloom taksonomisine gore incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(23), 34-56. Döş, İ.,&Atalmış, E. H. (2016). OECD verilerine göre PISA sınav sonuçlarının değerlendirilmesi. Abant İzzetBaysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 432-450. Durmuş, B. (2017). 4. sınıf din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı kazanımlarının bloom ve revise edilmiş bloom taksonomilerine göre değerlendirilmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21, 44-58. Eke, C. (2015). Dalgalar ünitesindeki kazanımların yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 345-353. Eroğlu, D.,& Kuzu, T. S. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80. Eş, H. (2005). Liselere giriş sınavları fen bilgisi soruları ile ilköğretim fen bilgisi dersi sınav sorularının bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı, Ankara. Gazel, A. A.,& Erol, H. (2012). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler ders programındaki kazanımların taksonomik açıdan değerlendirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(2), 202-222. Geçit, Y.,& Yarar, S. (2010). 9. sınıf coğrafya ders kitabındaki sorular ile çeşitli coğrafya sınav sorularının bloom taksonomisine göre analizi. Gökler, Z. S.,Aypay, A., & Arı, A. (2012). İlköğretim İngilizce dersi hedefleri kazanımları SBS soruları ve yazılı sınav sorularının yeni Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(2), 114-133. Gözütok, F. D. (2003). Türkiye’de program geliştirme çalışmaları. Milli Eğitim Dergisi, 160, 44-53. Gündüz, Y. (2009). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf fen ve teknoloji sorularının ölçme araçlarına ve bloom’un bilişsel alan taksonomisine göre analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim FakültesiDergisi, 6(2), 150-165. Güven, Ç. (2014).6, 7, 8. sınıflar fen ve teknoloji dersi öğretim programı'ndaki soruların yenilenmiş bloomtaksonomisi'ne göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir. Kablan, Z., Baran, T., & Hazer, Ö. (2013). İlköğretim matematik 6-8 öğretim programında hedeflenen davranışların bilişsel süreçler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 347-366. Kaptan, F.,& Kuşakçı, F. (2002). Fen öğretiminde beyin fırtınası tekniğinin öğrenci yaratıcılığına etkisi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı, 197-202. Karaman, İ. (2005). Erzurum ilinde bulunan liselerdeki fizik sınav sorularının Bloom taksonomisinin basamaklarına göre analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 77-90. Kaya, M.,& Karamustafaoğlu, O. (2015). Analysis of TSKT questions on science teaching in 2013 PPSS according to reconstructing of Bloom taxonomy. Eurasian Journal of Physics and Chemistry Education, 7(1), 29-36. Keçeci, T. (2012, Nisan). İlköğretim öğrencilerinin astronomiyle ilgili kavramları anlama düzeyi ve astronomi dersinin eğitim için önemi. III. International Conference on New Trends in Education and Their Implications Kongresinde sunuldu, Antalya, Türkiye. https://www.academia.edu/7981479/%C4%B0LK%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M_%C3%96%C4%9 ERENC%C4%B0LER%C4%B0N%C4%B0N_ASTRONOM%C4%B0YLE_%C4%B0LG%C4%B0L%C 4%B0_KAVRAMLARI_ANLAMA_D%C3%9CZEY%C4%B0_VE_ASTRONOM%C4%B0_DERS%C 4%B0N%C4%B0N_E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M_%C4%B0%C3%87%C4%B0N_%C3%96NEM %C4% B0, 5 Ocak 2020 tarihinde erişildi) Keskin, M. Ö.,& Aydın, S. (2011). Seviye belirleme sınavı 6. sınıf fen ve teknoloji testinde çıkan biyoloji sorularının revize edilmiş taksonomiye göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 727-742. Köğce, D.,& Baki, A. (2009). Matematik öğretmenlerinin yazılı sınav soruları ile ÖSS sınavlarında sorulan matematik sorularının Bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 70-80. Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom's taxonomy: An overview. Theory into practice, 41(4), 212-218. Kuşakçı Ekim, F. (2007). İlköğretim fen öğretiminde kavramsal karikatürlerin öğrencilerin kavram yanılgılarını gidermedeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara. Melanlıoğlu, D. (2010). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları. Eğitim ve Bilim, 33(150), 64-73. Miles, M. B.,&Huberman A. M. (1994). Qualitativedataanalysis: An expandedsourcebook. (2nd Edition). California: Sage Publications. Milli Eğitim Bakanlığı (2005). Fen ve teknoloji öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Fen ve teknoloji öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Fen ve teknoloji öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Fen ve teknoloji öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. OECD. (2003). Education at a Glance 2003:OECD Indicators. OECD Publishing Oğuz. A. (2008). Yapılandırmacılık. (Editör Duman, B).Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Maya Akademi Yayınları, s.368–404. Özcan, S.,& Oluk, S. (2007). İlköğretim fen bilgisi derslerinde kullanılan soruların piaget ve bloom taksonomisine göre analizi. DÜ Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 8, 61, 68. Özdemir, S. M. (2012). Metaphoric perceptions of prospective teachers regarding the concept of curriculum. Journal of Theoretical Educational Sciences, 5(3), 369-393. Özdemir, S. M., Altıok, S., & Baki, N. (2015). Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sosyal bilgiler öğretim programı kazanımlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 363-375. Ralph, E. G. (1999), Oral questioningskills of noviceteachers, anyQuestions. Journal of Instructional Psycology, 26(4), 286-296. Senemoğlu, N.(2010). Gelişim öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık Suat, Ü., Çoştu, B., & Karataş, F. Ö. (2004). Türkiye de fen bilimleri eğitimi alanındaki program geliştirme çalışmalarına genel bir bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 183-202. Şeker, H. (2010). Bloom’un taksonomisinden, bilişsel süreç boyutlarının sınıflandırılmasına doğru revize edilen taksonomi üzerine, Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(39), 1-9. Tamir, P. (1991). Practical Work In School Science: An Analysis of Current Practice. In B. E. Woolnough (Eds.). Practical Science: The Role And Reality ofoPractical Work In School Science (13-20). Milton Keynes: Open University Press. Tan, Ş.,& Erdoğan, A. (2005). Öğretimi planlama ve değerlendirme: Öğretim yönetim ve teknikleri ölçme ve değerlendirme KPSS el kitabı.. Ankara: Pagema yayıncılık. Taşar, M. F.,& Karaçam, S. (2008). T.C. 6-8. Sınıflar Fen Ve Teknoloji Dersi Öğretim Programının A.B.D. Massachusetts Eyaleti Bilim ve Teknoloji/Mühendislik Dersi Öğretim Programı ile Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi,179, 195-212. Temiz, B., K., & Kanlı, U. (2005). Üniversite I. Sınıf Öğrencilerinin Temel Fizik Laboratuar Araçlarını Tanıma Bilgileri. Milli Eğitim Dergisi, 168, 188-200. Tosun, C.,& Taşkesenligil, Y. (2011). Revize edilmiş bloom'un taksonomisine göre çözeltiler ve fiziksel özellikleri konusunda başarı testinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 499-522. Tuğrul, B. (2002). Bloom'un taksonomik süreçlerine etkileşimci taksonomi açısından bir bakış. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 267-274. Tunca, Z. (2002, Eylül). Türkiye’de ilk ve orta öğretimde astronomi eğitim öğretiminin dünü, bugünü. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunuldu, Ankara. (http://old.fedu.metu.edu.tr/ufbmek-5/b_kitabi/PDF/Astronomi/panel/t1-5d.pdf, 5 Temmuz 209 tarihinde erişildi) Tutkun, Ö. F., Demirtaş, Z., Erdoğan, D. G.,& Arslan, S. (2015). Bloom orijinal bilişsel alan sınıflaması ile yenilenmiş sınıflamanın karşılaştırılması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 350-359. Tutkun, Ö. F.,& Okay, S. (2012). Bloom’un yenilenmiş taksonomisi üzerine genel bir bakış. Sakarya UniversityJournal of Education, 1(3), 14-22. Tüysüz, C.,& Aydın, H. (2009). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin yeni fen ve teknoloji programına yönelik görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 37-54. Tyler, R. W. (2013). Basic principles of curriculum and instruction. In Curriculum Studies Reader E2 (pp. 60-68). Routledge. Yaz, Ö. V.,& Kurnaz, M. A. (2017). 2013 fen bilimleri öğretim programının incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2017(8), 173-184. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2014). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yolcu, H. H. (2019). Ilkokul öğretim programı 3 ve 4. sınıf fen bilimleri dersi kazanımlarının revize edilmiş bloom taksonomisi açısından analizi ve değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 18(1), 253-262. Yüksel, S. (2007). Bilişsel Alanın Sınıflamasında (Taksonomi) Yeni Gelişmeler ve Sınıflamalar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 479-509. Zorluoğlu, S. L., Kızılaslan, A., & Sözbilir, M. (2016). Ortaöğretim kimya dersi öğretim programı kazanımlarının yapılandırılmış Bloom taksonomisine göre analizi ve değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 260-279. Zorluoğlu, S. L., Şahintürk, A. ve Bağrıyanık K. E. (2017). 2013 Yılı Fen Bilimleri Öğretim Programı Kazanımlarının Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre Analizi ve Değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-15.