YİYECEK İÇECEK İŞLETMELERİNDE DİJİTAL DÖNÜŞÜM

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 22, 116 - 130, 30.06.2023

Defne Keşkekci , Kansu Gençer

Öz

Bu çalışmada yiyecek içecek işletmelerinde yer alan dijital uygulamalar ve teknolojik gelişmelerin sektöre yansımaları incelenmiştir. Teknolojinin global anlamda gelişim gösterdiği bugünün dünyasında işletmelerin teknolojik gelişmelere karşı duyarlı olmasının nedenleri ve sonuçları son derece önem taşımaktadır. Bu kapsamda işletmeler, ekonomik kârlılık elde etmek, pazar payını genişletmek, tüketici ihtiyaçlarına yanıt verebilmek, yeni pazarlara erişebilmek veya bu yönde stratejiler geliştirebilmek nedenlerine bağlı olarak teknolojik gelişmelere entegre bir üretim modeline geçmişlerdir. Aynı zamanda işletmelerin, var olan tüketici profilini elde tutmak ve yeni tüketici profillerine ulaşmak amacıyla da teknolojik yöntemlere yöneldiği bilinmektedir. Buna göre işletmeler, farklı trendlere, yeni deneyimlere ve gelişmelere karşı hassas davranan tüketici gruplarının ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik teknolojik alt yapı gerektiren uygulamalara ihtiyaç duymaktadır. Her işletme üretim modelinin, ürün çeşitliliğinin ve tüketici profilinin ihtiyaçlarına uygun olan teknolojik sistemlerine entegre olarak faaliyet göstermektedir. Bu kapsamda yiyecek içecek işletmeleri, üretim aşamasından, hizmet sunum aşamasına kadar her bir kısmında teknolojiye entegre olarak faaliyet gösterebilmektedir. Bu kapsamda yiyecek içecek işletmeleri üretim ve tüketimin aynı anda gerçekleşmesine bağlı dinamik yapısı gereği teknolojik gelişmelere açık bir sektör olma özelliği göstermektedir. Yiyecek içecek işletmeleri, kuruluş anından itibaren pazarlama ve tutundurma faaliyetlerini internet veri tabanına bağlı reklam ve paylaşım sitelerinden gerçekleştirmektedir. Bu kapsamda teknolojik gelişmelere paralel yürütülen anket çalışmaları, aynı iş kolu üzerinde faaliyet gösteren diğer işletmelerin gelişmeleri, piyasa koşullarının neler olduğu şeklinde önemli bilgilere erişim sağlanabilmektedir. Aynı zamanda personel arama, hizmet içi personel eğitimi verme türünde faaliyet planlamaları da teknoloji yardımıyla yürütülmektedir. Yiyecek içecek işletmelerinin en önemli teknolojik kullanım alanlarından bir diğeri ise üretim faaliyetlerinin gerçekleştirildiği mutfak alanları olarak bilinmektedir. Çalışma kapsamında bu gelişmelere ve kullanılan teknolojik materyallere geniş ölçüde yer verilmiştir. Çalışma içerisinde, robot garsonlar, bilgilendirme kioskları, akıllı mutfak gereçleri, dijital menü ve robot şefler, akıllı mutfak uygulamaları, bulut teknolojiler, üç boyutlu yazıcı destekli pişirme yöntemleri ve sanal gerçeklik teknolojisi türünde teknolojide yer alan gelişmelerin yiyecek içecek sektörüne yansımaları ele alınmıştır. Aynı zamanda yiyecek içecek işletmelerinde israfı önlemeye yönelik tedbirlerin alınmasında kullanılan teknolojik gelişmeler ve uygulamalara yer verilmiştir. Çalışmanın amacına uygun olarak basılı ve yazılı elektronik materyallerin incelenerek bir araya getirilmesine dayalı literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Bu alanda yapılan diğer çalışma doküman ve belgeleri incelenerek araştırma ve değerlendirme sürecine tabi tutulmuştur. Bulunan sonuçlar çalışma kapsamında sistematik bir şekilde bir araya getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Teknoloji, Yiyecek İçecek İşletmesi

Kaynakça

• Ahn, J. A., ve Seo. S. B. (2018). Consumer Responses to İnteractive Restaurant Self-Service Technology (IRSST): The Role Of Gadget-Loving Propensity. International Journal of Hospitality Management, 74,109–121
• Avcı, Ü., Usluel, Y. K., Kurtoğlu, M., ve Uslu, N. (2013). Yeniliklerin benimsenmesi sürecinde rol oynayan değişkenlerin betimsel tarama yöntemiyle incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 53-71.
• Aydın, Ş. ve Çakır, M. U. (2022). Gastronomi ve Dijitalleşme. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(4), 2143-2159
• Bağçı, E. ve İçöz. O. (2019). Z ve Alfa Kuşağı ile Dijitalleşen Turizm. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 232-256
• Batat, W. (2021). How Augmented Reality (AR) is Transforming the Restaurant Sector: Investigating the İmpact of “Le Petit Chef” on Customers’ Dining Experiences. Technological Forecasting and Social Change, 172, 121013.
• Beckman, I. P., Berry, G., Cho, H., ve Riveros, G. (2022). Alternative HighPerformance Fibers For Nonwoven HEPA Filter Media. Aerosol Science and Engineering, 1-23.
• Bélisle, J. F. ve Bodur, H. O. (2010). Avatars as İnformation: Perception of Consumers Based on Their Avatars in Virtual Worlds. Psychology & Marketing, 27(8), 741-765.
• Ceylan, U., ve Güven, Ö. Z. (2010). Evaluation of Tourism Management and Ecotourism. Journal of Applied Sciences Research, 33, 1943-1952.
• Çetinkaya, F.Ö. (2019). Sosyal Medya ve Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çiçek, B., Şahin, H. ve Erkal, S.(2021). Covıd-19 Salgın Döneminde Bireylerin Kişisel ve Genel Hijyen Davranışlarının İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2157-2173.
• Doğan, M. (2022). Yiyecek ve İçecek Sektöründe Endüstri 4.0 ve Robotik Sistemler. Uluslararası Multidisipliner İnovatif Yaklaşımlar Kongresi.
• Doğan, O. (2019). Bilim İnsanlarının Ürettiği Yapay Et, Yakında Süpermarketlerde Olacak Erişim Adresi: https://www.webtekno.com/ 27.10.2022 Tarihinde erişildi.
• Duran, F., ve Teke, M. (2012). Ultrasonik Temizleme Cihazı Tasarımı ve Gerçekleştirilmesi, Karabük Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Eren, S. (2018). Ekolojik Restoranlar ve Perma-kültür Uygulamaları: Ekbiçyeiç Restoranı Üzerine Bir Araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 534-552.
• Erişim Adresi: www.foodbanking.org/ 27.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• Erişim Adresi: www.gfn.com.tr/ 27.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• Erişim Adresi: www.gramevde.com/ 28.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• Erişim Adresi: www.nofoodwaste.org/ 28.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• Erişim Adresi: www.yonodesperdicio.org/ 27.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• Food Ink (2016). The World’s First 3D- Printing Restaurant,https://www.archdaily.com/ 28.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• Fusté, F., F. (2021). Robot Chefs in Gastronomy Tourism: What's on The Menu? Tourism Management Perspectives, 1(37), 100774.
• Imbardelli, A.P. (2019). How Smart Rooms Can Transform Hotel Brands, https://www.hotelmanagement.net/ 27.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• Jang, H. W. ve Lee, S. B. (2020). Serving Robots: Management and Applications for Restaurant Business Sustainability. Sustainability, 12 (10), 1-15.
• Kocaman, E. M., Kocaman, M. ve Teyin, G. (2021). Covid-19 Salgını Döneminde Yiyecek İçecek Sektöründe E-Ticaret Uygulamaları ve Bir Model Önermesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(2), 1286-130.
• Li, C., Mirosa, M.,ve Bremer, P. (2020). Review of Online Food Delivery Platforms and Their Impacts on Sustainability. Sustainability, 12(14), 5528.
• Lu, L., Cai, R. ve Gursoy, D. (2019). Developing and Validating a Service Robot İntegration Willingness Scale. International Journal of Hospitality Management, 1(80), 36–51.
• Lu, L., Zhang, P. ve Zhang, T., C.(2021). Leveraging “Human-Likeness” of Robotic Service at Restaurants. International Journal of Hospitality Management, 94, 1- 9. Luk, L. (2020). Foxconn’s Robot Army Yet to Prove Match For Humans. https://www. theaustralian.com/ 27.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• McCarthy, D.M.ve Schwartz, E.D. (2018). Blue Appron: Turning Around The Struggling Meal Kit Market Leader. Publishing Michigan Ross School of Business, 2(1), 177-309.
• Mieth, L., Mayer, M. M., Hoffmann, A., Buchner, A. ve Bell, R. (2021). Do They Really Wash Their Hands? Prevalence Estimates for Personal Hygiene Behaviour during the COVID-19 Pandemic Based on Indirect Questions. BMC Public Health, 21(1), 1-8.
• Mil, B. ve Dirican, C. (2018). Endüstri 4.0 Teknolojileri ve Turizme Etkileri. Disiplinlerarası Akademik Turizm Dergisi, 3(1), 1-9.
• Mutua, A. (2021). Role of Food Management Systems on Food Safety in Hotels. International Journal of Food Sciences, 2(1), 37-50.
• Özgürel, G. (2021). Turizmde robotlaşma: Yiyecek-İçecek Sektöründe Robot Şefler ve Robot Garsonlar. OPUS International Journal of Society Researches, 18(Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı), 1849-1882.
• Pamukçu, H. ve Tanrısever, C. (2019). Turizm Endüstrisinde Dijital Dönüşüm. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Park, S. (2020). Multifaceted Trust in Tourism Service Robots. Annals of Tourism Research, 1(81), 10288
• Riches, G. (2018). Food Bank Nations. New York: Routledge.
• Rieger, M.O. (2020). To Wear or Not to Wear? Factors İnfluencing Wearing Face Masks in Germany During the COVID-19 Pandemic. Social Health and Behavior, 3(2), 50-54.
• Şahin, E. (2019). Dijital Menü Planlaması. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Şahin, E., ve Yiğitoğlu, V. (2022). QR Menü Kullanımı Kapsamında Restoranlarda Yenilikçi Uygulamaların Hizmet. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(3), 1745-1768.
• Şahin, N. N., ve Yağcı, P. (2017). Endüstri 4.0 Kapsamında Prosumer Kavramının Yiyecek İçecek Sektörü Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Recreation and Tourism Research, 4(Special Issue 1), 12-22.
• Şimşek, G., (2010). Otomasyon Uygulamaları, Profesyonel Restoran Yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık
• Tarınç, A., ve Özbek, Ö (2022). Teknolojinin Mutfağa Yansımaları: Aşçı Robotlar Üzerine R Programı. Journal of Travel and Tourism Research ,1(21), 1-26.
• Taş, D., ve Olum, E. (2020). Yiyecek-İçecek Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Yenilikçi Yaklaşımlar. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 3082-3098.
• Taşçı, M. (2018). Geleceğin Akıllı Otelleri Böyle Olacak, http://www.projem.com.tr/ 29.10.2022 Tarihinde Erişildi.
• Tayar, M., ve Yıbar, A. (2013). Hayatın Kaynağı Yumurta. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği.
• Türkay O., ve Genç. K., (2017). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Maliyet Kontrolü Kavramlar, Uygulamalar ve Örnekler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ulusoy K., ve Karakaya M. (2011). Gıda Endüstrisinde Ultrasonik Ses Dalgalarının Kullanımı. Gıda, 36 (2), 113-120.
• Velasco, C., Obrist, M., Petit, O., ve Spence, C. (2018). Multisensory Technology For Flavor Augmentation: A Mini Review. Frontiers in psychology, 1(9), 26
• Weymes, M., ve Davies, A. R. (2019). Valuing Surplus: Transitions, Technologies and Tensions in Redistributing Prepared Food in San Francisco. Geoforum, 1(99), 160-169.
• Yung R. ve Khoo C. L. (2019). New Realities: A Systematic Literature Review on Virtual Reality and Augmented Reality in Tourism Research, Current Issues in Tourism, 22(17), 2056-2081.
• Zhang, X., Yang, S., Srivastava, G., Chen, M.Y. ve Cheng, X. (2020). Hybridization of Cognitive Computing for Food Services. Applied Soft Computing, 89(1), 1-8.
• Zhang. M. J., ve Lado, A. A. (2001). Information Systems and Competitive Advantage: A Competency –Based View. Technovation, 21(3), 147- 156.
• Zhu, D., H. Ve Chang, Y., P. (2020). Robot With Humanoid Hands Cooks Food Better? International Journal of Contemporary Hospitality Management, 32(3), 1367- 1383