BALIKESİR PLAIN IN THE NEOLITHIC AND CHALCOLITHIC AGES IN THE CONTEXT OF HEYBELİ HÖYÜK FINDS

Yıl 2023, , 145 - 165, 01.08.2023

Derya Yalçıklı

https://doi.org/10.22520/tubaar.1292320

Öz

Heybeli Höyük, with its finds, has a unique place among the prehistoric settlements found on the Balıkesir Plain located on the mountainous topography of Northwestern Anatolia with its large agriculture areas. According to the pottery finds, it is understood that the settlement has lived through two periods. The early phase of the settlement is dated to the Late Neolithic Age, and it is located within the spreading area of the Marmara region Neolithic Culture of the Balıkesir Plain. It can be observed that a large group of Chalcolithic Age pottery finds in Heybeli Höyük are in close parallel with the pottery culture known from the settlements along the Aegean coast. The late period can be dated to the Early-Middle Chalcolithic Age by means of this data, and it is understood that during this time course, the Balıkesir Plain was within the Aegean coast cultures' area of influence. It is evident that there is a time interval between these two periods and that the settlement was inhabited by communities belonging to different cultures. It is understood that the plain, located in the inner area of Northwest Anatolia, is a region within the influence of the cultures we recognize from the Marmara and Aegean coasts.

Anahtar Kelimeler

Northwestern Anatolia, Neolithic, Chalcolithic, Balıkesir Plain, Heybeli Höyük, Aegean, Marmara

HEYBELİ HÖYÜK BULUNTULARI BAĞLAMINDA NEOLİTİK VE KALKOLİTİK ÇAĞLARDA BALIKESİR OVASI

Öz

Kuzeybatı Anadolu’nun dağlık coğrafi yapısı içinde, geniş tarım alanlarına sahip Balıkesir Ovası’nda saptadığımız Prehistorik yerleşimler arasında Heybeli Höyük, buluntuları ile özgün bir yere sahiptir. Seramik buluntulara göre yerleşimde iki dönemin yaşandığı anlaşılmaktadır. Yerleşimin erken evresi Geç Neolitik Çağ’a tarihlenmekte olup Balıkesir Ovası’nın Marmara bölgesi Neolitik kültürünün yayılım alanı içinde yer almaktadır. Heybeli Höyük Kalkolitik Çağ seramik buluntularının büyük bir grubunun Ege sahil kesimi yerleşmelerinden tanınan seramik kültürüyle yakın paralellik içinde olduğu görülür. Bu veriler sayesinde geç evre, Erken-Orta Kalkolitik Çağ’a tarihlenebilmekte olup bu süreçte, Balıkesir Ovası’nın Ege kültürlerinin etki alanı içinde kaldığı anlaşılmaktadır. Her iki evre arasında bir zaman aralığı olduğu ve yerleşimin birbirlerinden farklı kültürlere sahip topluluklar tarafından iskân edildiği görülmektedir. Heybeli Höyük buluntuları sayesinde, Balıkesir Ovası’nın farklı dönemlerde Marmara ve Ege sahil kesimi kültürlerinin etki alanı içinde kalan bir bölge olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kuzeybatı Anadolu, Neolitik, Kalkolitik, Balıkesir Ovası, Heybeli Höyük, Ege, Marmara

Kaynakça

• Aykurt, A. ve Ayengin, N. (2011). Karain Mağarası B Gözü Erken Kalkolitik Çağ Seramiği. In H. Taşkıran, M. Kartal, K. Özçelik, M.B. Kösem ve G. Kartal (Eds), Işın Yalçınkaya’ya Armağan (s. 47- 66), Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınevi.
• Aykurt, A. ve Ayengin, N. (2022). Karain Mağarası Orta Kalkolitik Dönem Seramiği. Belleten, 86(305), 1-37
• Bertram J.-K ve Karul, N. (2014). Anmerkungen zur Stratigraphie des Kumtepe. Die Ergebnisse der Grabungen in den Jahren 1994 und 1995. In E. Pernicka, C.B. Rose ve P. Jablonka (Eds), Troia 1987–2012: Grabungen und Forschungen I (s. 1058- 1084), Bonn: Verlag Dr. Rudolf Habelt GMBH.
• Bıçakçı, E., Altınbilek-Algül, C., Balcı, S. ve Godon, M. (2007). Tepecik-Çiftlik. In M. Özdoğan ve N. Başgelen (Eds), Türkiye’de Neolitik Dönem (s. 237- 253), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Blum, S.W.E. (2014). The Middle Chalcolithic Cultural Sequence of the Troad (Northwest Anatolia): Chronological and Interregional Assessment. In B. Horejs ve M. Mehofer (Eds), Western Anatolia before Troy Proto-Urbanisation in the 4th Millennium BC? (s. 125-156), Vienna: Austrian Academy of Sciences Press.
• Caymaz, T. (2006). Aliağa-Helvacıköy Bölgesinde Bir Neolitik Yerleşim: Arap Tepe. Arkeoloji Dergisi VIII(2), 1-12.
• Caymaz, T. (2010). Yeni Buluntuların Işığında Orta Batı Anadolu Kalkolitik Dönem Kültürü, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Caymaz. T. (2013). Yeni Veriler Işığında Orta Batı Anadolu Kalkolitik Çağı Kültürü. Arkeoloji Dergisi XVIII, 39-112.
• Çayır-Böyükulusoy, Ü. (2014). Batı Anadolu Kalkolitik Çağ Seramiğinde Perdah Bezeme Tekniği. In E. Atilla, B. Helwing ve B. Uysal (Eds), Armizzi-Engin Özgen’e Armağan (s. 81-100), Ankara: Asitan Kitap.
• Çelik, S. (2019). Chalcolithic Pottery from Aktopraklık Höyük in Northwestern Anatolia. Bulgarian e-Journal of Archaeology 7, 1-20.
• Çilingiroğlu, Ç. (2009). Neolithic Red Slipped and Burnished Wares: Recognizing Their Broad Distribution. In H. Sağlamtimur, E. Abay, Z. Derin, A. Erdem, A. Batrnaz, F. Dedeoğlu, M. Erdalkıran, M.B. Baştürk ve E. Konakçı (Eds), Altan Çilingiroğlu’na Armağan, Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı’na Adanmış Bir Hayat (s. 203-216), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Çevik, Ö. ve Erdoğu, B. (2019). Multiple Faces of Changes in 5600/5500 Cal. BC Anatolia and Thrace. Anatolica 49, 1-16.
• Çevik, Ö. ve Erdoğu, B. (2020). Absolute Chronology of Cultural Continiuty, Change and Break in Western Anatolia Between 6850-5480 cal. BC: The Ulucak Höyük Case. Mediterranean Archaeology and Archaeometry 20(1), 77-92.
• Çevik, Ö. ve Vuruşkan, O. (2020). Ulucak Höyük: the Pottery Emergence in Western Anatolia. Documenta Praehistorica XLVII, 96-109.
• Çilingiroğlu, Ç. (2012). The Neolithic Pottery of Ulucak in Aegean Turkey. Organization of Production, Interregional Comparisons and Relative Chronology, Oxford: BAR.
• Çilingiroğlu, A., Derin, Z., Abay, E., Sağlamtimur, H. ve Kayan, İ. (2004). Ulucak Höyük, Excavations Conducted Between 1995 and 2002, Paris: Peeters Publishers.
• Dedeoğlu, F., Temür, B., Konakçı, E. ve Ozan, A. (2019). Ekşi Höyük 2015-2019: Yukarı Menderes Havzası’nın Neolitik Dönemine İlişkin İlk Sonuçlar ve Gözlemler. Arkeoloji Dergisi XXIV, 1-22.
• Derici, Y.C. ve Gürçal, E. (2021). Gökçeada Uğurlu- Zeytinlik yerleşmesi Kalkolitik Dönem Perdah Bezemeli Çanak Çömlekleri. Cedrus 9, 21-35.
• Derin, Z. (2011). Yeşilova Höyük. In R. Krauß (Ed), Beginnings – New Research in the Appearance of the Neolithic Between Northwest Anatolia and the Carpathian Basin; Papers of the International Workshop 8th – 9th April 2009, İstanbul (s. 95-106), Leidorf: Verlag Marie Leidorf.
• Derin, Z. (2020). Bornova Yassıtepe Höyüğü 2010-2019 Yılı Çalışmaları. Arkeoloji Dergisi XXV, 1-42.
• Derin, Z., Ay, F. ve Caymaz, T. (2009). İzmir’in Prehistorik Yerleşimi-Yeşilova Höyüğü 2005-2006 yılı Çalışmaları. Arkeoloji Dergisi XIII(1), 7-58.
• Derin, Z. ve Caymaz, T. (2018). The Chalcolithic Period at Yeşilova Höyük. In S. Dietz, F. Mavridis, Ž. Tankosić ve T. Takaoğlu (Eds), Communities in Transition: The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennia BC (s. 499-505), Oxford: Oxbow Books.
• Duru, R. (2008). MÖ 8000’den MÖ 2000’e Burdur Bölgesi’nin Altıbin Yılı, İstanbul: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.
• Duru, R. (2012). The Neolithic of the Lakes Region. Hacılar-Kuruçay Höyük-Höyücek-Bademağacı Höyük. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey: New Excavations & New Research, vol. 4, Western Turkey (s. 1-65), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Efe, T. (1990). Three Early Sites in the Vicinity of Eskişehir: Asmainler, Kanlıtaş, and Kes Kaya. Anatolica XVI, 31-60.
• Efe, T. (2001). The Salvage Excavations at Orman Fidanlığı: A Chalcolithic Site in Inland Northwestern Anatolia. İstanbul: TASK Vakfı.
• Efe, T., Gatsov, I. ve Nedelcheva, P. (2012). Keçiçayırı, A Neolithic Settlement Near Seyitgazi, Eskişehir. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey, New Excavations and New Research, Westhern Turkey, vol. 4 (s. 227-236), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Erdoğu, B. (2011). A Preliminary Report from The 2009 and 2010 Field Seasons at Uğurlu on the Island of Gökçeada. Anatolica XXXVII, 45-65.
• Erdoğu, B. (2013). Uğurlu, a Neolithic Settlement on the Aegean Island of Gökçeada. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey, New Excavations and New Research, Northwesthern Turkey and İstanbul, vol. 5 (s. 1-33), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Erdoğu, B. (2014). Gökçeada Uğurlu Archaeological Project: A Preliminary Report from the 2011-2013 Field Seasons. Anatolica XL, 157-178.
• Erdoğu, B. ve Çevik, Ö. (2015). Batı Anadolu Kronolojisi ve Terminolojisi: Sorunlar ve Öneriler. Anadolu Prehistorya Araştırmaları Dergisi 1, 29-45.
• Eslick, C.M. (1992). Elmalı-Karataş I, The Neolithic and Chalcolithic Periods: Bağbaşı and Other Sites. Bryn Mawr, PA: Bryn Mawr College.
• French, D.H. (1961). Late Chalcolithic Pottery in North- West Turkey and the Aegean. AnatSt XI, 99-141.
• French, D.H. (1969). Prehistoric Sites in Northwest Anatolia II. The Balıkesir and Akhisar/ Manisa Areas. AnatSt XIX, 41-98.
• French, D.H. (2005). Canhasan I: The Pottery. Ankara: British Institute of Archaeology at Ankara.
• Gabriel, U., Aslan, R. ve Blum, S. (2004). Alacalıgöl: Eine Neuendeckte Siedlung des 5. Jahrtausends v. Chr. in der Troas. Studia Troica 14, 121-133.
• Gabriel, U. (2014). Die Keramik der Troadischen Fundorte Kumtepe IA, Beşik-Sivritepe und Çıplak Köyü im Kontext ihrer überregionalen Vergleichsfundeé. In E. Pernicka, C. B. Rose ve P. Jablonka (Eds), Studia Troica Monographien 5 (s. 990-1057), Bonn : Verlag Dr. Rudolf Habelt GmbH.
• Gerritsen, F. (2010). Barçın Höyük Excavations, 2008. Kazı Sonuçları Toplantısı 31.1, 411-420.
• Gerritsen, F.A., Özbal, R. ve Thissen, L. (2013). Barçın Höyük, The Beginnings of Farming in the Marmara Region. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey, New Excavations and New Research, Northwestern Turkey and İstanbul, vol. 5 (s. 93-112), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Gerritsen, F.A., Özbal, R. ve Thissen, L. (2013a). The Earliest Neolithic Levels at Barçın Höyük, Northwestern Turkey. Anatolica XXXIX, 53-92.
• Gerritsen, F.A., Özbal, R., Thissen, L., Özbal H. ve Galik, A. (2010). The Late Chalcolithic Settlement of Barçın Höyük. Anatolica XXXVI, 197-225.
• Gülçur, S. (1997). Güvercinkayası: Eine Vorgeschichtliche Felsrückensiedlung in Zentralanatolien. Anatolica XXIII, 85-110.
• Günel, S. (2014). New Contributions regarding Prehistoric Cultures in Meander Region: Çine- Tepecik. In B. Horejs ve M. Mehofer (Eds), Western Anatolia before Troy. Proto-Urbanisation in the 4th millennium BC?, (s. 83-103), Vienna: Austrian Academy of Sciences Press.
• Herling, L., Kasper, K., Lichter, C. ve Meriç, R. (2008). Im Westen nichts Neues? Zwei Kampagnen in Dedecik-Heybelitepe. IstMitt 58, 13-65.
• Horejs, B. (2012). Çukuriçi Höyük: A Neolithic and Bronze Age Settlement in the Region of Ephesos. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey: New Excavations and New Research. vol. 4, Western Turkey (s. 117-131), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Joukowsky, M.S. (1986). Prehistoric Aphrodisias. An Account of the Excavations and Artifact Studies. Vol. I&II., Louvain: Brown University, Center for Old World Archaeology and Art.
• Karul, N. ve Avcı, M.B. (2011). Neolithic Communities in The Eastern Marmara Region: Aktopraklık C. Anatolica XXXVII, 2-15.
• Karul, N. ve Avcı, M.B. (2013). Aktopraklık. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey, New Excavations and New Research, Northwesthern Turkey and İstanbul, vol. 5 (s. 45-68), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Karul, N. ve Bertram, J-K. (2005). From Anatolia to Europe: The Ceramic Sequence of Hoca Çeşme in Turkish Thrace. In C. Lichter (Ed), How did Farming Reach Europe?, BYZAS 2, 117-129.
• Kızıltan, Z. ve Polat, M.A. (2013). The Neolithic at Yenikapı Marmaray- Metro Project Rescue Excavations. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), Neolithic in Turkey: New Excavations and New Research. Northwestern Turkey and İstanbul (s. 113–165), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Korfmann, M. (1985). Beşik-Tepe, Vorbericht Über die Ergebnisse der Grabungen von 1983, Grabungen am Beşik-Yassıtepe, Beşik-Sivritepe und Beşik- Sivritepe. AA 1985.2, 154-172.
• Korfmann, M. (1986). Beşik-Tepe, Vorbericht Über die Ergebnisse der Grabungen von 1984, Grabungen am Beşik-Yassıtepe, Beşik-Sivritepe und Beşik- Gräberfeld. AA 1986.3, 303-329.
• Korkut, T., Işın, G. ve Takaoğlu, T. (2018). Cave Habitations in Chalcolithic Lycia: The Case of Tavabaşı near Tlos. In S. Dietz, F. Mavridis, Z. Tankosic ve T. Takaoğlu (Eds), Communities in Transition, The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennia BC (s. 548-555), Oxford: Oxbow Books.
• Korkut, T., Takaoğlu, T. ve Sezgin, K., (2019). Pre- Classical Habitation at Tlos, Lycia. Adalya 22, 25- 44.
• Kökten, İ.K. (1949). 1949 Yılı Tarihöncesi Araştırmaları Hakkında Kısa Rapor. Belleten XIII, 811-829.
• Lichter, C. (2005). Western Anatolia in the Late Neolithic and Early Chalcolithic: The Actual State of Research. In C. Lichter (Ed), How did Farming Reach Europe?, BYZAS 2, 59-74.
• Lloyd, S. ve Mellaart, J. (1962). Beycesultan 1: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels, London: British Institute of Archaeology at Ankara.
• Mellaart, J. (1955). Some Prehistoric Sites in North- Western Anatolia. IstMitt 6, 53-88.
• Mellaart, J. (1970). Excavations at Hacılar, London: Edinburgh University Press.
• Özdoğan, M. (1983). Pendik: A Neolithic Site of Fikirtepe Culture in the Marmara Region. In R.M. Boehmer ve H. Hauptmann (Eds), Beitrage zur Altertumskunde Kleinasiens, Festschrift für Kurt Bittel (s. 401-411), Mainz: Von Zabern.
• Özdoğan, M. (1986). Prehistoric Sites in the Gelibolu Peninsula. AnAr 10, 51-66.
• Özdoğan, M. (1999). Northwestern Turkey: Neolithic Cultures in Between the Balkans and Anatolia. In M. Özdoğan ve N. Başgelen (Eds), Neolithic in Turkey (s. 203-224), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Özdoğan, M. (2007). Marmara Bölgesi Neolitik Çağ Kültürleri. In M. Özdoğan ve N. Başgelen (Eds), Türkiye’de Neolitik Dönem (s. 401-426), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Özdoğan, M. (2013). Neolithic Sites in the Marmara Region Fikirtepe, Pendik, Yarımburgaz, Toptepe, Hoca Çeşme, and Aşağı Pınar. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey, New Excavations and New Research, Northwestern Turkey and İstanbul, vol. 5 (s. 169- 269), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Özdoğan, M. (2014). Anatolia: from the Pre-Pottery Neolithic to the End of the Early Bronze Age (10,500–2000 BCE). In C. Renfrew ve P. Bahn (Eds), The Cambridge World Prehistory, Western and Central Asia1(s. 508-1544), Chamridge: Cambridge University Press.
• Özdöl, S. (2009). Neolitik Çanak Çömlek Üzerine Yeni Bir Yaklaşım ve Erken, Orta ve Geç Gelenekler. In H. Sağlamtimur, E. Abay, Z. Derin, A. Erdem, A. Batrnaz, F. Dedeoğlu, M. Erdalkıran, M.B. Baştürk ve E. Konakçı (Eds), Altan Çilingiroğlu’na Armağan, Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı’na Adanmış Bir Hayat (s. 445-454), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Parzinger, H. (2005). Die Mittel- und Spätneolithische Keramik aus Aşağı Pmar, Grabungen 1993-1998. In H. Parzinger ve H. Schwarzberg (Eds), Aşağı Pınar II. Die Mittel und Spätneolithische Keramik, Archäologie in Eurasien 18, Studien im Thrakien Marmara Raum Band 2 (s. 1-245), Mainz am Rhein: Philipp von Zabern.
• Peschlow-Bindokat, A. (2006). Tarihöncesi İnsan Resimleri: Latmos Dağları’ndaki Prehistorik Kaya Resimleri, İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi.
• Peschlow-Bindokat, A. ve Gerber, C. (2012). The Latmos-Beşparmak Mountains Sites with Early Rock Paintings in Western Anatolia. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey, New Excavations and New Research, Westhern Turkey, vol. 4 (s. 67-115), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Roodenberg, J., Thissen, L. ve Buitenhuis, H. (1989- 1990). Preliminary Report on the Archaeological Investigations at Ilıpınar in NW Anatolia. Anatolica XVI, 61-144.
• Roodenberg, J., van As, A., Jacobs, L. ve Winjen, M.H. (2003). Early Settlement in the Plain of Yenişehir (NW Anatolia) The Basal Occupation Layers at Menteşe. Anatolica XXIX, 17-59.
• Roodenberg, J., van As, A. ve Alpaslan-Roodenberg, S. (2008). Barçın Höyük in the Plain of Yenişehir (2005- 2006): A Preliminary note on the Fieldwork, Pottery and Human Remains of the Prehistoric Levels. Anatolica XXXIV, 53-60.
• Sağlamtimur, H. (2012). The Neolithic Settlement of Ege Gübre. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey, New Excavations and New Research, Westhern Turkey, vol. 4 (s. 197- 225), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Sağlamtimur, H. ve Ozan, A. (2021). Batı Anadolu’da Neolitik Bir Kıyı Yerleşimi: Ege Gübre. İzmir Araştırmaları Dergisi 13, 63-78.
• Sarı, D. ve Akyol, S. (2019). The Early Neolithic Pottery of Keçiçayırı and its Place in the North-western Anatolian Neolithisation Process. Documenta Praehistorica XLVI, 138-56.
• Schwall, C. (2018). Çukuriçi Höyük 2. Das 5. und 4. Jahrtausend v. Chr. in Westanatolien und der Ostägäis, Oriental and European Archaeology vol. 7, Wien : Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Seeher, J. (1985). Vorlaufiger Bericht über die Keramik des Beşik-Sivritepe. AA 1985.2, 172-182.
• Seeher, J. (1987). Demircihüyük III, 1: die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978 Die Keramik 1. A: Neolithische & Chalkolithische Keramik, B: Frühbronzezeitliche Keramik Der Älteren Phasen (Bis Phase G), In M.O. Korfmann (Ed), Mainz am Rhein: Philipp von Zabern.
• Seeher, J. (1988). Antalya Yakınlarında Karain Mağarasındaki Kalkolitik Çağ Buluntuları. Araştırma Sonuçları Toplantısı V(2), 221-238.
• Seeher, J. (1990). Coşkuntepe-Anatolisches Neolithikum am Nordostufer der Agais. Istmitt 40, 9-15.
• Sperling, J.W. (1976). Kum Tepe in the Troad: Trial Excavation, 1934. Hesperia 45(4), 305-364.
• Stewart, J. (1948). Handbook to the Nicholson Museum. Sidney: University of Sidney.
• Tağıl, Ş. (2004). Balıkesir Ovası ve Yakın Çevresinin Fiziki Coğrafyası. Ankara: Doğan Yayınevi. Takaoğlu, T. (2005). Coşkuntepe: An Early Neolithic Quern Production Site in NW Turkey. Journal of Field Archaeology 30.4, 419-33.
• Takaoğlu, T. (2006). The Late Neolithic in the Eastern Aegean. Excavations at Gülpınar in the Troad. Hesperia 75, 289–315.
• Takaoğlu, T. (2021). Kulaksızlar Revisited: Excavating the Contexts of a Chalcolithic Marble Workshop. In S.R. Steadmann ve G. McMahon (Eds), The Archaeology of Anatolia IV, 45-55.
• Takaoğlu, T. (2023). Painted Pottery from Early and Middle Chalcolithic Gülpınar. In V. Şahoğlu, İ. Tuğcu, O. Kouka, Ü. Gündoğan, Ü. Çayır, R. Tuncel ve A. Erkanal-Öktü (Eds), Hayat: Arkeolojiye Adanmış bir Yaşam. Hayat Erkanal Anısına Akdeniz Arkeolojisi Üzerine Çalışmalar / Hayat: A Life Dedicated to Archaeology. Studies in Mediterranean Archaeology in Memory of Hayat Erkanal (s. 435- 451), Ankara: Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Yayınları.
• Takaoğlu, T. ve Özdemir, A. (2013). Coşkuntepe A Neolithic Village in the Coastal Troad. In M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (Eds), The Neolithic in Turkey, New Excavations and New Research, Northwesthern Turkey and İstanbul, vol. 5 (s. 35-43), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Takaoğlu, T. ve Özdemir, A. (2018). Middle Chalcolithic Period in the Troad: A New Look from Gülpınar (Smintheion). In S. Dietz, F. Mavridis, Z. Tankosic ve T. Takaoğlu (Eds), Communities in Transition, The Circum-Aegean Area during the 5th and 4th Millennia BC (s. 479-490), Oxford: Oxbow Books.
• Thissen, L. (2008). The Pottery of Phase VB. Life and Death in a Prehistoric Settlement in NW Anatolia. In J. Roodenberg ve S. Alpaslan-Roodenberg (Eds), The Ilıpınar Excavations, Vol. III (s. 91-115), Leiden: Nederlands Instituut voor het Nabije Ooosten.
• van As, A., Jacobs, L. ve Wijnen, M.-H. (2001). A Technological Study of the Chalcolithic Pottery of Ilıpınar, Phase VB. In J. Roodenberg ve L.C. Thisssen (Eds), The Ilıpınar Excavations II (s. 155-168), Leiden: Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te İstanbul.
• Yalçıklı, D. (2018). Balıkesir (Dursunbey, Altı Eylül, Karesi ve İvrindi) Yüzey Araştırması, 2016. Araştırma Sonuçları Toplantısı 35.1, 347-363.
• Yalçıklı, D. (2022). Balıkesir İli, Prehistorik ve Protohistorik Çağ Araştırmaları ve Yerleşimleri. In H. M. Özgen, S. Alper, Y. Polat, N. Koçhan, G. Polat, K. İren ve A. Soykan (Eds), Balıkesir Arkeoloji Buluşmaları Sempozyumu Mysia ve Çevre Kültürleri 2021 Bildiriler Kitabı (s. 525-541), İstanbul: Ege Yayınları.
• Yalçıklı, D. (2023). Havran-İnboğazı Vadisi’nde Prehistorik Mağaralar: Andık, Aydınlık ve Karatepe Mağaraları. Arkeoloji Dergisi XXIX, 11-37.
• Yalçıklı, D. ve Yılmaz, F. (baskıda). İnboğazı-Andık Mağarası 2022 Yılı Çalışmaları. Balıkesir Arkeoloji Buluşmaları 2022, Kültür Varlıkları ve Sürdürülebilirlik.
• Yavşan, Ç. (2022). An Assesment of Middle Chalcolithic Pottery from the Kulaksızlar Excavations in Central- Western Anatolia. Arkeoloji Dergisi XXVIII, 23-42.
• Yazıcı, D. (2009). Ege Gübre Kazısında Ortaya Çıkarılan Kalkolitik Dönem Çanak Çömlekleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.