ÇOK-KATMANLI KÜLTÜREL PEYZAJ ALANLARININ YÖNETİMİ: TIM INGOLD’UN PEYZAJ YAKLAŞIMINDAN İSTANBUL KARA SURLARI’NA BİR BAKIŞ

Yıl 2021, Sayı: 24, 189 - 204, 31.12.2021

Doç. Dr. Figen Kıvılcım Çorakbaş

https://doi.org/10.22520/tubaked2021.24.010

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, kültürel peyzaj kavramının alan yönetimine getirebileceği yeni açılımları incelemek amacıyla İstanbul Kara Surları ve çevresinin çok katmanlı peyzajının yönetimi, Tim Ingold’un 1993 tarihli “Peyzajın Zamansallığı (The Temporality of the Landscape)” başlıklı makalesinde geliştirdiği fenomenolojik yaklaşım yorumlanarak tartışılmaktadır. Ingold’un bu çalışmasındaki temel amacı peyzajın zamansallığını arkeoloji ve antropoloji bilim dalları arasındaki önemli farklılıkları bir yana koymak ve bu iki alanın bir bütün olacak şekilde ele alınması için bir zemin oluşturmaktır. Ingold’a göre, zamanlarından bağımsız olarak her kültür peyzaj içine yerleşmekte ve peyzaj içinde barınaklar oluşturmaktadır, bu da kültürlerin benzerlik ya da farklılıklarını ortaya koymaktadır. Ingold’un peyzaj kavramına odaklanarak geliştirdiği bütünleştirici ve fenomenolojik yaklaşım, kentsel miras ve kentsel arkeoloji gibi parçaların bütünle kopan ilişkisinin yeniden kurulması sorunsalına eğilen alanlar için ilham vericidir. Bu yazının amacı, Ingold’un “peyzajın zamansallığı” olgusunu, kentsel mimari miras, kültürel peyzaj ve alan yönetimi çalışmaları bağlamında incelemek ve kültürel peyzajları oluşturan çeşitli bileşenlerin birbirleriyle ilişkilerini yeniden kavramsallaştırarak kapsayıcı alan yönetimi için öneriler geliştirmektir. Ingold’un önerdiği kavramsal çerçeve ile yaklaşıldığında herhangi bir peyzaj öğesinin diğerinden üstünlüğü söz konusu olmadığı gibi daha eskinin daha önemli olması gibi zamansal olarak tanımlanan üstünlükler de söz konusu değildir. Bu perspektiften alan yönetimini insan odaklı değil peyzajın bütünselliği odaklı düşünmek mümkün olabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

kültürel peyzaj, peyzajın zamansallığı, İstanbul Kara Surları, alan yönetimi, bütünleşik koruma

Teşekkür

Yazıyı okuyarak görüşlerini paylaşan Sayın Prof. Dr. Asu Aksoy'a çok teşekkür ederim.

MANAGEMENT OF MULTI-LAYERED CULTURAL LANDSCAPES: A CRITICAL LOOK AT ISTANBUL LAND WALLS FROM TIM INGOLD'S LANDSCAPE APPROACH

Öz

In this study, the management of the multilayered landscape of the Istanbul Land Walls and its surroundings is discussed in order to examine the new perspectives that the concept of cultural landscape can bring to site management by interpreting the phenomenological approach developed by Tim Ingold in his 1993 article "Temporality of the Landscape." The primary purpose of Ingold's work is to establish a basis for handling the areas of archaeology and anthropology as a whole, putting aside the essential differences between these branches. According to Ingold, regardless of their time, each culture settles in landscape and creates shelters within the landscape, which reveals the similarities or differences of the cultures. Ingold's integrative and phenomenological approach, which focuses on the concept of landscape, is inspiring for areas that focus on the problem of re-establishing the relationships between parts such as urban heritage and urban archaeology. This article aims to examine Ingold's phenomenon of "temporality of landscape" in the context of urban architectural heritage, cultural landscape, and site management studies and develop recommendations for inclusive site management by re-conceptualizing the relationships of the various components that make up cultural landscapes. When approached with the conceptual framework proposed by Ingold, there is no superiority of any landscape element over the other, nor are there temporally defined hierarchies such as the older one being more important. From this perspective, it is possible to think about site management not being human-oriented but from the point of view of the landscape's integrity.

Anahtar Kelimeler

cultural landscape, temporality of landscape, Istanbul Land Walls, site management, integrated conservation

Kaynakça

• AGNOLETTI, MAURO. 2014. “Rural Landscape, Nature Conservation and Culture: Some Notes on Research Trends and Management Approaches From a (Southern) European Perspective,” Landscape and Urban Planning, 126, 66–73.
• AKSOY, ASU; KIVILCIM ÇORAKBAŞ, FİGEN; YILMAZ, AYŞEGÜL VE ZEYNEP KUNT. 2019. “İstanbul'un Dünya Miras Alanlarını Çoklu Perspektiften Yorumlamak: İstanbul Kara Surları Örneği (Plural Heritages of İstanbul's World Heritage Sites: the Case of Land Walls),” TÜBİTAK Katip Çelebi-Newton İkili İşbirliği Projesi Raporu, Proje no: 116K830-RCUK.
• ANTROP, MARC. 2005. “Why landscapes of the past are important for the future?,” Landscape and Urban Planning, 70, 21–34.
• APLIN, GRAEME. 2007. “World Heritage Cultural Landscapes,” International Journal of Heritage Studies 13 (6), 427-446.
• AYDEMİR, IŞIK. 2008. "İki Fransız Mimarı Henri Prost ve August Perret'nin İstanbul ile ilgili Çalışmaları," Megaron 3 (1), 104-111.
• AYKAN, BAHAR VE İPEK BAŞYURT. 2019. “Yeşil Alan’dan Geleneğe: Somut/Somut Olmayan Kültürel Miras Dikotomisi, Kültürel Peyzaj ve Yedikule Bostancılığını Dünya Mirası Olarak Korumak,” Planlama 2019; 29 (3): 271–287.
• BERESFORD, MICHAEL VE ADRIAN PHILLIPS. 2000. “Protected landscapes: A conservation model for the 21st century,” in The George Wright Forum 17 (1), 15-26.
• BOHM, DAVID. 2005 (1980). Wholeness and Implicate Order. London and Newyork: Routledge.
• COMMITTEE OF MINISTERS OF THE COUNCIL OF EUROPE. 1975. “The Declaration of Amsterdam”, https://www.icomos.org/en/and/169-the-declaration-of-amsterdam, Erişim tarihi: 27.07.2020
• DAVOUDI, SIMIN AND DOMINIC STEAD. 2003. “Urban and Rural relationships: An Introduction and Brief History,” Built Environment Journal, 28 (4), 269–277.
• DURUSOY ÖZMEN, ELİF. 2021 “Tarihsel Süreç İçerisinde Değişen ve Dönüşen Bir Mekansal Boşluk: İstanbul Kara Surları Dünya Miras Alanı,” TÜBAKED 23, 199-221.
• FAIRCLOUGH, GRAHAM. 2009. “New heritage frontiers,” in Heritage and Beyond. Council of Europe.
• INGOLD, TIM. 1993. “The Temporality of the Landscape,” World Archaeology, Vol. 25 No:2, 152-174.
• İSTANBUL 4 NUMARALI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU ARŞİVİ. 1981. 16.09.1981 Gün ve 12850 Sayılı Karar ve Eki Plan.
• KAP YÜCEL, S. DEMET VE ESRA SALT. 2018. “Kültürel Peyzajların Tarihsel Süreç İçerisindeki Değişimlerinin Tespiti: Bursa İznik Örneği Detection of Cultural Landscape Changes in the Historical Process: The Case of Bursa İznik”, Planlama Dergisi, 28(1), 40–55.
• KAYIN, EMEL. 2012. “Bir Kültürel Manzara-Kültürel Peyzaj Öğesi Olarak Kırsal Yerleşimlerin Korunmasına Yönelik Kavramsal ve Yasal İrdelemeler,” Mimarlık, 367, 46-49.
• KIRAN, A. İNANÇ. 2019. “İstanbul Kara Surları Dünya Miras Alanındaki Tarihi Bostanların Kültürel Peyzaj Kapsamında Değerlendirilmesi,” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• KIVILCIM ÇORAKBAŞ, FİGEN; ASU AKSOY VE ALESSANDRA RICCI. 2014. “A Report of Concern on the Conservation Issues of the Istanbul Land Walls World Heritage Site with a Special Focus on the Historic Yedikule Vegetable Gardens,” UNESCO Dünya Miras Komitesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Dünya Miras Alanları Şube Müdürlüğü’ne teslim edilmek üzere hazırlanmış rapor, https://oxfordbyzantinesociety.files.wordpress.com/2014/02/report_land_walls_whs.pdf
• KIVILCIM ÇORAKBAŞ, FİGEN. 2018. “Somut Olmayan Kültürel Niteliklerin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Aracılığıyla Alan Yönetimi Sürecinde Değerlendirilmesi, Örnekleme: İstanbul Kara Surları Dünya Miras Alanı,” TÜBİTAK 3001 Bilimsel Araştırma Projesi Raporu, Proje no: 115K225.
• MADRAN, EMRE VE NİMET ÖZGÖNÜL. 1999. International Documents Regarding the Preservation of Cultural and Natural Heritage. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• PANAHI, S.M. 2015. “Interrelationships Between Urban and Rural Areas and Their Effect on Rural Development in Ilam Province.” Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, 5 (S3), 752–758.
• PROST, H. 1938. “İstanbul Nazım Planı İzah Eden Rapor,” İstanbul.
• RICCI, ALESSANDRA. 2018. “A Resilient Landscape: The Land Walls of Constantinople and Their Surroundings,” The Deltion of the Christian Archaeological Society, Series 4 Vol. 39 (2018), 125-137.
• RÖSSLER, M. 2006. “World heritage cultural landscapes: a UNESCO flagship programme 1992–2006,” Landscape Research, 31(4), 333-353.,
• RURITAGE: HERITAGE FOR RURAL GENERATION. https://www.ruritage.eu/project/vision. Erişim tarihi: 20 Mart 2019.
• SMITH, LAURAJANE. 2006. Uses of heritage. London: Routledge.
• TAYLOR, K. AND J. LENNON. 2011. “Cultural landscapes: a bridge between culture and nature?,” International Journal of Heritage Studies 17 (6), 537-554.
• UNESCO. 2003. “Cultural Landscapes: The Challenges of Conservation.” Paris: UNESCO World Heritage Centre.
• UNESCO. “Cultural Landscapes”. https://whc.unesco.org/en/culturallandscape/. Erişim tarihi: 23 Mart 2019.