ARCHITECTURAL CHARACTERISTICS OF TRADITIONAL HOUSES IN THE RURAL LACHIN REGION OF ESKIŞEHİR

Yıl 2024, Sayı: 29, 39 - 62, 28.06.2024

Durduşen Öztürk , Hicran Hanım Halaç

https://doi.org/10.22520/tubaked.1242927

Öz

The traditional textures of rural settlements are disappearing due to various reasons such as nonregistion of vernacular architectural structures, migration from rural to urban area, the idea that traditional buildings do not meet today’s comfort conditions, difficulties to access traditional materials and craftsmanship and lack of earthquake risk management measurements. Laçin Village of Eskişehir Province, Sarıcakaya District is a special rural area with its fertile lands and suitable climatic conditions for agriculture in four seasons. The purpose of this study is to identify and document the architectural structure of the Laçin village, where traditional life continuous and the unique vernacular architecture is conserved. Firstly, literature review and field research are conducted. Then, analysis files are prepared by using the mapping method, and the inventories of the buildings in the village were listed with written documentation. The facades of the buildings, and the streets of the village are visualized with photographic documentation. Statistical results and graphics are created based on texture analysis data. Plan and facade surveys of the vernacular housings, that could be entered, were created with traditional methods, and digitalized by using AutoCAD. In the study, the function and construction system of all buildings in Laçin Village are analyzed through texture analysis. The number of floors, usage status, originality, structural condition characteristics of traditional houses are determined. In conclusion, 59% of the structures were built traditionally and still exist today. Additionally, 31% of these traditional buildings are unique, 61% of them are still in use and 32% of them are structurally maintained. Traditional houses were built with the half-timber technique (hımış) by using wood and adobe. The most used plan type is the ones with interior sofa. Are no decorations on the facades and interiors. The architectural style of the traditional buildings of the study area has similar characteristics with the other examples of surrounding villages. The study is unique in terms of documenting, preserving and transferring to future generations Laçin village, which is example of vernacular architecture.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, Laçin, Rural Architecture, Texture Analyse, Traditional Housing, Half-Timbered

ESKİŞEHİR LAÇİN KIRSALINDAKİ GELENEKSEL KONUTLARIN MİMARİ ÖZELLİKLERİ

Öz

Kırsal yerleşimlerdeki geleneksel sivil mimarlık yapılarının tescilsiz olmaları, kırın verdiği göç, geleneksel yapıların günümüz konfor şartlarını sağlamadığı düşüncesi, geleneksel malzeme ve ustalığa olan ulaşım zorluğu, deprem yönetmeliği gibi çok farklı sebeplerle kırsal yerleşimlerin geleneksel dokuları yok olmaktadır. Eskişehir İli, Sarıcakaya İlçe’ne bağlı Laçin kırsalı verimli tarım arzileri ve dört mevsim tarım yapmaya uygun iklimiyle Eskişehir bölgesi için özel bir kırsal bölgedir. Bu çalışmanın amacı, kırsal yaşamın devam ettiği ve özgün mimariye sahip konut sayısının halen çoğunlukta olduğu Laçin kırsalının mimari dokusunun tespit edilmesi ve belgelenmesidir. Çalışmada öncelikle literatür taraması ve alan araştırması yapılmıştır. Daha sonra haritalama yöntemi ile analiz paftaları hazırlanmış, yazılı belgeleme ile köydeki yapıların envanterleri oluşturulmuştur. Yapıların cepheleri ve köy sokakları fotoğraflarla belgelenmiştir. Doku analizi verilere göre istatistiksel sonuçlar elde edilmiş ve grafikler oluşturulmuştur. İçine girilebilen evlerin geleneksel yöntemlerle rölöveleri alınmış ve Autocad programı kullanılarak plan krokileri ve cephe rölöveleri çizilmiştir. Çalışmada doku analiziyle Laçin kırsalındaki tüm yapıların işlev ve yapım sistemi analizi, geleneksel konut yapılarının ise kat sayı, kullanım durumu, özgünlük durumu, yapısal sağlamlık durum analizleri yapılmıştır. Sonuç olarak; dokuyu oluşturan konut yapılarının %59’u geleneksel yöntemle inşa edilmiş ve günümüze ulaşmış yapılardır. Ayrıca geleneksel yapıların %31’i özgün, %61’i halen kullanılıyor, %32’si yapısal olarak iyi durumdadır. Geleneksel konutlar ahşap ve kerpiç yapı malzemeleri kullanılarak hımış teknikle üretilmişlerdir. Baskın plan tipi iç sofalı plan tipidir. Cephelerde ve iç mekanda süsleme yoktur. Köydeki geleneksel yapılar çevre köylerdeki geleneksel yapılarla benzer özellikler taşımaktadır. Çalışma, Laçin kırsalının daha önce hiç çalışılmamış olan geleneksel sivil mimarlık örnekleri olan konutlarının belgelenmesi, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

kırsal mimari, Doku Analizi, Eskişehir, Laçin, Hımış, Geleneksel Konut

Kaynakça

• Ada, E. (2012). Eskişehir İli Yer Adları [Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Ahunbay, Z. (1999). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon (2.baskı). YEM Yayınları.
• Ataman, G. (2007). Hımış Yapının Taşıyıcılık Açısından Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Ayday, C.,Sarıdöl, S.,Sabah,L. ve Yaman, N. (2014). Eskişehir İlçelerinin Açık Kaynak Kodlu CBS ve Önerici Sistemleri Kullanılarak Deprem Tehlikesi Analizi. TMMOB Eskişehir Kent Sempozyumu,S:213-218.
• Bayar, M. (2004). Karakeçili Yörük Aşiretinin Eskişehir’e İskanı (1. Baskı). İstanbul.
• Bayram, G. (2012). Ege’de Kırasal Mimari Araştırmaları (Manisa Kayacık Örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Bektaş, C. (2007). Türk evi. Bileşim Yayınevi.
• Boz, E., Aktaş, G.S. (2015). Eskişehir İli Kırsalı Güncel Etnik Yapı. Diyalektolog-Ağız Araştırmaları Dergisi,10, 31-35.
• Çevik, B. ve Tekinel, O. (1998). Kırsal Yerleşim Tekniği. Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Çınar, H., Aydın, D., 2019. Anadoluda Yer Değitiren Bir Köyde Mekanın Biçimlenmesindeki Doğal ve Soyo-Kültürel Etkenlerin Karşılaştırılması:Eski ve Yeni Kesmez Köyü. İnternational Balkan Üni. Turkish Studies, 14(6), 3167-3185.
• Doğanay, H., Orhan, F., 2014. Şavşat’ta Geleneksel Köy Meskenleri ve Başlıca Sorunları. Atatürk Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 273-297.
• Doğru, Halime (1989), XX. Yüzyıla Girerken Eskişehir’de Kaza ve Belediye Yönetimi ile Nüfus Hareketi. Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 183-223.
• Eldem, Sedat Hakkı (1968), Türk Evi Plan Tipleri. İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Engin, N., Vural, N., Vural, S. ve Sümerkan, M.R. (2007). Climatic effect in the formation of vernacular houses in the Eastern Black Sea region. Building and Environment, 42(2), 960–969.
• Eyuce, A. (2007). Learning from the Vernacular: Sustainable Planning and Design. Open House International, 32(4), 9-22.
• Güler, K. (2016). Türkiye’de Nüfusunu Yitiren Kırsal Yerleşimlerin Korunması İçin Bir Yöntem Önerisi: Ödemiş-Lübbey Köyü Örneği [Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov. tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Günay, R., 1998. Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri. Güzel Sanatlar Matbaası.
• Köse, A. (2006). Balıkesir Örneğinde Geleneksel Kırsal Avlu Duvarı. Afyonkocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2),159-184.
• Kuban, D. (1998). İstanbul Yazıları (Vol. 43). YapıEndüstri Merkezi Yayınları.
• Menekşe, M., (2018). 1844-1845 Yıllarında Eskişehir ’in Mahalle ve Köylerinin Nüfusuna Dair Bazı Bilgiler. Journal of Social and Humanities Sciences Reserch,5(31), 4545-4559.
• Rapoport, A. (1969). House form and culture. Foundations of Cultural Geography Series. Prentice-Hall International (U.K.) Limited.
• Şahin, H. (2009). Eskişehir Kırsalında Ekonomik ve Sosyal Yapı [Yüksek Lisans Tezi].Osmangazi Üniversitesi.
• Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve Yerleşme. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Tunçdilek, N., (1953). Eskişehir Bölgesinde Yerleşme Tarihine Toplu Bir Bakış. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 15.