Işkının (Rheum ribes L.) Besin Öğeleri ve Fonksiyonel Niteliği

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 11, 09.06.2023

Abdullah Baycar

Öz

Küçük çiçeklere sahip, ortalama 40 cm bitki boyunda çok yıllıklı otsu bir bitki olan ışkın, tıbbi aromatik bitkilerdendir. Ülkemizin birçok yerinde yetişmesine rağmen daha çok Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yabani olarak toplanmakta ve henüz tazeyken sap ve kabukları uzaklaştırılarak tüketilmektedir. Bitkinin tüketilen kısımları orta ekşi bir tada sahiptir. Dünyada Rheum cinsine ait bazı türlerin tarımı yapılabilmesine rağmen ışkının tüketimi halen yabani olarak yetişmekte olan bitkilerden karşılanmaktadır. Antioksidan ve antimikrobiyal özellikleri tespit edilmiş ışkının halk arasında da; hazım kolaylaştırıcı, müshil, balgam söktürücü ve kusturmak amacıyla kullanıldığı belirtilmiştir. Güncel çalışmalar da ışkının kanser, diyabet, ülser vb. birçok dejeneratif ve endokrin bozucu hastalığı iyileştirme ve/veya önlemede faydalı olduğunu saptamıştır. Işkın taze, şerbet halinde, çay olarak, yemeklere ilave edilerek, fırınlanarak, dondurma ve turşu haline getirilerek tüketilmektedir. Ayrıca ışkının sapları fonksiyonel gıda bileşeni olarak değerlendirilirken, kabuklarından biyofilm ambalajlar üretilmiştir. Kapsamlı biyokimyasal fonksiyonları ve oldukça fazla kullanım potansiyeli olmasına rağmen ışkın hakkındaki literatür bilgisi sınırlıdır. Bu çalışmadaki amaç, ışkının sağlık, besin ve fonksiyonellik özellikleri üzerine yapılan araştırmaları derlemektir.

Anahtar Kelimeler

Besin öğeleri, fonksiyonel gıda, ışkın, Rheum ribes

Nutritional Elements and Functional Quality of Rhubarb (Rheum ribes L.)

Öz

Rhubarb (ışkın), a perennial herbaceous plant with a tap root system with small flowers and an average plant height of 40 cm, is one of the medicinal, aromatic plants. Although grown in many parts of our country, they are primarily collected wild in Southeast and Eastern Anatolia Regions. The stems taste medium sour and delicious and are peeled freshly and consumed like fruit. Some species belonging to the genus Rheum can be cultivated in the world. However, although cultivation studies have been carried out in our country, the consumption is currently met by gathering the plants as wild. While Rhubarb's antioxidant and antimicrobial properties have been identified, it has been used as a digestive aid, laxative, expectorant and emetic since ancient times. Recent studies have also shown that Rhubarb is beneficial in the treatment and/or prevention of many degenerative and endocrine-disrupting diseases, such as cancer, diabetes, and ulcers. While Rhubarb is consumed raw in many regions, there are also options for processed consumption, such as rhubarb syrup, rhubarb tea, rhubarb omelette, baked Rhubarb, rhubarb stuffing, and rhubarb pickle. In addition, using its peel as a biofilm in smart packaging has also been the subject of research. Despite its delicious taste and wide range of uses, Rhubarb has been understudied. This study aims to review the possibilities of rhubarb use in food, health, and nutrition. More research on rhubarb cultivation, functionality, and food use possibilities is recommended.

Anahtar Kelimeler

Nutrient content, functional food, Rhubarb, Rheum ribes.

Kaynakça

• 1. Tosun F., Kızılay Çiğdem A. Rheum ribes Bitkisinin Antrakinonlari ve Flavonoitleri. Journal of Faculty of Pharmacy of Ankara University. 2003; 32(1): 31-35.
• 2. Sırrı, M., Özaslan, C., Fidan, M. Eruh (Siirt) İlçesinde Gıda ve Halk Tababetinde Kullanılan Bazı Doğal ve Yabancı Otlar. MAS Journal of Applied Sciences, 2021; 6(5), 1118-1129.
• 3. Mercimek-Takcı, H. A., Uçan Türkmen, F., Güneş, M., Bakırhan, P. Rheum ribes Özütlerinin Antioksidan ve Antibakteriyel Aktiviteleri. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 2022: 11 (1): 104-117. DOI: 10.31466/kfbd.879822.
• 4. Üstüner T. Kahramanmaraş İlinde Gıda Olarak Tüketilen Bitki Türlerinin ve Kullanım Amaçlarının Belirlenmesi. Turkish Journal of Weed Science. 2022; 25(1): 54-68.
• 5. Öztürk, M., Aydoğmuş-Öztürk, F., Duru, M. E. Topçu, G. Antioxidant activity of stem and root extracts of Rhubarb (Rheum ribes): An edible medicinal plant. Food chemistry, 2007: 103(2): 623-630.
• 6. Alan, R., Padem, H. Erzurum ve Yöresinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Otlardan Işgın, Uzun Yemlik, Madımak, Tel Pancarı ile Ebegümeci Üzerinde Araştırmalar. Gıda, 1989; 14(5).
• 7. Andiç, S., Tunçtürk, Y., Ocak, E., Köse, S. Some chemical characteristics of edible wild Rhubarb species (Rheum ribes L.). Res J Agric Biol Sci, 2009; 5(6): 973-7.
• 8. Munzuroğlu, Ö., Karataş, F., Gür, N. Işgın (Rheum ribes L.) bitkisindeki A, E ve C vitaminleri ile selenyum düzeylerinin araştırılması. Turkish journal of biology, 2000; 24(3): 397-404.
• 9. Meral, R. The Effect of Different Temperatures on Antioxidant Activity and Phenolic Profile of the Rheum ribes. Yüzüncü Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 2017; 27 (1): 88-94. DOI: 10.29133/yyutbd.285999
• 10. Çınar-Ayan, İ., Çetinkaya, S., Dursun, H. G., Süntar, İ. Bioactive compounds of Rheum ribes L. and its anticancerogenic effect via induction of apoptosis and miR-200 family expression in human colorectal cancer cells. Nutrition and cancer, 2021; 73(7): 1228-1243.
• 11. Azadpour, M., Farajollahi, M. M., Varzi, A. M., Hadipour, F., Barati, M. The evaluation of cytotoxicity effects of Rheum ribes L.(rubarb) extract on cancer cell lines and its antibacterial and mutagenicity activity. evaluation, 2020; 7(3).
• 12. Özbek, H., Ceylan, E., Kara, M., Özgökçe, F., Koyuncu, M. Hypoglycemic effect of Rheum ribes roots in alloxan induced diabetic and normal mice. Scandinavian Journal of Laboratory Animal Science, 2004; 31: 113–115.
• 13. Alaadin, A. M., Al-Khateeb, E. H., Jäger, A. K. Antibacterial activity of the Iraqi Rheum ribes. Root. Pharmaceutical biology. 2007; 45(9): 688-690.
• 14. Bazzas, B. S. F., Khajehkaramadin, M. Shokooheizadeh, H. R. In vitro antimicrobial activity of Rheum ribes extract obtained from various plant parts against clinical isolates of gram-negative pathogens. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 2005; 2: 87–91.
• 15. Sindhu, R. K., Kumar, P., Kumar, J., Kumar, A., Arora, S. (2010). Investigations into the anti-ulcer activity of Rheum ribes Linn leaves extracts. Int J Pharm Pharm Sci, 2010; 2(4): 90-3.
• 16. Bati, B., Celik, I., Turan, A., Eray, N., Alkan, E. E., Zirek, A. K. Effect of isgin (Rheum ribes L.) on biochemical parameters, antioxidant activity and DNA damage in rats with obesity induced with high-calorie diet. Archives of Physiology and Biochemistry, 2020; 1-9.
• 17. Khiveh, A., Hashempur, M. H., Shakiba, M., Lotfi, M. H., Shakeri, A., Kazemeini, S., Emtiazy, M. Effects of rhubarb (Rheum ribes L.) syrup on dysenteric diarrhea in children: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Journal of integrative medicine, 2017;15(5): 365-372.
• 18. Tartik, M., Darendelioglu, E., Aykutoglu, G., Baydas, G. The various biological activities of Rheum ribes extract on different types of cell. Türk Doğa Ve Fen Dergisi, 2015; 4(1).
• 19. Pekdoğan E. Işkın (Rheum ribes L.) ilaveli yenilebilir film üretimi ve karakterizasyonu. Siirt Üniversite. 2021.
• 20. Doğan, H., Meral, R. Uşkun bitkisinin bisküvi üretiminde fonksiyonel bileşen olarak kullanımı. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2016;6(4): 91-99.
• 21. Çirka M., Van Yöresi Yabani Ravent (Işkın) (Rheum ribes L.) Populasyonunun Seleksiyonu ve Kültüre Alınabilirliği Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Van. 2004.
• 22. Yetiş, C., Arslanoğlu, Ş. F. (2017, May). Rheum ribes L. as Medicinal Plant. in Congress Book (p. 251).
• 23. Tuncer B., Günsan B. Yabani Ravent (Rheum ribes L.)’in Doku Kültürü ile Çoğaltım Olanakları Üzerine Araştırma. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 2017; 4(3): 296-301.
• 24. Naemi, F., Asghari, G., Yousofi, H., Yousefi, H. A. Chemical composition of essential oil and anti-trichomonas activity of leaf, stem, and flower of Rheum ribes L. extracts. Avicenna journal of phytomedicine, 2014; 4(3): 191.
• 25. Shafaghat, A., Amiri, N., Salimi, F. Screening of flowers essential oil and hexane extract of Rheum ribes L. from Iran-Chemical composition, antioxidant and antimicrobial activities. Journal of Pharmaceutical and Health Sciences, 2014; 2(3): 115-123.
• 26. Sırrı M., Sırrı G. Hakkâri İlinde Gıda Olarak Tüketilen Yabani Bitki ve Yabancı Ot Türlerinin Güncel Durumu. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2020; (19): 393-409.
• 27. Fazli, B. B., Khajeh, K., Shokouhi, Z. H. In vitro antibacterial activity of Rheum ribes extract obtained from various plant parts against clinical isolates of Gram-negative pathogens. 2005.
• 28. Abdulla, K. K., Taha, E. M., Rahim, S. M. Phenolic profile, antioxidant, and antibacterial effects of ethanol and aqueous extracts of Rheum ribes L. roots. Der Pharmacia Lettre, 2014; 6(5): 201-205.
• 29. Aygün, A., Gülbağça, F., Nas, M. S., Alma, M. H., Çalımlı, M. H., Ustaoglu, B., Şen, F. Biological synthesis of silver nanoparticles using Rheum ribes and evaluation of their anticarcinogenic and antimicrobial potential: A novel approach in phytonanotechnology. Journal Of Pharmaceutical and Biomedical Analysis, 2020; 179, 113012.
• 30. Önem E., Sarısu H. C., Ibrahım B. The Effect of Rheum ribes L. Extracts on Bacterial Communication and Antibacterial Activity. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 11(4): 436-442.
• 31. Güneş, M. Yayla muzu (Rheum ribes) ekstraktlarinin in vitro fitokimyasal, antioksidan ve antimikrobiyal. Kilis 7 Aralık Üniversitesi, 2019.
• 32. Oktay, M., Yildirim, A., Bilaloglu, V., Gülçin, I. Antioxidant activity of different parts of isgin (Rheum ribes L.). Asian journal of chemistry, 2007; 19(4): 3047.
• 33. Noori, S., Kiasat, A. R., Kolahi, M., Mirzajani, R. Nejad, S. M. S. Determination of secondary metabolites including curcumin in Rheum ribes L. and surveying of its antioxidant and anticancer activity. Journal of Saudi Chemical Society, 2022; 26(3): 101479.
• 34. Yıldırım M., Derici Eker E., Çobanoglu E., Şahin N. Rheum ribes L. Ekstratını İçeren Sert Jelatin Kapsüllerin Kalite Kontrolünün Yapılması ve Oksidatif Stres Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2020; 10(1): 91-98.
• 35. Yıldırım, M., Degirmenci, U., Akkapulu, M., Comelekoglu, U., Balli, E., Metin Ozcan, T., Yalin, S. The effect of Rheum ribes L. on oxidative stress in diabetic rats. Journal of Basic and Clinical Physiology and Pharmacology, 2020; 32(1), 20200058.
• 36. Krishnaiah, D., Sarbatly, R., Nithyanandam, R. A review of the antioxidant potential of medicinal plant species. Food and bioproducts processing, 2011: 89(3): 217-233.
• 37. Amiri, N., Shafaghat, A., Salimi, F. Screening of the Essential Oil, Hexane Extract, Chemical Composition, Antioxidant Activity, and Antimicrobial Acitivity of the Flower Rheum ribes L. from Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 2015; 18(5): 1108-1115.
• 38. Erdoğan, M. K., Agca, C. A., Geçibesler, İ. H. The antiproliferative potential of isolated emodin and aloe-emodin from Rheum ribes on different cancer cell lines . Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma, 2020;13 (2), 160-168. DOI: 10.46309/biodicon.2020.753046.
• 39. Esmaeilbeig, M., Kouhpayeh, S. A., Amirghofran, Z. An investigation of the growth inhibitory capacity of several medicinal plants from Iran on tumor cell lines. Iranian journal of cancer prevention, 2015; 8(5): 7-12.
• 40. Baran, A. Inhibitory effects of gold nanoparticles biosynthesized by redox reaction using Rheum ribes lam fruit peels on pathogen strains and cancer cells. Particulate Science and Technology, 2023; 1-12.
• 41. Naeimi, Z., Neamati, A., Homayouni-Tabrizi, M. Evaluation of antioxidant, anti-cancer and anti-inflammatory characteristics of bio-synthesized silver nanoparticles produced by waste extract of Rheum ribes L. Kaums Journal (FEYZ), 2019; 23(3): 241-252.
• 42. Meydan, I., Burhan, H., Gür, T., Seçkin, H., Tanhaei, B., Sen, F. Characterization of Rheum ribes with ZnO nanoparticle and its antidiabetic, antibacterial, DNA damage prevention and lipid peroxidation prevention activity of in vitro. Environmental Research, 2022; 204, 112363.
• 43. Naqishbandi, A. M., Josefsen, K., Pedersen, M. E., Jäger, A. K. Hypoglycemic activity of Iraqi Rheum ribes root extract. Pharmaceutical biology, 2009; 47(5): 380-383.
• 44. Hamzeh, S. Farokhi, F., Heydari, R., Manaffar, R. Renoprotective effect of hydroalcoholic extract of Rheum ribes root in diabetic female rats. Avicenna journal of phytomedicine, 2014; 4(6): 392.
• 45. Hussaini, Z. S., Askndari, H., Alami, K. Mousavi, S. Y. Effect of Rheum ribes and Urtica Dioica on type 2 diabetic rats. International Journal of Pharmaceutical and Phytopharmacological Research (eIJPPR), 2021; 11(1): 63-69.
• 46. Raafat, K., Aboul-Ela, M., El-Lakany, A. Alloxan-induced diabetic thermal hyperalgesia, prophylaxis and phytotherapeutic effects of Rheum ribes L. in mouse model. Archives of pharmacal research, 2021; 44: 1-10.
• 47. Fallah Huseini, H., Heshmat, R.., Mohseni, F., Jamshidi, A. H., Alavi, S. H. R., Ahvasi, M., Larijani, B. The efficacy of Rheum ribes L. stalk extract on lipid profile in hypercholesterolemic type II diabetic patients: a randomized, double-blind, placebo-controlled, clinical trial. Journal of Medicinal Plants, 2008; 7(27): 92-97.
• 48. Sindhu, R. K., Kumar, P., Kumar, J., Kumar, A., Arora, S. Investigations into the anti-ulcer activity of Rheum ribes Linn leaves extracts. Int J Pharm Pharm Sci, 2010; 2(4): 90-3.