ARAS, İ. (2018). Türkiye’de cami görevlilerinin yetiştirilmesi ve istihdamı (1924-2014). Turkish Journal of Religious Education Studies, 5, 52-72.

Yıl 2018, Sayı: 5, 51 - 72, 10.06.2018

İbrahim Aras

Öz

The institutions of religious education in Turkey
aims to train competent officials and clergy based on the a revolutionary law
aimed at unification, standardization, and secularization of the educational
institutions.  Then, the authority on
religious services and officials was given to the Presidency of Religious
Affairs established in 1924. In this study, it is aimed to reveal the process
that the clergy, "Imam and Preacher" and "Pulpit
trustee",  is trained and employed
in the period starting from the year of 1924, when the Presidency of Religious
Affairs was founded to of 2014, which is the period being influenced by the
political debates and conflicts. This review study follows the method of
document analysis. It is found in the study that the clergy appointment to the
mosques carried out after 1924 according to the Law of Village. From 1931 to
1950, mosques and their officials were under the authority of the Diroctorate
General of Foundations. In this period, all the prays such as  "Azan", "Kamet" and
"Takbir” in mosques were compulsory in Turkish, otherwise officers were
sanctioned. Especially, 1930s and 40s were the years of oppression on the
issues of religious life and education. On the other hand, later years were the
ones that religion revived, in which the number of musques increased and became
120.000 in 2014, once in 1924 were around 4.500.

Anahtar Kelimeler

Religious officers, theology, imam-preacher, pulpit-trustee, education

TÜRKİYE’DE CAMİ GÖREVLİLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ VE İSTİHDAMI (1924- 2014)

Öz

Türkiye’de dini konularda uzman ve din görevlisi
yetiştirme faaliyetleri “Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na” dayanılarak din eğitimi
veren kurumlar tarafından yerine getirilmektedir. Din hizmetlerinin yerine
getirilmesi ve din görevlileriyle ilgili yetkiler, Mart 1924’te kurulan Diyanet
İşleri Başkanlığı’na verilmiştir. Araştırma, tarama modelinde doküman analizi
yöntemi kullanılarak hazırlanmıştır. Çalışmada 1924-2014 arasında “İmam-Hatip”
ve “Müezzin-Kayyım” kadrolarında görev yapan personelin eğitimi, istihdamı
konusu, tek partili ve çok partili dönemlerde personel sayısındaki değişmeler,
yıllara göre tablolar halinde değerlendirilmiştir. 18 Mart 1924’ten itibaren
“Din Görevlilerinin” köylerdeki camilere görevlendirilmeleri Köy Kanunu’na göre
yapılmıştır. 1931’de camiler ve cami görevlileri Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne
devredilmiş, bu uygulama 1950’ye kadar sürmüştür. 1932’den 1949’a kadar “Ezan”,
“Kamet” ve “Tekbir” Türkçe okunmuş, Türkçe okumayan cami görevlilerine çeşitli
cezalar uygulanmıştır. 1930’lu ve 1940’lı yıllar, din eğitimi ve dini hayatla
ilgili bazı yasak ve baskıların uygulandığı dönem olmuştur. 1924’te yaklaşık
4.500 olan cami görevlilerinin sayısı 2014 yılına gelindiğinde yaklaşık
120.000’e ulaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din görevlileri, ilahiyat, imam-hatip, müezzin-kayyım, eğitim

Kaynakça

• Aksoy, M. (1998). Şeyhülislamlıktan Bu Güne-Şeyhülislamlıktan Diyanet İşleri Başkanlığı’na Geçiş. Köln: Önel.
• Aras, İ. (2010). “Cumhuriyet Dönemi’nde Din Görevlilerinin Yetiştirilmesi ve İstihdamı” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ay, M. E. (2005). Problemleri ve Beklentileriyle Türkiye’de Kur’an Kursları. Bursa: Düşünce Kitabevi Yayın-Dağıtım.
• Ayhan, H. (1999). Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı.
• Bulut, M. (1997). DİB’in Yaygın Din Eğitimindeki Yeri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• DGS, (2014). 2014 DGS (Dikey Geçiş Sınavı) Yerleştirme Kılavuzu. (2014). ÖSYM, Ankara.
• DİB 1, (2015). http://www.diyanet.gov.tr/tr/kategori/istatistikler/136, Erişim Tarihi: 25.01.2015.
• DİB 1991, (1992). DİB 1991 Yılı İstatistikleri. (1992). DİB APK Daire Başkanlığı, Ankara.
• DİB 2001, (2002). DİB 2001 Yılı İstatistikleri. (2002). DİB APK Daire Başkanlığı, Ankara.
• DİB 2006, (2007). DİB 2006 Yılı İstatistikleri. (2007). DİB Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara.
• DİB 2007, (2008). DİB 2007 Yılı İstatistikleri. (2008). DİB Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara.
• DİB TB, (2008). DİB Tanıtım Broşürü (Anayasal ve Yasal Görevler, Temel İlke ve Hedefler, Hizmet ve Faaliyetler). (2008). DİB Yayınları, Ankara.
• DİD, (2005). Diyanet İlmi Dergi. (2005). DİB Dini Yayınlar Daire Başkanlığı, 41 (3), Temmuz-Ağustos-Eylül, Ankara.
• DTS, (2009). Dini Terimler Sözlüğü. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, Ankara.
• İ. DİB, (1990). İstatistiklerle Diyanet İşleri Başkanlığı. (1990). Diyanet İşleri Başkanlığı APK Daire Başkanlığı, Ankara.
• İHO, (2015). http://www.imamhatipokullari.org/tarihce.html , Erişim Tarihi: 25.01.2015.
• Keyifli, Ş. (1997). Urfa ve Yöresinde Yaygın Din Eğitimi (İmamların Mesleki İmkânları ve problemleriyle ilgili Alan Araştırması). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• K.G. DİB, (1999). Kuruluşundan Günümüze DİB (Tarihçe, Teşkilat, Hizmet ve Faaliyetler) (1924–1997). (1999). DİB APK Daire Başkanlığı, Ankara.
• Öcal, M. (1994). İlköğretim Okulları ve İmam-Hatip Liseleri, İstanbul: Ensar Neşriyat
• ÖSYM (2014). 2014 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. (2014). ÖSYM, Ankara.
• ÖSYM (2015a). http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2014/OSYS/Tercih/2014-OSYSKONTKILAVUZU14072014.pdf , Erişim Tarihi: 27.01.2015.
• ÖSYM (2015b). http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2014/DGS/tercih/2014-DGSTABLO-1-tercih22082014-yeni2.pdf , Erişim Tarihi: 27.01.2015.
• Öztürk, Ş. (2002). Avrupa Birliğine Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu (Din Eğitiminde DİB’in Görevleri Ve Sorunları), Sakarya: Değişim Yayınları.
• Öztürk, V. (2003). H. Suphi Tanrıöver’in Din Eğitimine İlişkin Görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13, İzmir.
• RG, (1924). Resmi Gazete, 442 Sayılı ve 18 Mart 1924 Tarihinde kabul edilen Köy Kanunu, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 7/4/1924, Sayı: 68, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 3 Cilt: 5. Ankara.
• RG, (2010). Resmi Gazete, 6002 Sayılı Kanun, 01.07.2010 tarihinde TBMM’de kabul edilen, 13 Temmuz 2010 Salı günü 27640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6002 Sayılı Kanun. Ankara.
• Şahin, S. (2006). Türkiye’de 1. Din Eğitimi Semineri ( 23–25 Nisan 1981), İlahiyat Vakfı Yayınları, (Yozgat Yüksek İslam Enstitüsü), Yozgat.
• Yavuzer, H. (2006). Çağdaş Din Hizmeti ve Diyanet İşleri Başkanlığı-Dini Otorite Ve Teşkilatların Sosyolojik Analizi, Kayseri: Lâçin Yayınları.
• YDESS, (2003). Yaygın Din Eğitiminin Sorunları Sempozyumu (28-29 Mayıs 2002), (2003). İlahiyat Bilimleri Vakfı (İBAV) Yayınları, Kayseri.
• Yıldız, M. C. (1999). Din Görevlilerinin Sorunları ve Beklentileri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Elazığ Uygulaması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.