Türkçe Ders Kitapları ile İlgili Lisansüstü Tezlerin Eğilimleri: Bir İçerik Analizi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 30 - 45, 25.06.2021

Sedat Maden

Öz

Araştırma amacı, Türkçe ders kitapları ile ilgili lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden betimsel içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını, Ulusal Tez Merkezi’nde yer alan Türkçe ders kitapları üzerine, 2021 Ocak ayına kadar, hazırlanmış olan lisansüstü tezler oluşturmaktadır. Veri analizinde, yayın sınıflama formu kullanılmıştır. Veri kaynağındaki tezler, betimsel içerik analizi yöntemine göre değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda, Türkçe ders kitapları ile ilgili 1992 yılından bugüne 358 tezin hazırlandığı tespit edilmiştir. Bu tezlerden 339 yüksek lisans, 18 doktora ve 1 sanatta yeterlik çalışmasıdır. Konuyla ilgili ilk çalışmaların ve en fazla tezin Gazi Üniversitesi’nde yapıldığı görülmüştür. Gazi, Atatürk ve Fırat Üniversiteleri başta olmak üzere 55 farklı yükseköğretim kurumunda konuyla ilgili lisansüstü tez hazırlanmıştır. Ayrıca Türkçe ders kitaplarıyla ilgili en fazla tezin 2019 yılında hazırlandığı, 2004 yılından bugüne bu eğilimin sürdüğü ve 2010 yılından sonra artış gözlendiği anlaşılmıştır. Türkçe ders kitaplarıyla ilgili tezlerde daha çok metinlerin, ardından söz varlığı unsurlarının, öğrenci ve öğretmen görüşü almanın, değerler eğitiminin ve dil bilgisi özelliklerinin konu olarak tercih edildiği; yine veri kaynağındaki tezlerde daha çok nitel araştırma desenlerinin kullanıldığı ve ortaokul düzeyi ders kitaplarının örneklem olarak tercih edildiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, ders kitapları, lisansüstü, tez, eğilim

Trends in Postgraduate Theses on Turkish Textbook: A Content Analysis

Öz

The aim of the research is to reveal the trends of postgraduate theses related to Turkish textbooks. For this purpose, descriptive content analysis, one of the qualitative research designs, was used in the research. The data source of the research consists of graduate theses prepared on Turkish textbooks (until January 2021) in the National Thesis Center. Publication classification form was used in data analysis. Theses in the data source were evaluated according to the descriptive content analysis method. As a result of the research, it was determined that 358 theses related to Turkish textbooks have been prepared since 1992. Among these theses, 339 master's, 18 doctoral and 1 art proficiency study. It has been observed that the first and most theses on the subject were made in Gazi University. Postgraduate thesis on the subject has been prepared in 55 different universities, especially Gazi, Atatürk and Fırat Universities. In addition, the most theses on Turkish textbooks were prepared in 2019. This trend continues since 2004, and an increase has been observed after 2010. More texts have been the subject of theses about Turkish textbooks. Then, vocabulary elements, student and teacher opinions, values and grammar features were preferred. Qualitative research models were mostly used in the theses in the data source. It was concluded that the textbooks used at the secondary school level were preferred more as a sample

Anahtar Kelimeler

Turkish, textbook, postgraduate, thesis, trend

Kaynakça

• Aktaş, E. ve Uzuner Yurt, S. (2015). Türkçe eğitimi alanındaki makale özetlerine yönelik bir içerik analizi. Turkish Studies, 10(7), 73-96.
• Alkan, C. (1996). Eğitim teknolojisi. Ankara: Atilla Kitabevi.
• Baş, B. (2003). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin türleri üzerine bir inceleme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 8, 257-265.
• Batur, Z. (2010). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Boyacı, S. ve Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Coşkun, E., Özçakmak, H. ve Balcı, A. (2012). Türkçe eğitiminde eğilimler: 1981- 2010 yılları arasında yapılan tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Engin Yılmaz vd. (Ed.), Türkçenin eğitimi öğretimi üzerine çalışmalar içinde. (s.204-212). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Demirel, Ö. (2005). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Demirel, Ö. (2007). Öğretimde planlama ve değerlendirme, öğretme sanatı. Ankara: PegemA Yayıncılık
• Dönmez, B. ve Gündoğdu, K. (2016). 2000-2016 Yılları arasında Türkçe öğretim programları alanında yayımlanan makale ve tezlerin analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 2109-2125.
• Eyüp, B. (2020). Türkçe öğretmenleri ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin eğilimleri: bir içerik analizi (2000-2019). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 536-558.
• Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. Ed: A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güleç, İ. ve Demirtaş, T. (2013). İlköğretim 8. sınıf ana dili ders kitapları üzerine karşılaştırmalı bir çalışma: Türkiye-Amerika Birleşik Devletleri örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 74-91.
• İnan Yıldız, F. ve Baş, B. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ÖS-II, 251-268.
• İşcan, A, ve Cımbız, A. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant
• İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 250-272. DOI: 10.17240/aibuefd.2018.-380009
• Kalaycı, D. ve Durukan, E. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce öğretimi ders kitaplarının öğrenme alanları bakımından karşılaştırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8 (4), 2162-2177.
• Karakuş, N. (2011). Türkçe öğretiminde kullanılan metinlerin yıllara göre değerlendirilmesi (ss.570-577). III. Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (16-18 Aralık 2010) Bildiri Kitabı. İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Karakuş, N. ve Turgut, E. (2017). Avustralya’daki ve Türkiye’deki 8. sınıf ana dili ders kitaplarında yer alan metinlerin tema ve tür bakımından karşılaştırılması: Cambridge ve MEB Örneği. International Journal of Languages' Education and Teaching, 5 (3), 632-650.
• Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Kemiksiz, Ömer (2018). Yazar ve metin tercihleri bakımından Türkçe ders kitapları. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 11(XXXIII),945-967.
• Maden, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe söz varlığını zenginleştirmeye yönelik lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. The Journal of International Social Research, 13(71), 795-806.
• Maden, A., ve Önal, A. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrencilerin okuma eğilimlerine göre değerlendirilmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 30-41
• Maden, S. ve Önal, A. (2020). Türkçe ve İngilizce ders kitapları üzerine karşılaştırmalı bir analiz: 7. sınıf örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 732-752.
• Melanlıoğlu, D., Çiftçi, Ö. ve Çeçen, M.A. (2014). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (22), 206-219.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1- 8. sınıflar). Ankara: MEB.
• Özbay, M. (2006). Özel öğretim yöntemleri I. Ankara: Öncü Kitap.
• Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 13, 59-69. Özçakmak, H. (2017). Türkçe eğitimi lisansüstü araştırmalarında yeni yönelimler (2011-2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1607-1618.
• Sevim, O. ve İşcan, A. (2012). Türkçenin eğitimi ve öğretimi alanında yapılan yüksek lisans tezlerinde geçen anahtar kelimelere dönük bir içerik analizi. Turkish Studies, 7(1), 1863-1873. Sözbilir, M. ve Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education, [Special Edition], 1-22.
• Şimşek, N.D. (2015). Amerika’daki 8. sınıf İngilizce ve Türkiye’deki 8. sınıf Türkçe ana dili ders kitaplarında yer alan metinlerin tema/ünite ve türleri açısından karşılaştırılması. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1 (4), 1314-1326.
• Turan, L., Sevi̇m, O., ve Tunagür, M. (2018). Türkçe eğitimi alanında hazırlanan doktora tez özetlerine yönelik bir içerik analizi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (11), 29-44.
• Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları
• Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
• Türkben, T. (2019). Investigation of text pictures in Turkish textbooks, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 20(2), 650-672.
• Waldman, M. (1995). Der einfluß von lesebüchern. Lernen in Deutschland. S.2, Schneider Verlag, Baltsmannsweiler.
• Yağmur Şahin, E., Kana, F., ve Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356-378.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.