Okul Öncesi Dönemde Ebeveyn Tutumları ve Baba Katılımı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, , 206 - 221, 30.10.2024

Sibel Yoleri , İrem Köleoğlu

https://doi.org/10.32960/uead.1525071

Öz

Bu çalışmanın amacı okul öncesi dönemde ebeveyn tutumları ve baba katılımı arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Çalışmanın amacı doğrultusunda ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İzmir ili Konak ve Karabağlar ilçelerinde bulunan anaokulları ve anasınıflarına devam eden 4-6 yaş arası çocukların babaları oluşturmuştur. Ebeveyn tutumları ve baba katılımı arasındaki ilişkinin incelenmesi adına babalara Demografik Bilgi Formu, Ebeveyn Tutum Ölçeği ve Baba Katılım Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmanın sonucuna göre Baba Katılım Ölçeğinin “Keyfi Meşguliyet” alt boyutu babanın eğitim düzeyi ve aile tipine göre anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir. Araştırmaya dahil edilen ölçeklerin alt boyutları arasındaki ilişki incelendiğinde Baba Katılım Ölçeği ile Ebeveyn Tutum ölçeği alt boyutlarından olan “Demokratik Tutum” arasında orta düzeyde negatif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonucuna göre baba katılımı arttıkça demokratik tutum azalmaktadır. Ebeveyn Tutum Ölçeğinin demokratik tutum, otoriter tutum, aşırı koruyu tutum ve izin verici tutum alt boyutlarının baba katılımı üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn tutumları, baba katılımı, okul öncesi dönem

Etik Beyan

Çalışma İzmir Demokrasi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu (02.06.2023, 2023/08-01) tarafından onaylanmıştır.

Investigation of the Relationship Between Parental Attitudes and Father's Involvement in Preschool Period

Öz

The aim of this study is to investigate the relationship between parental attitudes and father involvement in the preschool years. In line with its purpose, the study was designed as a case study using quantitative research methods. The study group of the research consists of fathers of 4–6-year-old children attending preschools and kindergartens in Konak and Karabağlar districts of Izmir province. In order to examine the relationship between parental attitudes and father involvement, a Demographic Information Form, a Parental Attitudes Scale and a Father Involvement Scale were applied to the fathers. According to the results of the study, the arbitrary preoccupation sub-dimension of the Father Involvement Scale shows that there is a signi ficant difference according to the father's education level and family type. When the relationship between the sub-dimensions of the scales included in the study was examined, it was found that there was a moderate negative relationship between the Father Involvement Scale and democratic attitude, which is one of the sub-dimensions of the Parental Attitude Scale. According to the results of the research, as father involvement increases, democratic attitude decreases. It was concluded that the democratic attitude, authoritarian attitude, overprotective attitude and permissive attitude sub-dimensions of the Parental Attitude Scale have a significant effect on father involvement.

Anahtar Kelimeler

Parental attitude, father participation, preschool period

Kaynakça

• Aldous, J., Mulligan, G. M., & Bjarnason, T. (1998). Fathering over time: What makes the difference? Journal of Marriage and the Family, 60, 809-820.
• Alibeyoğlu, T. (2009). Baba Destek Programının (BADEP) babaların çocuk yetiştirme tutumları üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Tez No. 261690). [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Arslan, Z. G., & Demircioğlu, H. (2024). Baba katılımına sosyodemografik değişkenler ve toplumsal cinsiyet perspektifi üzerinden yaklaşım. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 39-58. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1344238
• Arslan, Ü., & Durmaz Kandaz, U. (2004). Babaların 3-6 yaş grubundaki çocukların eğitimine ve bakımına katılım durumlarının psikososyal davranışlarına etkisi. I. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi Kongre Kitabı.
• Atilla Demir, S., & Genç Çelebi, Ş. (2017). Tek ebeveynli ailelerin sorunları: Nitel bir araştırma. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 111-128. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.333891
• Aydoğdu, F., & Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 570-587.
• Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior. Child Development, 37(4), 887-908.
• Belli, M., Akçay Didişen, N., & Bal Yılmaz, H. (2020). Geçmişten günümüze değişen babalık rolü ve çocuk gelişimine katkıları. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(2), 366-371. https://doi.org/10.34087/cbusbed.806798
• Cabrera, N., Tamis-LeMonda, C. S., Bradley, R. H., Hofferth, S., & Lamb, M. E. (2000). Fatherhood in the twentyfirst century. Child Development, 71(1), 127-136.
• De Luccie, M. F. (1995). Mothers as gatekeepers: A model of maternal mediators of father involvement. Journal of Genetic Psychology, 156, 115-131.
• Deleş, B., & Kayteş, N. (2020). Okul öncesi dönemde çocuğu olan babaların babalık rolü algısı ile baba katılım durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 24(84), 101-117.
• Dirik, G., Yorulmaz, O., & Karancı, A. N. (2014). Çocukluk dönemi ebeveyn tutumlarının değerlendirilmesi: Kısaltılmış algılanan ebeveyn tutumları- çocuk formu. Türk Psikiyatri Dergisi, 25, 1-9.
• Dökmen, Z. Y. (2016). Toplumsal cinsiyet. Remzi Kitabevi.
• Dubowitz, H., Black, M. M., Cox, C. E., Kerr, M. A., Litrownik, A. J., Radhakrishna, A., & Runyan, D. K. (2001). Father involvement and children’s functioning at age 6 years: A multisite study. Child Maltreatment, 6(4), 300-309. https://doi.org/10.1177/1077559501006004003
• Erdem, S. (2020). Baba katılımı ölçümünde yorumsamacı yaklaşımın yeri. Akademik Hassasiyetler, 7(13), 407-430.
• Gaertner, B. M., Spinrad, T. L., Eisenberg, N., & Greving, K. A. (2007). Parental childrearing attitudes as correlates of father involvement during infancy. Journal of Marriage and Family, 69, 962-976.
• Garcia Cueto, E., Rodriguez Diaz, F. J., Bringas Molleda, C., Lopez Cepero, J., Paino Quesada, S., & Rodriguez Franco, L. (2015). Development of the gender role attitudes scale (GRAS) among young Spanish people. International Journal of Clinical and Health Psychology, 15(1), 61-68.
• George, D., & Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4. Baskı). Allyn & Bacon.
• Green, S. (2001). Creating a father friendly child care environment. Child Care Centers Conections. 10(1), 1-4.
• Güven, G. (2019). 3-6 yaş arasında çocuğu olan babaların eğitime katılım düzeylerini etkileyen etmenlerin belirlenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Harris, K. M., & Morgan, S. P. (1991). Fathers, sons, and daughters: Differential paternal involvement in parenting. Journal of Marriage and the Family, 53, 531-544.
• Izci, B., & Jones, I. (2021). An exploratory study of Turkish fathers’ involvement in the lives of their preschool aged children. Early Years, 41(2-3), 248-261.
• Juhari, R., Yaacob, S. N., & Talib, M. A. (2013). Father involvement among Malay muslims in Malaysia. Journal of Family Issues, 34(2), 208-227.
• Karabulut Demir, E. (2007). Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ) (Tez No. 214208). [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Karabulut, D. H. (2017). Ergenlik döneminde çocuğu olan babaların baba katılımı ve eş destek düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları, 37(2), 1-17.
• Karabulut, H., & Şendil, G. (2018). Okul öncesi dönemdeki baba katılımının ebeveyn tutumlarına göre incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3), 143-154. https://doi.org/10.31461/ybpd.428414 Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kennedy, M., Betts, L., Dunn, T., Sonuga-Barke, E., & Underwood, J. (2015). Applying Pleck’s model of paternal involvement to the study of preschool at tachment quality: A proof of concept study. Early Child Development and Care, 185, 601-613.
• Kıroğlan, N., Bekmez, E., Kara, Y., Çan, S., Demir, İ., & Uzungeliş Bıçakçı, A. (2024). Kavramsal açıdan ebeveyn tutumları. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 10(37), 13-23. https://doi.org/10.5281/zenodo.10498083
• Kurşun, G. (2019). Baba katılımı ve annelik bekçiliği davranışının algılanan baba kabul-reddi ile ilişkisinin incelenmesi (Tez No. 589100). [Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi]. YÖK UlusalTez Merkezi.
• Kuruçırak, Ş. (2010). 4-12 aylık bebeği olan babaların, babalık rolü algısı ile bebek bakımına katılımı arasındaki ilişki (Tez No. 266751). [Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Lamb, M. E. (2000). The history of research on father involvement. Marriage & Family Review, 29, 23-42.
• Lamb, M. E., Pleck, J. H., Charnov, E. L., & Levine, J. A. (1985). Paternal behaviour in humans. American Zoologist, 25(3), 883-894.
• Liberska, H., Deja, M., Starostecka, L., Janicka, M., Grudzin´ska, A., Wolska, A., & Dabek, K. (2018). Identity and crisis in evaluation in young fathers in relation to age of the child. Health Psychology Report, 6(2), 126-135. https://doi.org/10.5114/hpr.2018.72411
• Maccoby, E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of family: Parent-child interaction. E. M. Hetherington ve P. H. Mussen (Ed.), Handbook of child psychology: Socialization, personality, and social development (4. Baskı, s. 1-101). Wiley.
• Meteyer, K., & Perry Jenkins, M. (2010). Father involvement among working-class, dual earner couples. Fathering, 8(3), 379-403.
• Mwoma, B. T. (2009). Paternal involvement in children’s education: An implication of children’s performance at preschool in Gucha district Kenya [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kenyatta University.
• Özcan, H. (1996). İlköğretim öğrencilerinin özgüvenleri, akademik başarıları ve anne-baba tutumları arasındaki ilişkiler (Tez No. 62192). [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özyürek, A., Şalcı, O., Mamiyev, D., Çekiç, İ., Sağlam, C., & Nazlı, B. (2018). Okul öncesi eğitimde baba katılımının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 613-631. https://doi.org/10.19171/uefad.505618
• Palkovitz, R. (2002). Involved fathering and child development: Advancing our understanding of good fathering. C. S. Tamis-LeMonda ve N. Cabrera (Ed.), In handbook of father involvement: Multidisciplinary perspectives (s. 119-140). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Paquette, D., Bolte, C., Turcotte, G., Dubeau, D., & Bouchard, C. (2000). A new typology of fathering: Defining and associated variables. Infant & Child Development, 9(4), 213-230.
• Pekel Uludağlı, N. (2017). Baba katılımında etkili faktörler ve baba katılımının baba, anne ve çocuk açısından yararları. Türk Psikoloji Yazarları, 20(39), 70-88.
• Plantin, L., Mansson, S. V., & Kearney, J. (2003). Talking and doing fatherhood: On fatherhood and masculinity in Sweden and England. Fathering: A journal of Theory, Research, and Practice about Men as Fathers, 1(1), 3-26. http://dx.doi.org/10.3149/fth.0101.3
• Pleck, J. H. (2010). Paternal involvement: Revised conceptualization and theoretical linkages with child outcomes. M. E. Lamb (Ed.), The role of the father in child development (5. Baskı, s. 58-93). John Wiley & Sons.
• Poyraz, M. (2007). Babaların babalık rolünü algılamalarıyla kendi ebeveynlerinin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 206901). [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Roopnarine, J. L., Brown, J., Riegraf, N. B., Crossley, D., Hossain, Z., & Webb, W. (1995). Father involvement in childcare and household work in common-law dual-earner and single-earner Jamaican families. Journal of Applied Developmental Psychology, 16(1), 35-52. https://doi.org/10.1016/0193-3973(95)90015-2
• Sarkadi, A., Kristiansson, R., Oberklaid, F., & Bremberg, S. (2008). Fathers' involvement and children's developmental outcomes: A systematic review of longitudinal studies. Acta Paediatrica, 97(2), 153-158.
• Semiz, S., & Ören, M. (2024). Okul öncesi dönemde baba kişiliği, babalık rolü algısı ve sosyal davranışlar: Baba katılımının aracı rolü. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 244-275.
• Sımsıkı, H. (2011). Baba katılımının ebeveyn tutumu, bağlanma stili ve çift uyumu açısından incelenmesi. (Tez No. 291638). [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Sımsıkı, H., & Şendil, G. (2014). Baba Katılım Ölçeği’nin (BAKÖ) geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 104-123.
• Şendil, T. G., Akyüz, D., & Aktaş, B. (2023). Ebeveyn Tutum Ölçeğinin (ETÖ) 7-11 yaş çocuklarının ebeveynleri için geçerlik sınama çalışması. Psikoloji Çalışmaları, 43(3), 467-498. https://doi.org/10.26650/SP2022-1114227
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6. Baskı). Allyn and Bacon.
• Tamis-LeMonda, C. S., Baumwell, L., & Cabrera, N. J. (2012). Fathers’ role in children’s language development. Handbook of father involvement: Multidisiplinary perspectives. Routledge.
• Tandon, M., Tillman, R., Spitznagel, E., & Luby, J. (2014). Parental warmth and risks of substance use in children with attention-deficit hyperactivity disorder. Addiction Research & Theory, 22(3), 239-250.
• Tavakol, M., & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach’s alpha. International Journal of Medical Education, 2, 53-55. http://dx.doi.org/10.5116/ijme.4dfb.8dfd
• Telli, A. A., & Özkan, H. (2016). 3-6 yaş grubu çocuğu olan babaların babalık rolü algısı ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 6(2), 127-134.
• Tezel Şahin, F., & Özbey, Ş. (2007). Aile eğitim programlarına baba katılımının önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 18(1), 39-49.
• Tezel Şahin, F., Akıncı Coşgun, A., & Aydın Kılıç, Z. N. (2017). Babaların çocuklarıyla vakit geçirme durumlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 319-343.
• Tin, A., & Alptekin, D. (2022). Tarihsel süreçte babalık deneyimlerinin toplumsal cinsiyet analizi. Sosyoloji Dergisi, 43, 155-191.
• Torres, N., Verissimo, M., Monteiro, L., Ribeiro, O., & Santos, A. J. (2014). Domains of father involvement, social competence and problem behaviour in preschool children. Journal of Family Studies, 20(3), 188-203. https://doi.org/10.1080/13229400. 2014.11082006
• Uzun, H., & Baran, G. (2019). Babaların okul öncesi dönemdeki çocuklarıyla ilişkisinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-60. https://doi.org/10.17860/mersinefd.518207
• Varol, Ş. N. (2022). 60-72 aylık çocukların prososyal davranışları ile babalarının anne bekçiliği algılarının baba katılımı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Wilson, K. R., & Prior, M. R. (2011). Father involvement and child well‐being. Journal of Paediatrics and Child Health, 47(7), 405-407.