DOĞANIN YURTTAŞLIĞI (VE İNSANI) BİÇİMLENDİRMESİ: EKOLOJİK YURTTAŞLIK

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 7, 5 - 14, 08.02.2025

Muhammet Ali Yunus

Öz

Bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin zirve noktasına ulaştığı günümüzde, insanın kendisini doğanın tüm unsurlarını etkileyebilen tek aktör olarak görmesinin olağan olduğu söylenebilir. Ancak insan zihninde yerleşik olan bu algının tarihi oldukça yenidir ve yalnızca birkaç yüzyıl öncesine dayanır. Kopernik Devrimi ile insan, kendisini evrenin merkezî öznesi olarak ilan etmiş ve bu anlayış, insanlık tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu süreçte, felsefi bir kavram olan öznellik, zamanla siyasi bir kavram olan yurttaşlığa dönüşmüş ve yurttaşlık, siyasi, ekonomik ve kültürel ihtiyaçlara bağlı olarak sürekli yeniden şekillenmiştir. Son dönemde ekolojik yurttaşlık, insanın doğadaki rolünü ve doğayla ilişkisini yeniden değerlendiren bir model olarak akademik tartışmaların merkezinde yer almaya başlamıştır. Kendini uzun süre evrenin tek öznesi olarak gören insanın, artık ekolojik yurttaşlık gibi bir kavramı tartışıyor olması, doğa karşısındaki sınırlılıklarını ve doğayla karşılıklı bağımlılığını fark ettiğini göstermektedir. Dolayısıyla bu çalışma, doğanın insanlık tarafından inşa edilen kültürel ve siyasi alanları nasıl şekillendirdiğini ekolojik yurttaşlık çerçevesinde analiz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekolojik Yurttaşlık, Özne, Doğa, Çevre Felsefesi

Kaynakça

• Azeri, S. (2010). Transcendental subject vs. empirical self: On Kant’s account of subjectivity. Filozofia, 65.
• Balibar, E. (2016). Citizen subject. e-flux journal, (77). Fordham University Press.
• Barry, J. (1999). Environment, justice and the future. Cambridge University Press.
• Barry, J. (2002). Feminism and the mastery of nature. Cambridge University Press.
• Byrne, J. A. (2014, May 22). The human relationship with nature: Rights of animals and plants in the urban context. ResearchGate. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/229062525
• Cohen, M. (2010). T.H. Marshall’s “Citizenship and social class”. Dissent Magazine. Retrieved from https://www.dissentmagazine.org/article/t-h-marshalls-citizenship-and-social-class
• Descartes. (2017). Meditations on first philosophy (2nd ed.). Cambridge University Press.
• Dobson, A. (2003). Citizenship and the environment. Oxford University Press.
• Dobson, A. (2004). Citizenship and the environment. Oxford University Press.
• Dobson, A. (2007). Environmental citizenship: Towards sustainable development. Sustainable Development, 15, 276–285.
• Feldblum, C. (1999). Liberal and republican citizenship. In S. 72.
• Foucault, M. (1999). Bilginin arkeolojisi (V. Urhan, Trans.). İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Foucault, M. (2005). Özne ve iktidar (F. Keskin & O. A. Işık Ergüden, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İlbaşı, K. (2015). Thinking without the subject: Nietzsche‘s critique of Cartesian and Kantian subjectivity (Master's thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Karatekin, M., & Uysal, F. (2018). Ecological citizenship scale development study. International Electronic Journal of Environmental Education, 8(2), 82–104.
• Marshall, T. H. (2009). Citizenship and social class. In J. Manza & M. Sauder (Eds.), Inequality and society (pp. XX-XX).
• Ojala, R. (2004). Creating ecological citizenship: An example of voluntary oil-combating in Finland (Master's thesis). Lund University. Retrieved from https://www.lumes.lu.se/sites/lumes.lu.se/files/riitta_ojala.pdf
• Plumwood, V. (2004). Feminizm ve doğaya hükmetmek (B. Ertür, Trans.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Sarup, M. (2004). Post-yapısalcılık ve post-modernizm (A. Güçlü, Trans.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Satıcı, M. (2015). Hak ve özgürlük ütopyası olarak “insan hakları”: Felsefesi ve eleştirisi. AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 3–30.
• Sewall, F. (1901). The method, meditations and philosophy of Descartes. New York: Tudor Publishing Co. Retrieved from https://archive.org/details/methodmeditation00descuoft/page/n8/mode/2up