TRANSACTIONS PROHIBITED BY COMMERCIAL PROVISIONS IN THE CONTEXT OF TCC Art. 1530/1

Yıl 2021, Sayı: 2, 565 - 610, 31.07.2021

İsmail Özgün Karaahmetoğlu

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.929545

Cited By: 2

Öz

Transactions prohibited by commercial provisions are stipulated in TCC Art 1530/1. In accordance with this provision; “Unless there is a provision to the contrary, transactions and conditions prohibited by commercial provisions are void. However, contracts exceeding the highest limit set by the law or the competent authorities for the actions to be fulfilled under the contract are deemed to have been made over the highest limit; acts that exceed the limit are withdrawn even if they were not fulfilled by mistake. The second sentence of the second paragraph of Article 27 of the Turkish Code of Obligations does not apply. " As can be seen, sanction of partial nullity stipulated by TCO Art 27 appears as a special regulation peculiar to commercial affairs under the provision of TCC Art 1530/1. In this context, the role and function of the article 1530/1 of the TCC in most commercial disputes should be emphasized. Because the legislator should have given a particular importance to the issue of how to apply the partial invalidity in commercial affairs compared to ordinary business. With this purpose, a proper regulation has been made. This necessitates the delineation and clarification of the scope of application of this provision against the general provision Therefore, it was necessary to do a research in order to eliminate the deficiency especially at the point of determining the purview of the provision.

Anahtar Kelimeler

Commercial clause, commercial affair, partial nullidity, TCC Art 1530/1, TOC Art 27/2.

TTK M. 1530/1 BAĞLAMINDA TİCARİ HÜKÜMLERLE YASAKLANMIŞ İŞLEMLER

Öz

TTK m 1530/1’de ticari hükümlerle yasaklanmış işlemler hüküm altına alınmıştır. Bu hüküm uyarınca; “Aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde, ticari hükümlerle yasaklanmış işlemler ve şartlar batıldır. Ancak, sözleşme uyarınca yerine getirilmesi gereken edimler için kanunun veya yetkili makamların koymuş olduğu en yüksek sınırı aşan sözleşmeler en yüksek sınır üzerinden yapılmış sayılır; sınırı aşan edimler hata ile yerine getirilmiş olmasa bile, geri alınır. Bu sınırlarda, Türk Borçlar Kanununun 27 nci maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi uygulanmaz.” Görüldüğü üzere, TBK m 27/2’de hüküm altına alınan kısmi hükümsüzlük yaptırımı TTK m 1530/1 hükmünde ticari işlere özel ve kendine özgü bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda TTK m 1530/1 hükmünün ticari işlere dair çoğu uyuşmazlıkta üstlendiği rol ve işlevin üzerinde durulması gerekir. Zira kanun koyucu kesin hükümsüzlük karşısında kısmi hükümsüzlüğün adi işlere nazaran ticari işlerde nasıl uygulanacağına ilişkin hususa ayrı bir önem vermiş olmalıdır. Bu saikle özel bir düzenleme yapma yoluna gidilmiştir. Bu da, söz konusu hükmün genel hüküm karşısındaki uygulama alanının sınırlarının çizilmesi ve açıklığa kavuşturulmasını gerektirmektedir. Bu yüzden özellikle hükmün uygulama alanının belirlenmesi noktasında eksikliği gidermek adına bir inceleme yapma gerekliliği hasıl olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ticari hüküm, ticari iş, kısmi hükümsüzlük, TTK m 1530/1, TBK m 27/2.

Kaynakça

• Akbulut, Pakize Ezgi (2016) Borçlar Hukukunda Kesin Hükümsüzlük Yaptırımının Amaca Uygun Sınırlama (Teleolojik Redüksiyon) Yöntemi İle Daraltılması, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Akman, Galip Sermet (1976) Sorumsuzluk Anlaşması, 1. Baskı, İstanbul, Sulhi Garan Matbaası.
• Antalya, Gökhan (2016) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, 1. Baskı, İstanbul, Legal.
• Arkan, Sabih (2018) Ticari İşletme Hukuku, 24. Baskı, Ankara, BTHAE.
• Armbrüster, C. (2018) Münchener Kommentar zum BGB, § 134, 8. Auflage, München, C. H. BECK.
• Arslanlı, Halil (1959) Kara Ticareti Hukuku Dersleri (Umumi Hükümler), 2. Baskı, İstanbul, Sulhi Garan Matbaası.
• Atamer, Yeşim (2001) Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, 2. Baskı, İstanbul, Beta.
• Atamer, Yeşim/ Nilsson, Gül Okutan (2013) “Para Alacaklısının Geç Ödemelere Karşı Korunmasına İlişkin Yeni TK M 1530 Düzenlemesi ve Uygulama Alanı”, Batider, C: 29, S: 3, s.31-82.
• Ateş, Derya (2007) Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Genel Ahlaka Aykırılık, 1. Baskı, Ankara, Turhan.
• Ayan, Serkan (2010), “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1530. Maddesi Gereğince Borçlunun Temerrüdü”, DEÜHFD, C:12, Özel Sayı, s. 717-793.
• Aydoğdu, Murat/Ayan, Serkan (2014) Türk Borçlar ve Türk Ticaret Hukuku’nda Yer Alan Faiz İle İlgili Düzenlemelerin Değerlendirilmesi, 2. Baskı, Ankara, Adalet.
• Ayhan, Rıza (2013) “Ticari İş Kavramı ve Tacir Sıfatına Bağlanan Ücret ve Sözleşme Cezalarının İndirilmesini İsteyememe”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 17, S: 1-2, s. 291-314.
• Bahtiyar, Mehmet (2019) Ticari İşletme Hukuku (Ders Notları/Soru Örnekleri), 20. Baskı, İstanbul, Beta.
• Bahtiyar, Mehmet (2021) Ortaklıklar Hukuku, 15. Baskı, İstanbul, Beta.
• Başpınar, Veysel (1998) Borç Sözleşmelerinin Kısmi Butlanı, 1. Baskı, Ankara, BTHAE, Adalet Matbaacılık.
• Bozer, Ali/Göle, Celal (2015) Ticari İşletme Hukuku, 3. Baskı, Ankara, BTHAE.
• Can, Ozan (2011) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Acentelikte Rekabet Yasağı Anlaşması, 1. Baskı, Ankara, Turhan.
• Can, Ozan/Zabunoğlu, H. Gökçe (2013) “Ticari Hükümler ve Yeni Anayasada Yer Alması Gereken Ticari Hükümlere İlişkin Bazı Öneriler”, Ankara Barosu Dergisi, 2013/1, s. 75-112.
• Çalışkan, Esra (2011) “Anonim Ortaklıklarda Sermaye Payının İadesi Yasağı”, (Yüksek Lisans), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çolgar, Emek Toraman (2019) Şirkete Borçlanma Yasağı, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Doğanay, İsmail (1990) Türk Ticaret Kanunu Şerhi 3, 3. Baskı, Ankara, Feryal Matbaası.
• Domaniç, Hayri/Ulusoy, Erol (2007) Ticaret Hukukunun Genel Esasları (TTK Tasarısı ve Gerekçeleri ile Birlikte), 5. Baskı, İstanbul, Arıkan.
• Dörner, H./Schulze, R. (2019) Bürgerliches Gesetzbuch, Handkommentar, BGB § 134, 10. Auflage, Nomos.
• Eren, Fikret (2012) 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Flume, Werner (1992) Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Zweiter Band, Das Rechtgeschäft, Vierte, unveränderte Auflage, Springer- Verlag Berlin Heidelberg GmbH.
• Gürzumar, Osman Berat (2006) “Türk Medeni Kanunun’nun 5’inci Maddesi ve Özel Hukuk Uygulamasındaki Yeri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Erden Kuntalp’e Armağan, Cilt I/2004, Özel Hukuk, İstanbul, s. 105-162.
• Hatemi, Hüseyin (1976) Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları (özellikle BK m 65 kuralı), 1. Baskı, İstanbul, Sulhi Garan Matbaası.
• Helvacı, Mehmet (2000) Borçlar ve Ticaret Kanunu Bakımından Para Borçlarında Faiz Kavramı, 1. Baskı, İstanbul, Beta.
• Hızır, Serdar (2013) “Anonim Şirkette Pay Sahibinin Şirkete Borçlanma Yasağını Düzenleyen TTK M. 358 Üzerine Bazı Düşünceler”, Batider, C: 29, S: 2, s. 228-289.
• Kalkan, Burcu (2004) Türk Hukukunda Gabin, 1. Baskı, İstanbul, Vedat.
• Kaneti, Selim (1972) Hukuki İşlemlerin Çevrilmesi (Tahvili), 1. Baskı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Karaahmetoğlu, İsmail Özgün (2018) Limited Şirketin Temsili, 2. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Karasu, Rauf (2015) Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi, 2. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Karayalçın, Yaşar (1968) Ticaret Hukuku (Giriş-Ticari İşletme), 3. Baskı, Ankara.
• Kaşak, Fahri Erdem (2019b) “Roma Hukukuyla Karşılaştırmalı Olarak Türk Hukukunda Şart (Koşul, Condicio)”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 10, S: 2, s. 548-562.
• Kaşak, Fahri Erdem (2019a) Sözleşme Özgürlüğünün Sınırı Olarak Kanunun Emredici Hükümlerine Aykırılık, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Kaya, Arslan (2013) Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Birinci Kitap Ticari İşletme, Yedinci Kısım Acentelik (TTK m102-123), 1. Baskı, İstanbul, Beta.
• Kendigelen, Abuzer (2015) Hukuki Mütalaalar (Mahkeme Kararları İle Birlikte), 4. Mütalaa (Cilt XII, 2012-2013/1), 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Kendigelen, Abuzer (2012) Türk Ticaret Kanunu (Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler), 2. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Kırca, İsmail (2009) “Anonim Şirketlerde Sermayenin İadesi Yasağı (TTK 405/II) ile İlgili Bir İnceleme (11.HD’nin 10.06.2008 Tarih ve E. 2007/12661, K. 2008/7660 Sayılı Kararının Değerlendirilmesi)”, Prof. Dr. Haluk Konuralp’ın Anısına Armağan, Cilt 3, Ankara, Yetkin, s. 641-651.
• Kırca, İsmail/Şehirali Çelik, Feyzan Hayal/Manavgat, Çağlar (2013) Anonim Şirketler Hukuku (Temel Kavramlar ve İlkeler, Kuruluş, Yönetim Kurulu), 1. Baskı, Ankara, BTHAE.
• Kırkbeşoğlu, Nagehan (2011) Türk Özel Hukukunda Kısmi Hükümsüzlük, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Uyarlanmış, 1. Baskı, İstanbul, Vedat.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip “‘Değişik Kısmi Hükümsüzlük’ Ve ‘Genişletilmiş Kısmi Hükümsüzlük’ Kavramları İle İlgili Düşünceler”, İstanbul, 1996, Prof. Dr. Selim Kaneti’ye Armağan, s. 25-33.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip (2010) Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Birinci Cilt, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, 5. Baskı, İstanbul, Filiz.
• Looschelders, D./Heidel, U. T./Hüßtege, R./Mansel, H-P./Noack, U. (2016) EBGB, § 134, 3. Auflage, Baden Baden, Nomos.
• Mansel, H-P. (2018) Jauernig Bürgerliches Gesetzbuch, BGB § 134, 17. Auflage, München, C. H. BECK.
• Moroğlu, Erdoğan (2017) Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü 8. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Nomer, Haluk Nami (2015) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, İstanbul, Beta.
• Oğuzman, Kemal/Barlas, Nami (2015) Medeni Hukuk, 21. Baskı, İstanbul,Vedat.
• Paslı, Ali (2011) “Yeni Türk Ticaret Kanunu Anonim Ortaklık Hükümlerinin Tanıtılması (I) YTK Kitap 2-Kısım 4- Bölüm 1 Genel Hükümler ve Temel İlkeler”, Batider, C: 26, S: 3, s. 137-167 (Paslı, (2011) I).
• Paslı, Ali, (2012) “Yeni Türk Ticaret Kanunu Anonim Ortaklık Hükümlerinin Tanıtılması (II) YTK Kitap 2-Kısım 4-Bölüm 1 ‘Kuruluşa İlişkin Sisteme Yönelik Temel Değişiklikler Ve Kuruluş İşlemleri’”, Batider, C: 28, S: 2, s. 141-199 (Paslı, (2012) II).
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal/Çamoğlu, Ersin (2019) Ortaklıklar Hukuku I, 14. Baskı, İstanbul, Vedat.
• Serozan, Rona (2017) Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, 7. Baskı, İstanbul, Vedat.
• Serozan, Rona (2016) Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İfa/İfa Engelleri/Haksız Zenginleşme/Ek Uygulama Çalışmaları, Üçüncü Cilt, 7. Baskı, İstanbul, Filiz.
• Sevi, Ali Murat (2013) Anonim Ortaklıkta Sermayenin Oluşturulması ve Pay Sahiplerine İade Edilmesi Yasağı, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Spindler, G. /Schuster, F. (2019) Recht der Elektronischen Medien, 4. Auflage, § 134, München, C. H. BECK.
• Tamer, Ahmet (2012) “Yeni Türk Ticaret Kanunu İle Getirilen Bir Yenilik: ‘Pay Sahiplerinin (Ortakların)Şirkete Borçlanma Yasağı’ (TTK m. 358)”, TBB Dergisi, Y: 24, S: 102, s. 93-114.
• Tandoğan, Haluk (2010) Borçlar Hukuku (Özel Borç İlişkileri), Cilt II, İstanbul, Vedat.
• Tekinalp, Ünal (2011) Yeni Anonim ve Limited Ortaklıklar Hukuku ile Tek Kişi Ortaklığının Esasları, 2. Baskı, İstanbul, Vedat.
• Tekinay, Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla (1993) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, İstanbul, Filiz.
• Teoman, Ömer (2012) “Anonim Ortaklık Yönetim Kurulu Üyelerinin Müzakerelere Katılma Yasağına (TTK m. 332) Aykırılığın Yaptırımı Nedir?”, Batider, C: 26, S: 4, s. 5-16.
• Türk, Ahmet (2016) Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Mevzuatına Göre Anonim Ortaklığın Kendi Paylarının Edinmesi, 1. Baskı, Ankara, Adalet.
• Ülgen, Hüseyin/Helvacı, Mehmet/Kaya, Arslan / Nomer Ertan, Nedret Füsun (2019) Ticari İşletme Hukuku, 6. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Wendtland, H. (2020) BeckOK BGB, § 134, 54. Edition, München. C. H. BECK.
• Yağcı, Kürşad (2013) “Anapara Faizi ve Temerrüt Faizine Üst Sınır Getiren TBK m. 88 ve TBK m. 120 Hükümlerinin Ticari Faizler (TTK m 8 ve TTK m 9) Bakımından Uygulanabilirliği”, İÜHFM, C: 71, S: 2, s. 421-437.
• Yıldız, Mustafa Göktürk (2018) “TBK m 117 ile Karşılaştırmalı Olarak TTK m. 1530 Uyarınca Borçlu Temerrüdünün İhtarsız Gerçekleşmesi”, İÜHFM, C: 76, S: 1, s. 359-380.