BIST TEKSTİL, GİYİM EŞYASI VE DERİ SEKTÖRÜ İŞLETMELERİNİN FİNANSAL ETKİNLİKLERİNİN VZA İLE İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 29 - 42, 20.09.2024

Emre Yakut

Öz

Çalışmada BIST tekstil, giyim eşyası ve deri sektörü işletmelerinin 2020-2023 yılları finansal etkinliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmada veri zarflama analizi (VZA) CCR modeli kullanılmıştır. Analiz uygulamasında sektöre ait işletmelerin finansal tablolarından yararlanılmıştır. Çeşitli finansal tablo hesap kalemlerinin oranlanması sonucu elde edilen finansal oranlar, 6 girdi ve 3 çıktı oranı olarak çalışma analizinde kullanılmıştır. Tekstil, giyim eşyası ve deri sektörü ’nün ülkemiz ekonomisi için önemli görülmesi sebebiyle sektör, çalışma konusu olarak belirlenmiştir. Çalışma uygulamasında kullanılan VZA yönteminin yüksek tahmin başarısı göstermesi ve araştırmacılar tarafından oldukça sık başvurulması nedeniyle çalışma analizinde kullanılması tercih edilmiştir. Çalışma sonucunda VZA CCR modeline göre, 2020 yılında; ARTMS, ARSAN, BLCYT, BRKO, DERIM, DIRIT, ENSRI, SKTAS ve SNPAM işletmelerinin, 2021 yılında; ATEKS, ARSAN, ARTMS, BLCYT, BOSSA, BRKO, BRMEN, DERIM, DIRIT, ENSRI, LUKSK, RODRG, SKTAS ve SNPAM işletmelerinin, 2022 yılında; ARTMS, BRKO, BRMEN, DIRIT, ENSRI, RODRG ve SKTAS işletmelerinin ve 2023 yılında; ARSAN, ARTMS, BLCYT, BOSSA, ENSRI, LUKSK, MEGAP ve SKTAS işletmelerinin tam etkin durumda olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Etkinlik, Tekstil Giyim Eşyası ve Deri Sektörü, VZA

Etik Beyan

yok

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Ağ, A. (2019). Bist’te işlem gören sigorta şirketlerinin veri zarflama analizi yöntemi ile finansal performanslarının analizi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(5), 2656-2668. https://doi.org/10.15295/bmij.v7i5.1330
• Aras, G. (2006). Avrupa birliği açısından ve dünya pazarlarına uyum açısından Türk tekstil ve konfeksiyon sektörünün rekabet yeteneği (Finansal Yaklaşım), İstanbul: Mart Matbaası.
• Aytekin, S. ve Kahraman, E. (2015). Bist gayri menkul yatırım ortaklıkları endeksindeki (XGMYO) şirketlerin finansal etkinliklerinin veri zarflama analizi yöntemi ile değerlendirilmesi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 289-301. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/niguiibfd/issue/19757/211539
• Baysal, M. E. ve Toklu, B. (2001). Veri zarflama analizi ile bazı ortaöğretim kurumlarının performanslarının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (6), 203-220. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20849/223573
• Budak, H. (2011). Veri zarflama analizi ve Türk bankacılık sektöründe uygulaması. Marmara Fen Bilimleri Dergisi, 23(3), 95-110. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/marufbd/issue/17873/187415
• Cenger, H. (2011). İMKB’de işlem gören çimento şirketlerinin performanslarının ölçülmesinde veri zarflama analizi yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 31-44. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2703/35541
• Çelik, M. K. (2016). Turizm sektöründeki işletmelerinin etkinliklerinin veri zarflama analizi ile ölçülmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17), 65-88. https://doi.org/10.18092/ijeas.58275
• Çetin, A. C. (2006). Türk tekstil sektörü ve Türk tekstil firmalarının etkinlik düzeylerinin belirlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, VIII(2), 255-278. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/akuiibfd/issue/1632/20478
• Dizkırıcı, A. S. (2014). Borsa İstanbul gıda, içecek endeksine kote işletmelerin finansal performanslarının veri zarflama analizi ile ölçümü ve Malmquist endeksine göre karşılaştırılması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (63), 151-170. https://doi.org/10.25095/mufad.396482
• Doğan, N. Ö. ve Ersoy, Y. (2017). Etkinlik ölçümü: Tekstil sektöründen bir işletme örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 35-44. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.285265
• Ersoy, N. (2018). Banka etkinliklerinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 478-487. https://doi.org/10.29106/fesa.382748
• Geyikçi, U. B. ve Bal, V. (2015). Veri zarflama analizi ile Borsa İstanbul A.Ş.’de faaliyet gösteren toptan ve perakende ticaret sektörü firmalarının etkinlik analizi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 21-41. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/asbi
• İnan, Ü. S. E. (2022). Tekstil sektöründe faaliyet gösteren firmaların pazarlama maliyetlerinin finansal performans üzerinde göreli etkinlik düzeylerinin belirlenmesine yönelik inceleme. İşletme Akademisi Dergisi, 3(3), 363-373. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.1101
• Kahveci, E. (2012). Kaynak temelli strateji ve ihracat performansı: Tekstil işletmeleri üzerinde veri zarflama analizi ile bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(2), 29-67. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002250
• Kamu Aydınlatma Platformu (KAP). (2024). Erişim adresi: https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler, 21.05.2024. Kıllı, M. ve Uludağ, S. (2020). Veri zarflama analizi ile maliyet performansı ölçümü: Bist tekstil sektöründe bir uygulama. Business & Management Studies: An International Journal, 8(4), 797-828. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i4.1600
• Koçyiğit, M. M. (2023). Borsa İstanbul’da işlem gören tekstil şirketlerinin finansal etkinliklerinin veri zarflama analizi ile ölçülmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(96), 1419-1425. https://doi.org/10.5281/zenodo.8115521
• Konak, F. ve Civelek, S. A. (2021). Veri zarflama analizi ve Topsis yöntemi ile finansal performans değerlendirmesi: BİST teknoloji endeksi uygulaması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3110-3131. https://doi.org/10.15869/itobiad.863596
• Kücükaksoy, İ. ve Önal, S. (2013). Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren bankaların etkinliklerinin veri zarflama analizi yöntemi ile ölçülmesi: 2004-2011 yılları uygulaması. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, (18), 56-80. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/iuekois/issue/8996/112133
• Münyas, T. (2018). Gayrimenkul yatırım ortaklıklarının finansal etkinliklerinin veri zarflama analizi yöntemi ile değerlendirilmesi. Journal of Life Economics, 4(5), 112-126. DOI: 10.15637/jlecon.264
• Oruç, K. O., Çuhadar, M., Kılınç, K. ve Osmancık, S. (2014). Veri zarflama analizi ile mermer işletmelerinin etkinlik ölçümü. In 15th International Symposium on Econometrics, Operations Research and Statistics, (977-994).
• Ozbek, M. E., Garza, J. M. De La ve Triantis, K. (2009). Data envelopment analysis as a decision-making tool for transportation professionals. Journal of Transportation Engineering, 135(11), 822-831. https://doi.org/10.1061/(ASCE)TE.1943-5436.0000069
• Ömürbek, N., Demirgubuz, M. Ö. ve Tunca, M. Z. (2013). Hizmet sektöründe performans ölçümünde veri zarflama analizinin kullanımı: Havalimanları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(9), 21-43. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/vizyoner/issue/23008/246064
• Öncel, A. ve Şimşek, S. (2011). Türkiye’de bölgelerarası kaynak kullanım etkinliğinin veri zarflama analizi yöntemiyle ölçülmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 87-119. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/erciyesiibd/issue/5894/77943
• Özdemir, L. ve Göktaş, A. (2019). Borsa İstanbul’da yer alan petrol işletmelerinin etkinliklerinin ölçülmesi: Veri zarflama analizi. Kocatepe İİBF Dergisi, 21(1), 140-147. https://doi.org/10.33707/akuiibfd.571034
• Özden, Ü. (2008). Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/iuisletme/issue/9243/115660
• Rouyendegh, B. D. ve Erkan, T. E. (2010). Ankara’da bulunan 4 yıldızlı otellerin, VZA-AHS sıralı hibrit yöntemiyle etkinlik değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 69-90. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gaziuiibfd/issue/28321/300956
• Soba, M., Akcanlı, F. ve Erem, I. (2012). İMKB’ye kayıtlı seçilmiş işletmelere yönelik etkinlik ölçümü ve performans değerlendirmesi: Veri zarflama analizi ve Topsis uygulaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27). 230-243. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61804/924592
• Tektüfekçi, F. (2010). İMKB’ye kayıtlı halka açık teknoloji şirketlerinde finansal etkinliğin veri zarflama analizi (VZA) ile değerlendirilmesi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 69-77. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/oybd/issue/16336/171029
• Uzgören, E. ve Şahin, G. (2013). Dumlupınar üniversitesi meslek yüksekokullarının performanslarının veri zarflama analizi yöntemiyle ölçümü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(18), 92-110. https://doi.org/10.11122/ijmeb.2013.9.18.148
• Yaşar, F. ve Yavuz, S. (2017). İmalat işletmelerinde etkinlik ölçümü: BIST 100 Örneği. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (7), 193-220. DOI: 10.29029/busbed.364139
• Yavuz, S. ve İşçi, Ö. (2013). Veri zarflama analizi ile Türkiye’de gıda imalatı yapan firmaların etkinliklerinin ölçülmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (36), 157-174. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/4778/65845