Örgüt Kültürü ve Bağlamsal Performans Arasındaki İlişkide Temel Motivasyon Kaynaklarının Biçimleyici Rolü

Yıl 2019, Cilt: 26 Sayı: 2, 495 - 514, 28.08.2019

İnan Eryılmaz , Asena Altın Gülova

https://doi.org/10.18657/yonveek.594360

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı havacılık sektöründe faaliyet gösteren örgütlerde hâkim olun örgüt kültürü tipini (klan, adhokrasi, hiyerarşi, pazar) belirlemek ve örgüt kültürü tipleri ile çalışanların bağlamsal performans düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Ayrıca çalışmada, bireylerin temel motivasyon kaynaklarının (başarı ihtiyacı, bağlanma ihtiyacı, güç ihtiyacı) varsayılan ilişkide düzenleyici rolünü sınanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda İstanbul, Ankara, İzmir, Malatya ve Isparta’da faaliyet gösteren kamu ve özel havacılık örgütlerinden 265 katılımcıya araştırma ölçekleri ve demografik değişkenleri içeren anket uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre katılımcılar örgütlerinde en fazla hiyerarşi ve klan kültürü algılamaktadır. Korelasyon analizi neticesinde en fazla klan kültürü algısı ile bağlamsal performansın ilişkili olduğu bulgulanmıştır. Katılımcıların güç ihtiyacının hiyerarşi ve klan kültürleri ile bağlamsal performans arasındaki ilişkileri, başarı ihtiyacının ise hiyerarşi kültürü ve bağlamsal performans arasındaki ilişkiyi biçimlediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt Kültürü, Temel Motivasyon Kaynakları, Bağlamsal Performans, Havacılık

Kaynakça

• Acar, A. Z. (2013). Farklı örgüt kültürü tipleri ve liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık arasındaki ı̇lişki: Lojistik ı̇şletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 5-31.
• Aiken, L. S., & West, S. G. (1991). Multiple regression: testing and interpreting interactions. Newbury Park: Sage.
• Alvesson, M. (2002). Understanding organisational culture. London: Sage Publications.
• Antalyalı, Ö. L., & Bolat, Ö. (2017). Öğrenilmiş ihtiyaçlar bağlamında temel motivasyon kaynakları (TMK) ölçeğinin geliştirilmesi, güvenilirlik ve geçerlik analizi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 83-114.
• Aydıntan, B., & Aktan, E. (2016). Cameron-Freeman örgüt kültürü türleri ekseninde örgüt kültürü ve bilgi güvenliği algısı ilişkisi: devlet üniversitelerinde bir uygulama. Journal of Business ResearchTurk. 8, 324-324.
• BAA. https://www.baatraining.com/the-importance-of-organizational-culture-in-aviation/. Erişim Tarihi: 22. 01. 2019).
• Bağcı Z. (2014). Çalışanların ı̇ş doyumunun görev ve bağlamsal performansları üzerindeki etkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 24, 58-72.
• Barnouw, V. (1979). Culture and Personality (3rd ed.). Homewood, IL: Dorsey Press.
• Berrio, A.A. (2003) An organizational culture assessment using the competing values framework: a profilie of ohio state university extension. Journal of Extension, 41(2),1-22. Blakely, G. L., Andrews, M. C., & Fuller, J. (2003). Are chameleons good citizens? a longitudional study of the relationship between self monitoring and organizational citizenship behavior. Journal of Business and Psychology, 18(2), 131-144. Borman, W.C., & Motowidlo, S.J. (1997). Task performance and contextual performance: the meaning for personnel selection research. Psychology Faculty Publications. 1100.
• Bowen, D. E., Ledford, Jr. G. E., & Nathan, B.R. (1991). Hiring for the organization, not the job. Academy of Management Perspectives, 5(4), 35-51.
• Broyhill, C., & Freiwald, D. (2012). CRM and SMS: Directing the evolution of aviation organizational culture. Paper presented at the CASS: 57th annual Corporate Aviation Safety Seminar. San Antonio, TX.
• Cameron, K. S., & Freeman, S. J., (1991). Cultural congruence, strength and type: relationships to effectiveness. Research in Organizational Change and Development, 5, 23-58.
• Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (2006). Diagnosing and changing organizational culture, Jossey Bass Publications, San Francisco.
• Chatman, J.A. (1991). Matching people and organizations: selection and socialization in public accounting firms. Administrative Science Quarterly, 36(3), 459-484.
• Çavuşoğlu, S., & Köse, S. (2016). Örgüt kültürünün örgütsel sessı̇zlı̇k davranışına etkı̇sı̇. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 115-146.
• Çetin, A., & Topaloğlu, C. (2018). Otel ı̇şletmelerinde cameron-quinn örgüt kültürü tiplerinin yenilikçiliğe etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(2), 476-492.
• Çetin, F., Şeşen, H., & Basım, H. N. (2012). Örgüt kültürünün rol ötesi olumlu davranışlara olan etkisi: örgütsel bağlılığın aracı değişken rolü. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(2), 197-211.
• Danışman, A., & Özgen, H. (2003). Örgüt kültürü çalışmalarında yöntem tartışması: niteliksel-niceliksel yöntem ı̇kileminde niceliksel ölçümler ve bir ölçek önerisi. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 91-124. Dirik, D., Eryılmaz, İ., & Altın Gülova, A. (2017). Liderin yumuşak ve sert güç kaynakları ile çalışan performansı arasındaki ilişkilere yönelik bir araştırma: tarafların cinsiyetinin düzenleyici rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1-20.
• DuBrin, A.J. (2005). Fundamentals of Organizational Behavior. Louseville, Canada: Thomsan South-Western.
• Erdem, R. (2007a). Örgüt kültürü tipleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: elazığ il merkezindeki hastaneler üzerinde bir çalışma. Osmangazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 63-79.
• Erdem, R. (2007b). Toplumsal kültürün örgüt kültürüne yansımaları. İçinde: R. Erdem ve Ş. Çukur (Ed.). Kültürel Bağlamda Yönetsel-Örgütsel Davranış (ss. 89-133). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ersarı, G., İşcan, Ö.F., & Naktiyok, A. (2016). Kadın ve erkek bakış açısıyla kadın çalışanların karı̇yer engellerı̇ ve örgüt kültürü ı̇lı̇şkı̇sı̇: akademı̇syenler üzerı̇nde bı̇r uygulama. Iğdır Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(1), 171-200.
• French, J. R. P., & Raven, B. (1959). The basis of power, In D. Cartwright (Ed.), Studies In Social Power (ss. 529-569). Ann Arbor, MI: University Of Michigan Press.
• George, J. M., Jones, G. R., & Sharbrough, W. C. (2012). Understanding and managing organizational behavior (6 B.). New Jersey: Prentice Hall.
• Goodman, S., & Svyantek, D. (1999). Person-organization fit and contextual performance: do shared values matter. Journal of Vocational Behavior, 55, 254-275.
• Hall, E. T. (1959). The silent language. New York: Doubleday.
• Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences. Beverly Hills, CA: Sage.
• Jawahar, I.M., & Carr, D. (2007). Conscientiousness and contextual performance: the compensatory effects of perceived organizational support and leader-member exchange. Journal of Managerial Psychology, 22, 330-349.
• Joiner, T. A. (2001). The ınfluence of national culture and organizational culture alignment on job stress and performance: evidence from greece. Journal of Managerial Psychology, 16(3), 229-242.
• Jun, S., & Joo, B.K. (2011). Knowledge sharing: the ınfluences of learning organization culture, organizational commitment, and organizational citizenship behaviors. Journal of Leadership & Organizational Studies, 18(3), 353-364.
• Kandemir, H., Tekeli, İ., & Özdaşlı, K. (2016). Örgüt kültürünün düşük ve yüksek bağlamlı iletişim tarzları üzerine etkisi: kafe çalışanları üzerine çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 11, 202-222.
• Karakurum, M. (2005). The effects of person-organization fit employee job satisfaction, performance and organizational commitment in a turkish public organization. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Karcıoğlu, F., & Timuroğlu, M. K. (2004). Örgüt kültürü ve liderlik. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 2, 319-338.
• Kind, P. J. (2004). The influence of organization culture on aviation safety – a case study of a united states navy fa-18 landing mishap. Master's Thesis, University of Tennessee.
• Koçel, T., (2011). İşletme yöneticiliği. 13. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayın. Köse, S., Tetik, S., & Ercan, C. (2001). Örgüt kültürünü oluşturan faktörler. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 7(1), 219-242.
• Kraimer, M. (1997). Organizational goals and values: a socialization model. Human Resource Management Review, 7, 425-447. Kroeber, A. L., & Parsons. T. (1958). The concepts of culture and of social system. American Sociological Review, 23, 582-583.
• Kuşcu, P. (2011). İşyeri zorbalığı ve örgüt kültürü ilişkisi üzerine sosyolojik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(4), 371-394.
• Lumpe, M. L. (2008). Leadership and organization in the Aviation Industry. Ashgate Publishing: England.
• Mcclelland, D. C. (1961). The achieving aociety. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Mcclelland, D. C. (1985). Human motivation. Glenview, Il: Scott Foresman.
• Meydan, C.H., Dirik, D., & Eryılmaz, İ. (2018). Liderin güç kaynakları ve ı̇ş performansı arasındaki ı̇lişkide pelz etkisinin düzenleyici rolü. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 75-92.
• Mittal, R., & Elias, S. M. (2016). Social power and leadership in cross-cultural context. Journal of Management Development, 35(1), 58-74.
• Motowidlo, S. J., Borman, W. C., & Schmit, M. J. (1997). A theory of ındividual differences in task and contextual performance. Human Performance, 10(2), 71-83.
• Ojo, O. (2009). Impact assessment of corporate culture on employee job. Journal of Business Intelligence, 2(2), 389-399.
• Oral-Ataç, L. (2018). Adhokratik Örgüt Yapıları. İçinde: E. Aydoğan (Ed.), Örgütsel Davranış Odaklı Yönetsel Yaklaşımlar. Gazi Kitabevi: Ankara.
• Ouchi, G. (1987). Teori Z: Japonların Yönetim Tarzı Nasıl İşliyor. Çev.Yakut Güneri, İstanbul: İlgi Yayıncılık.
• Paine, J.B., & Organ, D.W. (2000). The cultural matrix of organizational citizenship behavior some preliminary conceptual and empirical observations. Human Resource Management Review, 10(1), 45-59.
• Paşamehmetoğlu, A., & Yeloğlu, H.O. (2013). Motivasyon. İçinde: Sığrı, Ü. & Gürbüz, Ü. (Ed). Örgütsel Davranış. İstanbul: Beta Yayınları.
• Raven, B.H. (1993). The bases of power: origins and recent developments. Journal of Social Issues. 49, 227-251.
• Reilly, R.R., & Aronson, Z. H. (2012). Managing contextual performance (December 24, 2012). Available at SSRN:https://ssrn.com/abstract=2193645.
• Sargut, A.S. (2015). Kültürler arası farklılaşma ve yönetim, Ankara: İmge Kitabevi.
• SHGM. Havaalanlarında emnı̇yet yönetı̇m sı̇stemı̇nı̇n uygulanmasına ı̇lı̇şkı̇n talı̇mat (SHT-SMS/HAD). http://web.shgm.gov.tr/doc4/sht-sms-had.pdf
• Skybrary. https://www.skybrary.aero/index.php/Organisation al_Culture (Erişim Tarihi: 23.01.2019).
• Swaminathan, S., & Jawahar, P. D. (2013). Job satisfaction as a predictor of organizational citizenship behavior: an empirical study. Global Journal of Business Research, 7(1), 71-80.
• Şeşen, H. (2013). Örgüt Kültürü. İçinde: Ü. Sığrı ve S. Gürbüz (Ed.), Örgütsel Davranış (ss.545-582). İstanbul: Beta.
• Tayeb, M.H. (1988). Organisations and national culture. london: Sage Publications.Tett, R. P., & Burnett, D. D. (2003). A personality trait-based ınteractionist model of job performance. Journal of Applied Psychology, 88, 500-517.
• Topaloğlu, M., & Kara, D. (2004). Örgütsel kültürün yöneticilerin yönetsel davranışları üzerindeki etkileri-a grubu seyahat acentelerinde bir uygulama. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 121-141.
• Van Scotter, J., Motowidlo, S., & Thomas, C.C. (2000). Effects of task performance and contextual performance on systemic rewards. The Journal of Applied Psychology, 85, 526-535.
• Wang, H., Begley, T., Hui, C., & Lee, C. (2012). Are the effects of conscientiousness on contextual and ınnovative performance context specific? organizational culture as a moderator. The International Journal of Human Resource Management, 23(1), 174-189.
• Waris, R.G. (2005). An examination of organizational culture, employee attitudes, and organizational citizenship behavior: a path analysis approach. PhD Thesis, University of Missouri-Columbia, Kansas City, United States of America.
• Yücel, İ., & Koçak, D. (2014). Örgüt kültürü ile örgütsel bağlılık arasındakı̇ ı̇lı̇şkı̇ye yönelı̇k bı̇r araştırma. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 45-64.
• Zhang, W.J. (2016). Relationship between organizational culture ıdentity and job performance of enterprise employees. 3rd International Conference on Advanced Education and Management (ICAEM 2016).