Stajyer Öğretmenlerin Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Okul Müdürleri, Öğretmen ve Öğrencileri Hakkındaki Algılarının İncelenmesi: Fenomenolojik Yaklaşım

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 1, 1050 - 1094, 30.12.2017

Hamit Özen

Öz

Bu
çalışmada formasyon eğitimi gören stajyer öğretmenlerin mesleki ve teknik
anadolu liselerinde staj yaptıkları süreç içerisinde okul müdürü, öğretmenler
ve öğrencilere yönelik genel algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma
nitel araştırma yönteminde olgubilim deseniyle gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik
ve ölçüt örneklemeye göre belirlenmiştir. Araştırmaya 2015-2016 eğitim-öğretim
yılı bahar döneminde Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde pedagojik formasyon
eğitimi gören 14 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmanın verileri nitel
araştırma tekniklerinden odak grup görüşme tekniği kullanılarak yarı
yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel
analiz tekniğiyle analiz edilmiş ve temalandırılmıştır. Çalışmadan elde edilen
bulgulara göre stajyer öğretmenler; okul müdürlerinin katı bir disiplin
anlayışına sahip olduklarını, öğrenci ve öğretmenlerle resmiyete dayalı fakat
yakın olduklarıyla enformel ilişki kurduklarını, görünürlükten uzak bir tutum
sergilediklerini ifade etmişlerdir. Bunun yanında stajyer öğretmenler, okulda
görev yapan öğretmenlerin mesleklerine ve öğrencilere karşı ilgisiz,
öğrencileri hem başarıya hem de hayata yönelik olumlu tutum geliştirmelerini
sağlayacak güdüleme becerisinden yoksun olduklarını, öğrencileri başarabilecek
bireyler olarak görmediklerini ifade etmişlerdir. Ayrıca danışman öğretmenlerin
stajyer öğretmenlere rehberlik yapmada isteksiz davrandıkları, stajyer
öğretmenlerin motivasyonlarını kırıcı tutumlar sergiledikleri yönünde görüşler
ifade edilmiştir. Son olarak stajyer öğretmenler, öğrencilerde bir takım sosyal
olmayan negatif davranışlar olduğu ve öğrencilerinin öğrenilmiş çaresizlik
içinde olduklarını belirtmişlerdir. 

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayı, mesleki ve teknik anadolu lisesi, okul algısı, pedagojik formasyon

A Research of The Perceptions of Trainee Teachers on Vocational School Principals, Teachers and Students: A Phenomenologic Approach

Öz

This
study aims to evaluate the perceptions of the trainee teachers on school,
school teachers and students of the vocational school during their teacher training
term. This study is a qualitative research designed as a phenomenological study.
The study participants were selected using maximum variation and criterion sampling,
both of which are purposive sampling strategies. Fourteen teacher trainees who are
the students of pedagogical formation program at Osmangazi University in
Eskisehir were selected as the participants of the study during the spring term
of 2015–2016. Data was collected using semi-structured interviews by focus group
technique and analyzed descriptively from which themes were developed. The results
showed that teacher trainees found their school principal employing harsh discipline,
establishing strict formal communication with school teachers but informal communication
with the teachers who had close relationship and showing teacher trainees no interests.
Besides, teacher trainees explained that counselor teachers were indifferent with
their occupation, students and trainee teachers, lacked the skill to motivate their
students not only to lesson but also to life. Lastly, based on the lack of high
expectations on students’ success by the school partners, students had some unbalanced
behaviors, learned helplessness stimulated by the faith that vocational school students
were unable to succeed. 

Anahtar Kelimeler

Teachertrainee, vocational school, school perceptions, pedagogical formation

Kaynakça

• Akpınar, B. (2005). Türk mesleki ve teknik eğitim sisteminin Avrupa Birliği’ne uyum sorunu, AB Kopenhag süreci ve Maastricht Bildirgesi açısından. Türkiye’de Mesleki Öğretim ve Öğretimi Bekleyen Zorluklar Uluslararası Konferansı, Ankara.
• Altundemir, M. E. (2012). Kalkınma planlarından eğitime bakış: Kamusal mallar teorisi perspektifinden. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 7(1), 94-105.
• Aydın, A. (2015). Türkiye’de eğitim politikası. Ankara: PEGEM.
• Bakış, O., Levent, H., İnsel, A., & Polat, S. (2009). Türkiye’de eğitim erişimin belirleyicileri. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• Başaran, İ. E. (1996). Türkiye eğitim sistemi. Ankara: Yargıcı Matbaası.
• Birhanlı, İ. S. (2015). Öğretmenlerin görüşlerine göre okul müdürlerinin davranış etkenleri (Yüksek lisans tezi). Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Bogdan, R., & Biklen, S. K. (2012). Qualitative research for education: An introduction to theories and methods. London: Pearson Education.
• Boz, N., & Boz, Y. (2006). Do prospective teachers get enough experience in school placements? Journal of Education for Teaching, 32(4), 353–368.
• Brookover, W. B., & Lezotte, L. W. (1979). Changes in school characteristics coincident with changes in student achievement. East Lansing: Institute for Research on Teaching, College of Education, Michigan State University. Cresswell, J. (2012). Educational research. Boston: Pearson Education.
• Coleman, J. (1968). The concept of equality of educational opportunity. Harvard Educational Review, 38, 7-22.
• Çelik, V. (2002). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: Pegem.
• Dündar, S., & Hesapçıoğlu, M. (2013). Türkiye’de eğitimde fırsat eşitliği ve postmodernizm. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Dünya Bankası Raporu. (Ekim 2016). Dünya Bankası’nın Türkiye’deki çalışmalarına genel bakış. http://pubdocs.worldbank.org/en/687311476877686983/Turkey-Snapshot-Oct2016FINAL-TR.pdf adlı siteden ulaşılmıştır.
• Eraslan, A. (2009). İlköğretim Matematik öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması üzerine görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(1), 207-221.
• Eğitim Reformu Girişimi. (2012). Meslek eğitiminde kalite için işbirliği: Mesleki ve teknik eğitimde güncellenmiş durum analizi. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• Eğitim Reformu Girişimi (2013). Eğitim izleme raporu. http://www.egitim reformu girisimi.org/sites/www.egitim reformu girisimi.org/files/ EIR2013.25.09.14.Web.pdf.
• Ergün, N. (1994). Meslek liseleri son sınıf öğrencilerinin alanlarının devamı niteliğinde olan yükseköğretim kurumları tercihlerini etkileyen bazı değişkenler (Yüksek lisans tezi). Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Finn, J. D., & Voelkl, K. E. (1993). School characteristics related to school engagement. Journal of Negro Education, 62, 249-268.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). 2001 Yılında ilköğretim okulu müdürleri çalışma ortam ve koşulları, sorunları, bireysel ve mesleki özellikleri. İstanbul: İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Vakfı.
• Gökçe, A. T. (2013). Awareness and ethical orientation of alternatively certified prospective teachers to intention for whistle blowing. Educational Research and Reviews, 8(9), 506-518.
• Goksoy, S. (2016). Leadership perceptions and competencies of deputy principals. Problems of Education in the 21st Century, 71, 16-30.
• Hallinan, M. T. (1988). Equality of educational opportunity. Annual Review of Sociology, 14, 249-268.
• Hallinger, P., & Murphy, J. F. (1987). Assessing and developing principal instructional leadership. Educational Leadership, 45(1), 54-61.
• Harris, S. (2007). The best from the best: Effective strategies of award-winning principals. Principal, 87(1), 17-22.
• Hayes, N. (2013). Psikolojiyi anlamak. İstanbul: Optimist Kitabevi.
• Hesapçıoğlu, M. (1994). İnsan kaynakları yönetimi ve ekonomisi. İstanbul: Beta.
• Hesapçıoğlu, S. T., & Yeşilova, H. (2015). Feelings, thoughts and attitudes of high school students toward school bullying and the bullies, Anadolu Psikiyatri Dergisi,16(4), 284-293doi: 10.5455/apd.155780
• Hughes, L., Norris, C., & Ubben, G. (2011). The principal: Creative leadership for excellence in schools . Upper Saddle River, NJ: Pearson
• Karaköse, T., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2009). Örgütsel adaletin öğretmenlerin iş doyumu üzerine etkileri. Sözlü bildiri, Uluslararası V. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Edirne.
• Karakütük, K. (2002). Öğretim üyesi ve bilim insanı yetiştirme lisansüstü öğretimin planlanması. Ankara: Anı. Kılıççı, Y. (2006). Okulda ruh sağlığı. Ankara: Anı.
• Koçel, T. (2004). Mesleki ve teknik eğitim gerçeği, sorunlar ve öneriler. Mercek Dergisi, 9(36), 102-134.
• Korkmaz, Ö., & Tunç, S. (2010). Mesleki teknik eğitim öğretmenlerinin bilgisayar ve internet temelli öğretim materyallerinden yararlanmaya ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3),263-276.
• Kuşkaya, M. F., & Koçak, U. Y. (2010). ICT in vocational and technical schools: Teachers’ instructional, managerial and personal use matters. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 9(1), 98-106.
• Liao, S., Fei, W., & Liu, C. (2008). Relationships between knowledge inertia, organizational learning and organization innovation. Technovation, 28, 183-195.
• Levine, D. U. (1992). An interpretive review of US research and practice dealing with unusually effective school's. In D. Reynolds & P. Cuttance (Eds.), School effectiveness: Research, policy and practice. London: Cassell
• Margerison, C. (1974). Managerial problem solving. London: McGraw Hill.
• Mason, J. (2005). Qualitative researching. London: Sage.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis (2nd edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Morin, E. (1999). Geleceğin eğitimi için gerekli yedi bilgi (Çev. H. Dilli). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizeship? Journal of Applied Psychology, 76(6), 845-855.
• Maskan, A., & Efe, R. (2011). Prospective teachers’ perceptions of teaching practise experience in school placements. Journal of Turkish Science Education, 8(2), 64-77.
• Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği. (2008). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim sorunlar-öneriler. Araştırma Raporları: 55. İstanbul: MÜSİAD.
• Nelson, B. (1999). Çalışanlarınızı ödüllendirmenin 1001 yolu. İstanbul: Rota Yayıncılık.
• Öksüz, S. (2008). Endüstri meslek liseleri ve teknik liselerde çalışan yönetici davranışlarının öğretmen performansına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, M., & Kalaycı, H. (2013). Okul bağlılığı ve metaforik okul algısı üzerine bir inceleme: Çankırı ili örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2125-2137.
• Özdemir, N. (2016). Okul müdürünün yönetsel davranışlarının akademik başarıyla ilişkisi (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özen, H. (2015). Okul müdürlerinin kullandığı motivasyonel dilin intibak ettirici liderlik üzerine etkisi (Doktora tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özsoy, O. (2002). Geleceğin meslekleri. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Polat, S. (2014). Türkiye’nin 2023 vizyonu ve eğitimde orta kalite tuzağı. İstanbul: SETA.
• Rousseau, J. J. (2013). İnsanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı (Çev. R. Nuri İleri). İstanbul: Say Yayınları.
• Russell, B. (2014). Eğitim üzerine (Çev. Alişan Uğur). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Serter, N. (2013). 21. Yüzyılda insan merkezli eğitim. İstanbul: Nesnel Yayınlar
• Sılay, İ., & Gök, T. (2004). Öğretmen adaylarının uygulama okullarında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunları gidermek amacıyla hazırlanan öneriler üzerine bir çalışma, Sözlü bildiri, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Stemler, S. (2001). An overview of content analysis. Practical Assessment. Research & Evaluation, 7(17), 137- 146.
• Southworth, G. (1995). Looking into primary headship. Lewes: Falmer Press.
• Sönmez, M. A. (2006). Meslek liselerinde örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45, 85-108.
• Şahin, İ., & Fındık, T. (2008). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim: Mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (3), 65-86.
• Şimşek, Y. (2005). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Taymaz, H. (1983). Mesleki ve teknik eğitim sistemi ve örgütlenmesi, Mesleki ve Teknik Eğitim Sempozyumu (28-29 Nisan 1983), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 126, 100-107.
• Tutar, H. (2003). Örgütsel iletişim. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme ve günümüz sorunları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 63-82.
• Wolcott, H. F. (1990). On seeking-and rejecting-validity in qualitative research. In E. W. Eisner, & A. Peshkin (Eds.), Qualitative inquiry in education the continuing debate. New York: Teachers Collage Press.
• Woodside, A. (2010). Case study research: Theory, methods, practice. Bingley: Emerald Group Publishing Limited.
• World Bank (2012). Finland: School Autonomy and Accountability, County Report 2012, Web:http://documents.worldbank.org/curated/en/2012/01/18104059/finland-school-autonomy-accountability, son erişim: 19.04.2015
• World Bank (2013). Promoting excellence in Turkey's schools, WB Publishing, Web:http://documents.worldbank.org/curated/en/2013/03/18023851/promoting-excellence-turkeys-schools, son erişim:02.03.2015.
• Yıldırım, N. (2002). Okul müdürünün öğretmeni güdüleme rollerini gerçekleştirme düzeylerine ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya
• Yıldırım, M. (2013). Kamu yönetiminin kadim paradoksu: Nepotizm ve meritokrasi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 353-380.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, A. (2011). Quality problem in teaching profession: Qualities teacher candidates fee lto be required of teachers. Educational Research and Reviews, 6(14), 812-823.
• Yin, R. K. (2003). Case study research. California: Sage.
• Yörük, S., Dikici, A., & Uysal, A. (2002). Bilgi toplumu ve Türkiye’de mesleki eğitim. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 299-312.