Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çevre Problemleri ve Geri Dönüşüm Hakkındaki Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 1, 818 - 847, 25.12.2019

Eda Erdaş Kartal , Ezgi Ada

Öz

Bu araştırma, okul öncesi öğretmen adaylarının çevre problemleri ve geri dönüşüm hakkındaki görüşlerinin araştırıldığı nitel bir çalışmadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomenoloji) kullanılmıştır. Araştırmaya Kastamonu Üniversitesi’nde öğrenim gören gönüllü 60 okul öncesi öğretmen adayı katılmıştır. Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre problemleri hakkındaki görüşleri 6 açık uçlu sorudan oluşan bir anket ile toplanmıştır. Okul öncesi öğretmen adaylarının geri dönüşüm hakkındaki görüşleri ise 8 açık uçlu sorudan oluşan bir anket ile toplanmıştır. Veriler fenomenografik analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. İlk olarak öğretmen adaylarının çevre problemleri ve geri dönüşüm anketlerinde verdikleri cevapların tamamı okunmuş, aynı sorulara verilen benzer cevaplar gruplandırılarak yeniden okunmuştur. Okumalardan sonra öncü kategoriler belirlenmiştir. Bu kategoriler katılımcıların cevapları okunurken temel alınmış ve test edilmiştir. Bu analizin ardından kategorilere son şekli verilmiştir. Öğretmen adaylarının cevapları iki araştırmacı tarafından birlikte kategorize edilmiş, sonraki aşamada kategoriler bir araya getirilerek temalar oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular, betimsel tablolar kullanılarak düzenlenmiş ve yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının çevre problemleri ile ilgili algılarının çöp ile, çevre problemlerini giderebilmek için yapılabilecekler konusundaki algılarının ise çoğunlukla yere çöp atmama ile sınırlı olduğu ortaya koyulmuştur. Ayrıca araştırma sonucunda öğretmen adaylarının geri dönüşümün amacı ve önemi konusundaki görüşlerinin yeterli, geri dönüştürülebilir maddeler ve geri dönüşüm için yapılabilecekler konusundaki bilgilerinin ise sınırlı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Çevre problemleri, Geri dönüşüm, Çevre eğitimi, Okul Öncesi Eğitimi

Pre-school Teacher Candidates’ Views about Environmental Problems and Recycling

Öz

This
research is a qualitative study in which pre-school teacher candidates' views about
environmental problems and recycling are investigated. In the research,
phenomenological method is used. A total of 60 pre-school teacher candidates
from Kastamonu University participated in the study. A questionnaire consisting
of 6 open-ended questions was used for collecting pre-school teacher
candidates' views about environmental problems. A questionnaire consisting of 8
open-ended questions were used for collecting the pre-school teacher
candidates' views about recycling. Data were analyzed using phenomenological
analysis method. First of all, the answers of teacher candidates in
environmental problems and recycling questionnaires were read and the similar
answers given to the same questions were read and re-read. After reading the
leading categories were determined. These categories are based on the answers
of the participants and are tested. After this analysis, the categories were
finalized. The answers of the teacher candidates were categorized together by
two researchers. The findings were arranged and interpreted by using
descriptive tables. As a result of the research, it was revealed that the views
of the teacher candidates on environmental problems were limited with the
garbage, and the perceptions about what can be done to eliminate the
environmental problems were mostly limited to not throwing garbage on the
ground. In addition, it was determined that the prospective teachers' opinions
about the purpose and importance of recycling were sufficient, and the
information about what could be done for recycling and recyclable materials was
limited.

Anahtar Kelimeler

Environmental problems, Recycling, Environmental education, Pre-school education

Kaynakça

• Akbayrak, N., & Turaşlı, N. K. (2017). Oyun temelli çevre etkinliklerinin okul öncesi çocukların çevresel farkındalıklarına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 239-258.
• Aksakal, Ş. (2017). Fen ve teknoloji serdi öğretmen adaylarının çevresel geri dönüşüm konusundaki duyarlılıklarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi.
• Al-Delaimy, W. K., Larsen, C. W., & Pezzoli, K. (2014). Differences in health symptoms among residents living near illegal dump sites in Los Laureles Canyon, Tijuana, Mexico: a cross sectional survey. International Journal of Environmental Research and Public Health, 11(9), 9532-9552.
• Alam, P., & Ahmade, K. (2013). Impact of solid waste on health and the environment. International Journal of Sustainable Development, 2, 165–168.
• Arık, S., & Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları, Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147-1164.
• Bogner, J., Pipatti, R., Hashimoto, S., Diaz, C., Mareckova, K., Diaz, L., Kjeldsen, P., Monni, S., Faaij, A., Gao, Qingxian, Zhang, Tianzhu, Ahmed, Mohammed Abdelrafie, Sutamihardja, R.T.M., & Gregory, R., (2008). Mitigation of global greenhouse gas emissions from waste: conclusions and strategies from the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) Fourth Assessment Report. Working Group III (Mitigation). Waste Management and Research, 26, 11–32. http://dx.doi. org/10.1177/0734242X07088433.
• Boldero, J. (1995). The prediction of household recycling of newspapers: The role of attitudes, intentions, and situational factors. Journal of Applied Social Psychology, 25, 440-462.
• Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Büyüksaatçı, S., Küçükdeniz, T., & Esnaf, Ş. (2008). Geri dönüşüm tesislerinin yerinin gustafson-kessel algoritması-konveks programlama melez modeli tabanlı simülasyon ile belirlenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(13), 1-20.
• Cabral J. P. (2010). Water microbiology. Bacterial pathogens and water. International Journal of Environmental Research and Public Health. 7(10), 3657-3703.
• Cheung, S. F., Chan, D., & Wong, Z. (1999). Reexamining the theory of planned behavior in understanding wastepaper recycling. Environment & Behavior, 31, 587-612.
• Çabuk, A. G. B., & Karacaoğlu, A. G. Ö. C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 36(1-2), 189-198.
• Çabuk, S., Nakıboğlu, A. G. B., & Keleş, C. (2008). Tüketicilerin yeşil ürün satın alma davranışlarının sosyo demografik değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 85-102.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Geliştirilmiş 6. Baskı. s 76. Ankara.
• Çimen, O., & Yılmaz, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin geri dönüşümle ilgili bilgileri ve geri dönüşüm davranışları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 63-74.
• Çimen, O., & Yılmaz, M. (2014). Dönüşümsel öğrenme kuramına dayalı çevre eğitiminin biyoloji öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik algılarına etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 339-359.
• Çoban, A., & Kılıç, S. (2009). Türkiye’de yerel yönetimlerin çevreye yönelik politikaları: Konya Selçuklu Belediyesi SELKAP örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 117-130.
• Davis, J. M., & Gibson, M. (2006). Embracing complexity: creating cultural change through education for sustainability. International Journal of Knowledge, Culture and Change Management, 6(2), 93-102.
• Demirbaş, M., & Pektaş, H.M. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevre sorunu ile ilişkili temel kavramları gerçekleştirme düzeyleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 195-211.
• Dewey, J. (1996). Demokrasi ve eğitim. İstanbul: Başarı.
• Didiş, N., Özcan, Ö., & Abak, M. (2008). Öğrencilerin bakış açısıyla kuantum fiziği: Nitel çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34).
• Environmental Protection Agency [EPA]. (2013). Municipal Solid Waste Generation, Recycling, and Disposal in the United States: Facts and Figures for 2012. Environmental Protection Agency.
• Erdogan, M., Bahar, M., Ozel, R., Erdas, E., & Usak, M. (2012). Environmental education in 2002 and 2006 early childhood curriculum. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4), 3259-3272.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1-13.
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91-100.
• Ertürk, H. (1994). Çevre bilimlerine giriş, Bursa: Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No: 96.
• Fetihi, L., & Gülay, H. (2011). Deprem bilinci arttırma programı’nın (DEBAP) 6 yaş çocukları üzerindeki etkisi. International Online Journal of Educational Sciences, 2 (1), 1-17.
• Flogaitis, E., & Agelidou, E. (2003). Kindergarten teachers’ conceptions about nature and the environment. Environmental Education Research, 9 (4), 125-136.
• Gadiraju, T. (2016). Investigating the determinants of recycling behavior in youth by using theory of planned behavior (Master Thesis). Available from ProQuest Dissertations and Theses database. Retrieved from http://scholarcommons.usf.edu/etd/6085/
• Harman, G., & Çelikler, D. (2016). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının geri dönüşüm kavramı hakkındaki farkındalıkları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 331-353.
• İleri, R. (1998). Çevre eğitimi ve katılımın sağlanması. Ekoloji Çevre Dergisi, 7(28), 3-9.
• Kandır, A.; Yurt, Ö., & Kalburan, N. C. (2012). Okul öncesi öğretmenleri ile öğretmen adaylarının çevresel tutumları yönünden karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 317-327.
• Karatekin, K. (2013). Öğretmen adayları için katı atık ve geri dönüşüme yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (10), 71-90.
• Kaya, M. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin algıları: Metafor analizi örneği. Turkish Studies, 9 (2), 917-931.
• Keleş, P. U., & Keleş, M. İ. (2018). İlkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin geri dönüşüm kavramı ile ilgili algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 481-498.
• Mutlu, M. (2013). “Recycling” concept perceptions of grade eighth students: a phenomenographic analysis. The Anthropologist, 16(3), 663-669.
• Ogelman, H. G., & Durkan, N. (2014). Toprakla buluşan çocuklar: Küçük çocuklar için toprak eğitimi projesinin etkililiği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (31), 632- 638.
• Ogelman, H. G., & Güngör, H. (2015). Türkiye’deki okul öncesi dönem çevre eğitimi çalışmalarının incelenmesi: 2000-2014 yılları arasındaki tezlerin ve makalelerin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 180-194.
• Özdemir, O., & Uzun, N. (2006). Yeşil sınıf modeline göre yürütülen fen ve doğa etkinliklerinin ana sınıfı öğrencilerinin çevre algılarına etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitim Dergisi, 1 (2), 12-20.
• Özkul, B. (2018). The investigation of children’perceptions environmental issues in early childhood period. Presented in ULEAD 2018 Annual Congress. 9-11 May, Manisa, Turkey.
• Poskus, M. S. (2015). Predicting recycling behavior by including moral norms into the theory of planned behavior. Psichologija, 22-32.
• Pressoir, E. (2008) Preconditions for young children’s learning and practice for sustainable development. In Pramling-Samuellson, I. & Kaga, Y (Eds.), The contribution of early childhood education to a sustainable society (57-62). Paris: UNESCO
• Rands, M., & Gansemer-Topf, A. M. (2016). Phenomenography: A methodological approach for assessment in student affairs. Journal of Student Affairs Inquiry, 1(2), 1-22.
• Smith, A. (2001). Early childhood: A Wonderful time for science learning. Australian Primary & Junior Journal, 17 (2), 52-55.
• Şenyurt, E. (2018). Predicting recycling behaviors of preschool teachers by incorporating additional variables into
the theory of planned behavior. Master Thesis, Middle East Technical University.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2006). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Taşkın, Ö., & Şahin, B. (2008). Çevre kavramı ve altı yaş okul öncesi çocuklar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (23), 1–14.
• Teksöz, G., Şahin, E., & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 307-320.
• Türkiye Çevre Vakfı (TÇV) (2003). Türkiye’nin çevre sorunları. Ankara: TÇV Yayın No: 163.
• Wells, N., & Lekies, K. (2006). Nature and life course: pathways from childhood nature experiences to adult environmentalism. Children, Youth and Environments, 16(1), 1-25.
• Worrell, E., & Reuter, M. (Eds.). (2013). Handbook of Recycling: State-of-the-art for Practitioners, Analysts, and Scientists. Amsterdam: Elsevier.
• Yalçın, B. (2013). Doğal çevreyi koruma programının okul öncesi dönem çocuklarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkileri: Çanakkale il örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.
• Yardımcı, E., & Kılıç, G.B. (2010). Çocukların gözünden çevre ve çevre sorunları. İlköğretim Online, 9(3), 1122-1136
• Yaşar, M. C., İnal, G., Kaya, Ü. Ü., & Uyanık, Ö. (2012). Çocuk gözüyle tabiat anaya geri dönüş. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 30-40.
• Yılmaz, A., Morgil, İ., Aktuğ, P., & Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162.
• Yılmaz, V., Çelik, H. E., & Arslan, M. T. (2010). Enerji çeşitleri ve geri dönüşüme karşı tutumların çevresel davranışa etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 323-342.