The Growth of Lambs and Body Measurement Traits of Hamdani Ewes

Yıl 2015, Cilt: 25 Sayı: 2, 200 - 206, 30.05.2015

Erdal Bingöl , Mehmet Bingöl

https://doi.org/10.29133/yyutbd.236274

Cited By: 5

Öz

This research has been carried out to determine the growth of lambs and body measurement traits of Hamdani Ewes under extensive conditions of in Çığlı village of Çukurca province in Hakkari. The adjusted values related to body measurements such as withers height (WH), body length (BL), chest width (CW), chest depth (CD), chest circumference (CC) and leg circumference (LC) for Hamdani ewes were found to be 68.47 ± 1.21, 66.20 ± 0.80, 22.34 ± 0.66, 32.25 ± 0.92, 99.62 ± 0.94 ve 65.51 ± 0.78 cm, respectively. The adjusted mean values of birth weight (BW), 3^th and 6^th month live weight of lambs were found to be 4.13 ± 0.21, 21.78 ± 1.30 and 35.09 ± 1.62 kg, respectively. In conclusion, growth performance of Hamdani lambs were similar to lambs of other domestic fat tail sheep. In terms of body measurements, dams are determined to have a different and high value from several domestic breeds.

Anahtar Kelimeler

Growth, Hakkari, Hamdani ewes, Body measurement

Hamdani Kuzularda Büyüme – Gelişme ve Koyunlarda Dışyapı Özellikleri

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de Hakkari ili Çukurca ilçesi, Çığlı bölgesinde ekstansif koşullarda yetiştirilen Hamdani koyunlarının dışyapı ile kuzularda büyüme ve gelişme özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Hamdani koyunlarında cidago yüksekliği, vücut uzunluğu, kürekler arkası göğüs genişliği, göğüs derinliği, göğüs çevresi ve but çevresine ilişkin düzeltilmiş değerlere göre ortalamalar sırasıyla 68.47 ± 1.21, 66.20 ± 0.80, 22.34 ± 0.66, 32.25 ± 0.92, 99.62 ± 0.94 ve 65.51 ± 0.78 cm olarak ölçülmüştür. Düzeltilmiş değerlere göre Aralık 2012 - Şubat 2013 tarihleri arası doğan Hamdani kuzularında doğum, 90 ve 180. gün canlı ağırlık ortalamaları sırasıyla 4.13 ± 0.21 21.78 ± 1.30 ve 35.09 ± 1.62 kg olarak bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar, Hamdani koyunlarının temel verim özellikleri ve vücut ölçülerinin diğer yerli koyun ırklarımız üzerinde yapılan çalışmalarda saptanan özelliklerle karşılaştırılabilir nitelikte olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Büyüme-Gelişme, Hakkari, Hamdani koyunu, Vücut ölçüleri

Kaynakça

• Kaynaklar
• Abdul-Rahman FY, Al-Barzinjy YMS (2007). A study on the relationship between body weight and body dimensions of lambs at weaning and selection of Hamdani ewes for milk production. Mesopotamia Journal of Agriculture, 35 (1): 58-67.
• Alkass J E & Juma K H (2005). Chapter 3. Small Ruminant breeds of Iraq. In: Iniguez L (ed), Characterization of Small Ruminant Breeds in West Asia and North Africa. Vol. 1. West Asia. International Center for Agricultural Research in Dry Areas (ICARDA), Aleppo, Syria, pp. 63-101.
• Al-Doori ZTOA (2006). Effect of fattening system in growth features and carcass for Awassi lamb, PhD. Thesis, Uni. Bagdad college of Agriculture (Unpublished), Iraq.
• Altın T, Çelikyürek H (1996). Kalıntı sütle kuzu büyütmenin koyunların süt verimine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (1): 173-184.
• Aziz KO, Al-Oramary R (2005). A study on fleece characterization of Hamadani sheep in Erbil plain. Mezopotamia Journal Agriculture, 33 (1): 5-9.
• Baş S, Vanlı Y, Ülker H, Karaca O, Aygün T (1995). Transferrin polimorfizinim Karakaş kuzuların bazı verim özellikleri ile ilişkileri. KSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1 (2): 130-139.
• Bingöl M (1998). Norduz koyunlarının döl ve süt verimleri ile büyüme-gelişme ve dış yapı özellikleri. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van
• Bingöl M, Gökdal Ö, Aşkın Y (2007). Köylü koşullarında yetiştirilen Norduz koyunlarının süt verimi, canlı ağırlıkları ve vücut ölçüleri. 5. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. 5-8 Eylül, Van, s. 112-113.
• Ceyhan A, Erdoğan İ, Sezenler T (2007). Gen kaynağı olarak korunan Kıvırcık, Gökçeada ve Sakız koyun ırklarının bazı verim özellikleri. Journal of Tekirdağ Agricultural Faculty, 4 (2). 10-12.
• Çankaya S, Altop A, Kul E, Erener G (2009). Faktör analiz skorları kullanılarak Karayaka kuzularında canlı ağırlık tahmini. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 24 (2): 98-102.
• Çelikyürek H (1996). Kalıntı sütle büyütmenin kuzularda gelişme özelliklerine etkisi Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van.
• Dahal IAl-DM (2011). Study the effect of docking in Iraqi sheep: a-lamb meat production. Mesopotamia Journal of Agriculture, 39 (1): 95-103.
• Demirel M, Aygün T, Altın T, Bingöl M (2000). Hamdani ve Karakaş koyunlarında gebeliğin son döneminde farklı düzeylerde beslemenin koyunlarda canlı ağırlık, kuzularda doğum ağırlığı ve büyüme üzerine etkileri, Turk J. Vet. Animal Science, 24: 243-249.
• Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O, Gürbüz F (1987). Araştırma ve Deneme Metodları (İstatistik Metodları-II). AnkaraÜniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1021, Ankara, s. 381.
• Eksen M, Ağaoğlu ZT, Keskin E (1992). Sağlıklı Hamdani (Hareki-Harki) koyunlarında bazı hematolojik değerler. Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 8 (2): 37-40.
• Erol H, Akçadağ Hİ (2009). Halk elinde yetiştirilen Karagül koyun sürülerinde bazı verim özellikleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 49(2): 91-104.
• FAO (1987). Proceedings of the EAAP/PSAS Symposium on small populations of domestic animals. animal production and health paper 66, Rome, 1987. http://www.fao.org/docrep/010/ah806e/AH806E00.htm#Contents. (Erişim tarihi: 12.01.2014).
• Gökdal Ö (1998). Karakaş koyunlarının süt ve döl verimleriyle dışyapı ve büyüme-gelişme özellikleri. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van.
• Gökdal Ö, Karakuş F, Ülker H (2003). Karakaş koyunlarının çeşitli verim özellikleri. GAP III. Tarım Kongresi 02-03 Ekim 2003. Bildiri No: s. 63. Şanlıurfa.
• Gökdal Ö, Ülker H, Karakuş F, Cengiz F (2006). The growth traits of Karakaş and its crosses lambs (F1) with Ile de France x Akkaraman (G1) under unlimited suckling regime. Journal of Biological Sciences, 6 (4): 787-792.
• Gökdal Ö, Oto M, Ülker H, Temur C, Budağ C (1999). Köylü koşullarında yetiştirilen Karakaş kuzularının sütten kesim dönemine kadarki büyüme-gelişme özellikleri ile vücut ölçüleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 9(1): 41-49.
• Juma FT (2010). Effect of Prostaglandin and PMSG on prolificacy and some serum biochemical changes of Hamdani ewes synchronized with intravaginal progestagen. Al-Anbar J. Vet. Sci., 3 (2): 28-35.
• Karakuş F (2007). Karakaş ve (Ile de France x Akkaraman G1) x Karakaş F1 ve F2 melez kuzularında büyüme-gelişme, besi gücü ve karkas özellikleri. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van.
• Koncagül S, Akça N, Vural ME, Karataş A, Bingöl M (2012). Zom koyunlarının morfolojik özellikleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 18 (5): 829-837.
• Küçük M (2004). Growth characteristics of Hamdani, Karakul and Morkaraman lambs in suckling period. Indian Veterinary Journal, 81 (2): 172-175.
• Maarof NN, Juma KH, Arafat EA, Chackmakchy AN (1986). Evaluation of production in Hamdani sheep. World Review of Animal Production, 22 (1): 51-52.
• Magid SA, Al-Murrani WK, Alkas JI (2013). Iraq country report on animal geneticresources. www. ftp: // ftp. fao. Org /docrep / fao /010 /a1250e/annexes /CountryReports / Iraq, (Erişim tarihi: 25.12.2013).
• Muthanna FAAl-J (2011). A study of some genetic and non-genetic factors affecting milk yield, compositions and growth of lambs in Awassi and Hamdani ewes. Mesopotamia Journal of Agriculture, 39 (4): 159-166.
• Öter MS (2000). Karakaş kuzularında büyüme ve gelişme özellikleri. Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van.
• Öztürk Y (1998). Van ve yöresinde Hamdani koyunlarının verimleri ve morfolojik özelliklerinin araştırılması. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van.
• Öztürk Y, Odabaşıoğlu F (2011). Van ve yöresinde Hamdani koyunlarının verimleri ve morfolojik özelliklerinin araştırılması; II. Kuzularda büyüme, yaşama gücü, besi performansı kesim ve karkas özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 22 (2): 81-87.
• SAS (2006). PC SAS User’s Guide: Statistics. SAS İnst. cary. NC, USA.
• TÜİK (2014). Türkiye İstatistik Kurumu. Hayvancılık istatistikleri. http: // www. tuik. gov. tr / PreTablo. do ? alt_id = 1002 (Erişim tarihi: 02 04 2014).
• Yakan A, Ünal N, Dalcı MT (2012). Ankara şartlarında Akkaraman, İvesi ve Kıvırcık ırklarında döl verimi, büyüme ve yaşama gücü, Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 52 (1): 1-10.
• Zülkadir U, Şahin Ö, Aytekin İ, Boztepe S (2008). Malya kuzularda canlı ağırlık ve bazı vücut ölçülerinin tekrarlanma dereceleri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (45): 89-93.