Tüketicilerin gıda israfının önlenmesine yönelik tutum ve davranışlarının belirlenmesi: İzmir ili örneği

Yıl 2021, Cilt: 58 Sayı: 2, 253 - 262, 30.06.2021

Harun Daysal , Nevin Demirbaş

https://doi.org/10.20289/zfdergi.717528

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, tüketicilerin gıda israfının önlenmesine yönelik tutum ve davranışlarını belirlemek ve gıda israfının azaltılması için öneriler geliştirmektir.
Materyal ve Yöntem: Araştırmanın verileri, İzmir’de nüfusun en yoğun olduğu beş ilçede toplam 150 tüketici ile yüz yüze yapılan anketlerden elde edilmiştir. Kavramsal çerçeve, literatürde gıda israfına yönelik davranışlar üzerinde etkili olduğu belirlenmiş faktörler bir araya getirilerek geliştirilmiştir. Bu faktörleri değerlendirmek ve değişkenleri, gıda israfı davranışının ayrı ve bağımsız alt boyutlarını temsil eden yapılara ayırmak için faktör analizinden yararlanılmıştır.
Araştırma Bulguları: Araştırmanın bulgularına göre, “kişisel”, “ekonomik”, “fayda”, “planlama” ve endişe” isimlendirilen faktör gruplarıdır. En fazla taze meyve ve sebze israf edilirken, kırmızı et ve et ürünleri israf edilmemektedir.
Sonuç: Tüketiciler gıda israf ettiklerinin farkında ve kişisel olarak bunu azaltmanın yollarını denemeye istekli bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar, tüketicilerin gıda israf etmeme davranışını geliştirebilmesi için bazı önerilerin oluşturulmasına rehberlik etmiş ve bu önerilere makalede yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gıda İsrafı, hane gıda israfı, izmir, Tüketici

Destekleyen Kurum

Proje herhangi bir kurum ya da kuruluştan desteklenmemiştir.

Determination of consumers’ attitude and behavior on food waste prevention: The case of İzmir

Öz

Objective: The aim of this study is to determine the attitudes and behaviors of consumers towards preventing food waste and to develop suggestions for reducing food waste.
Material and Methods: The data of the research were obtained from face-to-face surveys with 150 consumers in five districts with the highest population in İzmir. The conceptual framework has been developed in the literature by combining the factors that are stated to be effective on behaviors related to food waste. Factor analysis was used to evaluate these factors and to separate the variables into structures that represent separate and independent sub-dimensions of food waste behavior.
Results: According to the results of the research, factor groups were named as ‘personal’, ‘economic’, ‘utility’, ‘planning’ and ‘concern’. Most products that are wasted while fresh fruits and vegetables, meat and meat products are not wasted.
Conclusion: Consumers were aware that they were wasting food and were willing to try ways to reduce waste. Some suggestions are also included in the article so that consumers can improve their non-food waste behavior.

Anahtar Kelimeler

Food waste, household food waste, İzmir, consumer

Kaynakça

• KAYNAKLAR Abdelradi, F. 2018. Food waste behaviour at the household level: A conceptual framework. Waste Management, 71: 485–493. Babaoğul, M., A. Şener ve E.B. Buğday. 2016. Tüketici Profili, Eğilimleri ve Davranışlarının Analizi. TC Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Yayın No: Belirtilmemiş, 85 s. Beretta, C., F. Stoessel, U. Baier and S. Hellweg. 2013. Quantifying food losses and the potential for reduction in Switzerland. Waste Manage, 33: 764–773. Bora, S.B. ve R. Altunışık. 2016. Pazarlama araştırmalarında Likert tipi ölçeklerin özelliklerinin cevaplama tarzları üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Bartın Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (14): 577-598. Bravi, L., F. Murmura, E. Savelli and E. Vigano. 2019. Motivations and actions to prevent food waste among young Italian consumers. Sustainability, 11(4):1104-1110. Demirbaş, N. 2019. Gıda arz zincirindeki kayıp ve israfın azaltılmasında ambalajın önemi ve gelişmeler. XI. IBANESS Kongresi, (9-10 Mart 2019, Tekirdağ), Bildirileri, s.627-632. Diaz-Ruiz, R., M. Costa-Font and J. M. Gil. 2018. Moving ahead from food-related behaviours: An alternative approach to understand household food waste generation. Journal of Cleaner Production, 172:1140-1151. DiStefano, C., M. Zhu and D. Mindrila. 2009. Understanding and using factor scores: considerations for the applied researcher. Pratical Assesment Research and Evaluation, 14(20):1-11. Dorward, L.J. 2012. Where are the best opportunities for reducing greenhouse gas emissions in the food system (including the food chain)? A comment. Food Policy, 37: 463–466. FAO, 2006. Livestock’s long shadow: Environmental issues and options. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Field, A. 2006. Reliability Analysis. http://www.discoveringstatistics.com/docs/reliability.pdf. Erişim: Mart 2020. Gaiani, S., S. Caldeira, V. Adorno, A. Segrè and M. Vittuari. 2018. Food wasters: profiling consumers’ attitude to waste food in Italy. Waste Management, 37: 17–24. Gustavsson J., Cederberg J., Sonesson U., 2011, Global Food Losses and Food Waste, Save Food Congress, 16 May, Düsseldorf. Jörissen, J., C. Priefer and K. Brautigam. 2015. Food waste generation at household level: results of a survey among employees of two European research centers in Italy and Germany. Sustainability, 7: 2695-2715. Karakaş, G. 2019. Gıda israfının davranışsal belirleyicileri; Çorum ili örneği. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7(3): 467-474. Kummu, M., H. De Moel, M. Porkka, S. Siebert, O.Varis and P.J.Ward. 2012. Lost food, wasted resources: global food supply chain losses and their impacts on freshwater, cropland, and fertiliser use. Science of The Total Environment, 438:477–489. Lebersorger, S. and F. Schneider. 2011. Discussion on the methodology for determining food waste in household waste composition studies. Waste Management, 31:1924–1933. Mallinson, L. J. Russell and M. Barker. 2016. Attitudes and behaviour towards convenience food and food waste in the United Kingdom. Appetite,103:17-28. Mondejar-Jimenez, J.A., G. Ferrari, L., Secondi and L.Principato. 2016. From the table to waste: An exploratory study on behaviour towards food waste of Spanish and Italian youths. Journal of Cleaner Production, 138: 8-18. Newbold, P. 1995. Statistics for Business and Economics, Prentice Hall International Editions. p.866. Oral, Z. 2015. Dünya’da ve Türkiye’de Gıda İsrafı ve Önlenmesine Yönelik Uygulamalar, Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, AB Uzmanlık Tezi, Ankara. Özdamar, K. 2002. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi, Eskişehir, 584 s. Özdamar, K. 2004. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi 2, Kaan Kitabevi, Eskişehir, 522 s. Pallant, J. 2017. SPSS Kullanma Klavuzu, Anı Yayıncılık, ISBN 978-605-170-099-1, p.384. Quested, T.E., E. Marsh, D. Stunell and A.D. Parry. 2013. Spaghetti soup: the complex world of food waste behaviours. Resources, Conservation and Recycling, 79: 43–51. Savran, M.K. and N. Demirbaş. 2017. The warehouse receipt system in terms of olive oil producers in Turkey. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(1):45-52. Stefan, V., E. Herpen, A. Tudoran and L. Liisa. 2013. Avoiding food waste by Romanian consumers: The importance of planning and shopping routines. Food Quality and Preference, 28 (1): 375-381. Stancu, V., P. Haugaard and L. Lähteenmäki. 2016. Determinants of consumer food waste behaviour: Two routes to food waste. Appetite, 96:7-17. Tatlıdil, H., 1992, Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Ziraat Matbaacılık, Cem Web Ltd. Şti, 631 s. Tavşancıl, E., 2014, Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, Nobel Yayıncılık, Ankara. ISBN: 978-605-133-740-1, 230 s. TÜİK, 2018, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr. (Erişim: 14.03.2018). Ündevli, A., G. Kadam, Y.L. Bekdik, H.İ. Yılmaz ve F. Çobanoğlu. 2019. Gıda israfının belirlenmesi: Aydın ili örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 25(2):169-184.