İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ DERSİNDE SOMUT MATERYALLERİ SEÇME ve KULLANMA NEDENLERİ

Yıl 2015, Sayı: 25, 215 - 237, 01.08.2015

Tuba Aydoğdu İskenderoğlu , Duygu Taşkın

Öz

Nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışmada, ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının “Özel Öğretim Yöntemleri 2” dersi kapsamında hazırladıkları ders planlarında yer verdikleri somut materyalleri seçme nedenlerini, bu materyallerin ders anlatımlarına ve öğrencilere etkileri hakkındaki düşüncelerini ve somut materyal kullanmanın kendilerine olan katkısını incelemek amaçlanmıştır. Çalışmaya bir devlet üniversitesinin İlköğretim Matematik Öğretmenliği ABD’na devam etmekte olan 91 öğretmen adayı katılmıştır. Çalışmanın verileri 7 açık uçlu sorudan oluşan görüşme formu yardımıyla toplanmıştır. Veriler, içerik analizi ile analiz edilmiştir. Çalışmada öğretmen adaylarının somut materyalleri konuyu anlatmak ve anlatımı kolaylaştırmak, konunun akılda kalıcılığını artırmak, somutlaştırmak, görselliği artırmak, öğrencinin ilgisini/dikkatini çekmek, konuyu gerçek hayatla bağdaştırmak gibi nedenlerle kullandıkları görülmüştür. Ayrıca, somut materyallerin ders anlatımında dersin işlenişini ve konu anlatımını kolaylaştırma, öğrencilerin konuyu daha iyi anlamalarına yardımcı olma, kavramları somutlaştırma, öğrencilerin derse ilgisini çekme, anlamlı öğretim sağlama, dersin akılda kalıcılığını artırma gibi katkılarının olduğunu belirtmişlerdir. Somut materyallerin öğrenciler, öğretmenler ve ders işlenişine birçok olumlu katkısı bulunmaktadır. Bu nedenle derslerde mümkün olduğunca somut materyallere yer verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İlköğretim matematik eğitimi, öğretmen adayı, somut materyal

Reasons of Pre-sevice Elementary Mathematics Teachers’ Selecting and Using Concrete Manipulatives in Special Teaching Methods Course

Öz

The purpose of this study is to examine reasons of pre-service elementary mathematics teachers' selecting and using concrete manipulatives, thoughts about the lectures and the effects on students of these manipulativesand examine the contribution of these manipulativesin their lesson plans which they prepare for "Special Teaching Methods 2" course. In this study qualitative research methods used. Ninety-one participants ongoing Pre-service Elementary Mathematics Education of a state university. Study data were collected through interviews form consists of seven open-ended questions. Data were analyzed by content analysis. According to the results of the study pre-service elementary mathematics teachers use concrete manipulativesto express subjects, to facilitate the expression, to improve the retention of the subject in mind, to increase the visual, to attract the student interested/attention and to reconcile the subject with real life. In addition, the concrete manipulativeslectures on teaching instruction and facilitate the lecture, helping students to better understand, to embody concepts, attracting students interest in the course, providing meaningful training course and to improve the durability in mind. There are many positive contributions of concrete materials to students and teachers. Therefore, the course is proposed to be included in concrete material as possible.

Anahtar Kelimeler

concrete manipulatives, elementary, mathematics education, pre-service teachers

Kaynakça

• Akkaya, R., Durmuş, S.ve Pişkin-Tunç, M. (2012). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının somut materyalleri ve sanal öğrenme nesnelerini öğretim süreçleri boyunca kullanabilme durumlarının belirlenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, 27-30 Haziran 2012, Niğde, Türkiye.
• Akkoyunlu, B. (2002). Educational technology in Turkey: Past, present and future. Educational Media International, 39(2), 165-173.
• Bakkaloğlu, E. (2007). “Preservice Elementary Mathematics Teachers’ Efficacy Beliefs About Using Manipulatives in Teaching Mathematics.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Bilgen, H.N. (1994). Çağdaş Demokratik Eğitim. Ankara: MEB Yayınları.
• Bozkurt, A. ve Akalın, S. (2010). Matematik öğretiminde materyal geliştirmenin ve kullanımının yeri, önemi ve bu konuda öğretmenin rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 47-56.
• Bozkurt, A. ve Polat, M. (2011). Sayma pullarıyla modellemenin tam sayılar konusunu öğrenmeye etkisi üzerine öğretmen görüşleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 787 -801.
• Bulut, S., Çömlekoğlu, G., Özkaya Seçil, S., Yıldırım, H. ve Tuncay Yıldız, B. (2002). Matematik öğretiminde somut materyallerin kullanılması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Çelik, L. (2007). Öğretim Materyallerinin Hazırlanması ve Seçimi. Ö. Demirel, (Ed). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğdu, S. ve Z. Aslan. (1993). Eğitim Teknolojisi Uygulamaları ve Eğitim Araç-Gereçleri. Ankara: Tekışık Ofset.
• Dursun, F. (2006). Öğretim sürecinde araç kullanımı. İlköğretmen Dergisi, 1, 8-9.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ergün, M. ve A. Özdaş. (1997). Öğretim İlke ve Yöntemleri. İstanbul: Kaya Matbaacılık.
• Furinghetti, F. & Menghini, M. (2014). The role of concrete materials in Emma Castelnuovo’s view of mathematics teaching. Educational Studies in Mathematics, 87, 1-6.
• Fuson, K. C. & Briars, D. J. (1990). Using a base-ten blocks learning/teaching approach for first and second grade placevalue and multidigit addition and subtraction. Journal for Research in Mathematics Education, 21, 180–206.
• Fyfe, E. R., McNeil, N. M., Son, J. Y. & Goldstone, R. L. (2014). Concreteness fading in mathematics and science ınstruction: A systematic review. Educational Psychology Review, 26, 9-25.
• Gökmen, A. (2012). “İlköğretim Matematik ve Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Eğitiminde Materyal (Manipülatif) Kullanmaya Yönelik İnançları ile Kullanım Düzeyleri Arasındaki İlişki.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Gürbüz, R. (2006). Olasılık kavramlarıyla ilgili geliştirilen öğretim materyallerinin öğrencilerin kavramsal gelişimine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 59-68.
• Gürbüz, R. (2007). Olasılık konusunda geliştirilen materyallere dayalı öğretime ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 259-270.
• Karaman, S., Özen, Ö. ve Yıldırım, S. (2007). Öğrenme nesnelerinin pedagojik boyutu ve öğretim ortamlarına kaynaştırılması. Eğitim ve Bilim, 32(145), 3-15.
• Kılıç, H., Tunç-Pekkan, Z. ve Karatoprak, R. (2013). Materyal kullanımının matematiksel düşünme becerisine etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 544-556.
• Kurtdede Fidan, N. (2008). İlköğretimde araç gereç kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 1(1), 48-61.
• Kutluca, T. & Akın, M. F. (2013). Somut materyallerle matematik öğretimi: dört kefeli cebir terazisi kullanımı üzerine nitel bir çalışma. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 4(1), 48-65.
• Miles, B. M. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analvsis (2nd ed.). London: Sage Pub.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2005). İlköğretim Matematik (6., 7. ve 8.) Sınıflar Dersi Öğretim Programı, TTKB, Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Ortaokul Matematik Dersi (5, 6, 7 ve 8 Sınıflar) Öğretim Programı, TTKB, Ankara.
• Olkun, S. (2001). Öğrencilerin hacim formülünü anlamlandırmalarına yardım edelim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 181-190.
• Pişkin-Tunç, M., Durmuş, S. ve Akkaya, R. (2013). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik öğretiminde somut materyalleri ve sanal (http://dergi.matder.org.tr/dergiler/sayi1/2piskin_tunc.pdf adlı siteden 11.08.2013 tarihinde alınmıştır). kullanma yeterlikleri.
• Raphael, D. & Wahlstrom, M. (1989). The influence of instructional aids on mathematics achievement. Journal for Research in Mathematics Education, 20, 173-190.
• Senemoğlu, N. (2001). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sowell, E. (1989). Effects of manipulative materials in mathematics instruction. Journal for Research in Mathematics Education, 20 (5), 498-505.
• Swan, P. & Marshall, L. (2010). Revisiting mathematics manipulative materials. Australian Primary Mathematics Classroom, 15(2), 13-20.
• Şahin, T.Y. ve Yıldırım, S. (2004). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tekdal, M. (2004). E-öğrenimde yeni bir boyut: Öğrenme nesneleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(28), 7-12.
• Tutak, T. (2008). “Somut Nesneler ve Dinamik Geometri Yazılımı Kullanımının Öğrencilerin Bilişsel Öğrenmelerine, Tutumlarına ve Van Hiele Geometri Anlama Düzeylerine Etkisi.” Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Tutak, T., Kılıçarslan, S., Akgül, A., Güder, Y. ve İç, Ü. (2012). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının somut öğretim nesnesi kullanımına yönelik bilgi düzeylerinin belirlenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, 27-30 Haziran 2012, Niğde, Türkiye.
• Uygur, M. (2005). “Fen Bilgisi Öğretiminde Kavram Öğretimi ve Kavram Haritalarının Önemi.” Yayımlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi, Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Yalın, H. İ. (1997). Eğitim Teknolojisi Öğretim Tasarımı. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Yetkin Özdemir, E. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretiminde materyal kullanımına ilişkin bilişsel becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 362-373.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (7. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, B. ve Tüzün, H. (2011). Üç boyutlu sanal ortam ve somut materyal kullanımının uzamsal yeteneğe etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 498-508.
• Yolcu, B. ve Kurtuluş, A. (2010). 6. sınıf öğrencilerinin uzamsal görselleştirme yeteneklerini geliştirme üzerine bir çalışma. İlköğretim Online, 9(1), 256-274. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr