Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Öz-Yeterlik İnançlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2022, , 1467 - 1493, 29.12.2022

Şeyma Şahingöz , Halil İbrahim Yıldırım

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022.22.74506-920706

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma ortaokullarda görev yapan fen bilimleri öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme öz-yeterlik inançlarıyla ilişkili değişkenleri inceleyerek öz-yeterlik inancı geliştirebilmek için öneri sunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2020 yılında yapılmıştır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örnekleminde Ankara ilindeki üç merkez ve üç taşra ilçesinde bulunan devlet ortaokullarında görev yapan 560 fen bilimleri öğretmeni yer almıştır. Verilerin toplanması sürecinde “Ölçme ve Değerlendirme Öz-yeterlik İnanç Ölçeği” kullanılmıştır. Veri analizi t-testi ve tek faktörlü ANOVA ile yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda, ölçme ve değerlendirmeyle ilgili eğitim alma, öğretim sürecinde ölçme ve değerlendirme teknik-araçlarını kullanma sıklığı, üniversitede alınan eğitimin ölçme ve değerlendirme tekniklerini öğrenme-kullanmaya dair yeterlik düzeyi, ölçme ve değerlendirme bilgi düzeyi değişkenlerinin fen bilimleri öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme öz-yeterlik inançlarında anlamlı farklılık oluşturduğu görülmüştür. Buna ilaveten cinsiyet, görev süresi, mezun olunan fakülte türü, eğitim düzeyi değişkenlerinin fen bilimleri öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme öz-yeterlik inançlarında anlamlı fark oluşturmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ölçme ve değerlendirme, öz-yeterlik inanç, fen bilimleri öğretmeni, fen eğitimi, Measurement and evaluation, self-efficacy belief, science teachers, science education

Examination of Science Teachers’ Self-Efficacy Beliefs Towards Measurement and Evaluation According to Certain Variables

Öz

This study aims to provide suggestions for developing self-efficacy beliefs by examining the variables related to self-efficacy beliefs of science teachers working in middle schools towards measurement and evaluation. The research was conducted in 2020. Survey method was used in the research. The sample included 560 science teachers working in state middle schools in three central and three provincial districts in Ankara. Data were collected using the Measurement and Evaluation Self-Efficacy Belief Scale and analyzed using the Independent Samples t-Test and One Factor Analysis of Variance. The study found that the variables of receiving education about measurement and evaluation, the frequency of using measurement and evaluation techniques-tools in the teaching process, the sufficiency level of university education in learning and using the measurement and evaluation techniques, and the knowledge level regarding the measurement and evaluation created significant differences in science teachers’ self-efficacy beliefs towards measurement and evaluation. Moreover, the variables of gender, work experience, type of the faculty where teachers graduated from and education level did not make a significant difference in science teachers’ self-efficacy beliefs towards measurement and evaluation.

Anahtar Kelimeler

Measurement and evaluation, self-efficacy belief, science teachers, science education

Kaynakça

• Acar, M., & Anıl, D. (2009). Sınıf öğretmenlerinin performans değerlendirme sürecindeki değerlendirme yöntemlerini kullanabilme yeterlikleri, karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. TÜBAV Bilim Dergisi, 2(3), 354-363.
• Akdağ, G., & Ekmekçi, S. (2015). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin ölçme - değerlendirmeye ilişkin yeterlik algıları ve görüşleri. Route Educational and Social Science Journal, 2(3), 253-273.
• Altun, A. (2017). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutum ve yeterlik algılarının incelenmesi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 361-375.
• Aras, E. (2020). Ortaokul matematik öğretmenlerinin alternatif ölçme-değerlendirme araç ve yöntemlerine ilişkin yaklaşımları, yeterlik algıları ve kullanım durumlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Arık, R. S. (2006). Ölçme ve değerlendirme alanında ilköğretim öğretmenlerinin kavram yanılgılarının belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Bahar, E. (2017). Fen bilgisi öğretmenlerinin kullandıkları ölçme ve değerlendirme yöntem ve tekniklerinin belirlenmesi ve bunları kullanmalarının çeşitli değişkenler açısından irdelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Erzincan Üniversitesi.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. In A. Bandura (Ed.), Self-efficacy in changing societies (pp. 1-45). Cambridge University Press.
• Baş, G., & Beyhan, Ö. (2016). Öğretmenlerin eğitimde ölçme ve değerlendirmeye yönelik özyeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 7(1), 18-32.
• Başkonuş, T. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin ölçme değerlendirmeye ilişkin tutum ve yeterliklerinin incelenmesi [Doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Beydoğan, H. Ö. (2017). Okullarda ölçme ve değerlendirme. Nobel.
• Birgin, O., & Gürbüz, R. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 163-179.
• Brown, G. T. L. (2002). Teachers’conceptions of assessment [Doctoral dissertation]. University of Auckland.
• Buldur, S. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik okuryazarlık ve öz yeterlik düzeylerinin geliştirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, istatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. Baskı). Pegem.
• Çalışkan, H. (2012). Development of the measurement and evaluation self-efficacy perception scale and the examination of the status of social studies teachers. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(1) Special Issue, 1003–1008.
• Çalışkan, H., & Yazıcı, K. (2013). Ölçme ve değerlendirmeye yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin tutum düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 10(1), 398-415.
• Çeliker, G. (2016). Öğretmen adayları için sınıf-içi değerlendirme öz-yeterlik algısı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 7(14), 3-18.
• Duran, U. (2017). Sınıf öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerinin kullanımına ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Erdoğdu, M. Y., & Kurt, F. (2012). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 23-36.
• Ergüney, M. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının genel ve alternatif ölçme değerlendirme yeterlikleri [Yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Esen, Y. D. (2019). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme alanına ilişkin yeterlilik algılarının ölçeklenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Evin Gencel, İ., & Özbaşı, D. (2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına yönelik yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 12(1), 190-201.
• Geçim, E. (2017). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında görüşlerinin değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Gelbal, S., & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• Gündoğdu, Y. B. (2011). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin öğrenci başarısını değerlendirme yeterlikleri: İstanbul örneği [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Hursen, Ç., & Birkollu, S. (2019). Öğretmenlerin süreç odaklı ölçme araçlarının kullanımına yönelik tutum ve öz yeterlik algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Folklor/Edebiyat Dergisi, 25(97), 462-477.
• Kalaycı, Ş. (2016). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karaaslan, O. (2015). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerini uygulamadaki yeterlilikleri [Yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Karadoğan, A. (2019). Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin ölçme değerlendirme tutum, yeterlik ve uygulamaları [Yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Karamustafaoğlu, S., Çağlak, A., & Meşeci B. (2012). Alternatif ölçme değerlendirme araçlarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin öz yeterlikleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 167-179.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Akademik.
• Kaya Uyanık, G., & Çalışkan, H.(2015). Sosyal bilgilerde ölçme ve değerlendirme. C. Dönmez & K. Yazıcı (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 303-348). Pegem Akademi.
• Kaya Uyanık, G., Gür Erdoğan, D., & Uyar, Ş.(2018). Öğretmen adaylarının ölçme değerlendirme özyeterlik algıları ile öğretim yöntem- tekniklerine yönelik tutumları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 92-101.
• Kılıç, M. Y. (2020). Öğretmenlerin alternatif ölçme değerlendirme tekniklerini kullanımına yönelik yeterlik algılarının incelenmesi. Uluslararası Dil, Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar Dergisi (CALESS), 2(2), 483-508.
• Kılınç, M. (2011). Öğretmen adaylarının eğitimde ölçme ve değerlendirmeye yönelik özyeterlik algı ölçeği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 81-93.
• Kotaman, H. (2008). Öz yeterlik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 111-133.
• Maral, D. Y. (2009). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme yeterlilik düzeyleri ve hizmet içi eğitim gereksinimleri [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Menzi, N., Çalışkan, E., & Çetin, O. (2012). Öğretmen adaylarının teknoloji yeterliliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 1-18.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri. http://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39
• Nartgün, Z. (2008). Öğretmen adayları için ölçme ve değerlendirme genel yeterlik algısı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 85–94.
• Özbaşı, D. (2009). Sınıf öğretmenleri için öğrenci başarısını ölçme ve değerlendirme ile ilgili yeterlik göstergelerinin ve bunlara ilişkin algılarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Özbaşı, D., & Çıkrıkçı Demirtaşlı N.(2013). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme ile ilgili yeterliklere ilişkin algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46 (2), 25-46.
• Öztürk, H., & Uysal, M. (2019. Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Nobel.
• Pajares, F., & Miller, D. M. (1994). Role of self-efficacy and self-concept beliefs in mathematical problem solving: A path analysis. Journal of Educational Psychology, 86, 193-203.
• Pendergast, D., Garvis, S., & Keogh, J. (2011). Pre-service student-teacher self-efficacy beliefs: An insight into the making of teachers. Australian Journal of Teacher Education, 36(12), 46–58.
• Sabancı, O., & Yazıcı, K. (2017). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirmeye yönelik yeterlik algılarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 128-153.
• Sakin, A. N., & Yıldırım, H.İ. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi öz yeterlik inanç düzeyleri üzerine bir araştırma. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED),13(2), 1111-1140.
• Stiggins, R. J. (1998). Confronting the barriers to effecetive assessment. School Administrator, 55(11), 6-9.
• Şahin, Ç., & Ersoy, E. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının yeni ilköğretim programındaki ölçme-değerlendirme konusundaki yeterlilik düzeylerine ilişkin algıları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 363-386.
• Şahin, Ç., & Karaman, P. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirmeye ilişkin inançları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 394-407.
• Şahin, M., & Uysal, İ. (2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (BÜEFAD), 2(2), 190–207.
• Şaşmaz Ören, F., Ormancı, Ü., & Evrekli, E. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının alternatif ölçme-değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz-yeterlilik düzeyleri ve görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1675-1698.
• Tekin, D. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirmeye yönelik öz-yeterlik algıları ve tutumları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Tekin, H. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Yargı.
• Teti, M. D., & Gelfand, M. D. (1991). Behavioral competence among mothers of infants in the first year: The mediational role of maternal self-efficacy. Child Development, 62, 918-929.
• Tschannen-Moran, M. & Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783–805.
• Tschannen-Moran, M., Hoy, A. W., & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202–248
• Tuncer, M., & Geçim, E. (2019). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme becerileri yeterlik algılarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (12), 16-37.
• Uzun, Ü. (2013). Farklı türlerde eğitim hizmeti veren okul öncesi eğitim kurumu öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme yeterliliklerine ait görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Ünlü, İ., Kaşkaya, A., & Kızılkaya, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 651-667.
• Üztemur, S. S., & Metin, C. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme alanındaki kavram yanılgıları ve öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(2), 41–67.
• Üztemur, S.S. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme alanındaki kavram yanılgıları ve öz-yeterlik inançlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Celal Bayar Üniversitesi.
• Yaman, S., & Karamustafaoğlu, S. (2011). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına yönelik yeterlik algı düzeylerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(2), 53-72.
• Yapalak, S. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yeterliliklerinin tespiti ve geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması [Doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Yavuz, G. (2011). Öğretmen adaylarının öğretme öğrenme süreci ve ölçme ve değerlendirme alanındaki yeterliklerine ilişkin görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Yenice, N, Özden, B, Alpak Tunç, G. (2017). Öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını kullanmaya yönelik öz yeterliklerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 367-397.
• Yıldırım, H.İ., & Karataş, F. (2018). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, 65, 164-187.
• Yılmaz, M., Gerçek, C., Köseoğlu, P., & Soran, H. (2006). Hacettepe üniversitesi biyoloji öğretmen adaylarının bilgisayarla ilgili öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 278-287.
• Zhang, Z., & Burry-Stock, J. A. (2003). Classroom assessment practices and teachers’ selfperceived assessment skills. Applied Measurement in Education, 16(4), 323-342.