SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDAKİ SORULARIN ELEŞTİREL DÜŞÜNMEYE UYGUNLUĞU

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 1, 289 - 303, 01.01.2014

Mehmet Kaan Demir , Tugay Tutkun , Çavuş Şahin , Salih Z. Genç

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.1-5000091513

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmada Çanakkale ilindeki sınıf öğretmenlerinin ilköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarındaki soruların eleştirel düşünmeye uygunluğu hakkındaki görüşleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle Çanakkale ilindeki 4. ve 5. sınıflarda görev yapan (122) sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerileri “Watson-Glaser Eleştirel Akıl Yürütme Gücü Testi” yardımıyla ölçülmüş ve araştırmaya dâhil edilecek sınıf öğretmenleri (101) belirlenmiştir. Böylece araştırmanın örneklemi 101 sınıf öğretmeninden oluşmuştur. Semiz (2011) tarafından geliştirilen “Sorular İçin Eleştirel Düşünmeye Uygunluk Ölçeği” kullanılarak elde edilen veriler incelendiğinde sınıf öğretmenlerinin 4. ve 5. sınıf ders kitaplarındaki soruları eleştirel düşünmeye “yüksek düzeyde uygun” olarak değerlendirdikleri anlaşılmıştır. Öğretmen görüşlerinin cinsiyet, kıdem ve sınıf düzeyi açısından farklılığı incelendiğinde farklı sonuçlar elde edilmiştir. Buna göre kadın sınıf öğretmenleri ve kıdemi düşük sınıf öğretmenleri ders kitaplarındaki soruları eleştirel düşünmeye daha uygun olarak değerlendirirken 4. ve 5. sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin birbirine yakın olduğu ve anlamlı bir fark olmadığı ortaya çıkmıştır

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Eleştirel Düşünme, Soru, Ders Kitabı.

The Relevance of Questions in Social Studies Course Book for Critical Thinking

Öz

ABCTRACT In this study it is tried to introduce the opinions of classroom teachers who work in Çanakkale, about the relevance of questions in social studies course book for critical thinking. In this term teachers’ critical thinking skills are measured via “Watson-Glaser Critical Reasoning Skill Test” previously, and then it determined the teachers who were the participants of the research. The sample of research is consisted of 101 classroom teachers. When data examined by using “ The Scale of the Relevance of Critical Thinking for Questions” that developed by Semiz (2011), it is seen that teachers thought that social studies course books for 4th and 5th graders were suitable in mid-level. Results differed when teachers’ gender, proficiency and current class degrees were taken into account. Accordingly, while preceptors and low-proficiency teachers thought that social studies course books were suitable for critical thinking, on the other hand teachers’ work for 4th and 5th grades had similar thoughts and also there was not any significant difference between their opinions

Anahtar Kelimeler

Social studies, critical thinking, question, text book

Kaynakça

• Bökeoğlu, O. Ç. ve Yılmaz, K. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünmeye yönelik tutumları ile araştırma kaygıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, (41), 47-67.
• Cihaner, C. (2007). Eleştirel Düşünme Kazandırma Yönüyle Bilgin Adalı’nın Çocuk Kitapları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Çıkrıkçı, N. (1992). Watson-Glaser eleştirel akıl yürütme gücü ölçeğinin (Form YM) lise öğrencileri üzerindeki ön deneme uygulamaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(2), 559-569.
• Çubukçu, Z. (2006). Critical thinking dispositions of the turkish Teacher Candidates, TOJET, 5(4), 1-14.
• Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Demirel, Ö. (2002). Plandan değerlendirmeye öğretme sanatı. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Doğanay, A. ve Ünal, F. (2006). Eleştirel Düşünmenin Öğretimi. A. Şimşek, (Ed.). İçerik Türlerine Dayalı Öğretim (ss:209-264). Ankara: Nobel Yayın- Dağıtım.
• Doherty, J. (2009). Critical thinking in physical education. Saarbrücken VDM Verlag Dr. Müller AG & Co. KG.
• Dönmez, C. ve Yazıcı K. (2006). Sosyal bilgilerde öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin geliştirilmesinde metin yapısına bağlı olarak kullanılabilecek strateji ve teknikler. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 138- 154.
• Falagrady, T. A. (1994). Guide to reading comprehension and critical thinking, Office Of Vocational and Adult Education, Washington.
• Gelen, İ. (2002). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde düşünme becerilerini kazandırma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 10(10), 100-119.
• Genç, S. Z. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8(1), 89-116.
• Kulantaş, N. (2007). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde kullanılan öğrenci ders ve çalışma kitapları İle öğretmen kılavuz kitaplarının, öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karadeniz, O. (2008). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan Atatürkçülük konularındaki kavramların kazandırılma düzeyi (Zonguldak İli örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2003). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Kolaç, E. (2003). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe ders kitaplarının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 105-137.
• Kökdemir, D. (2003). Eleştirel düşünme ve bilim eğitimi, Pivolka, 2(4), 3-5. 28 Aralık , 2009 tarihinde <http://www.elyadal.org/pivolka/04/edegitimi.htm> sitesinden indirilmiştir.
• Office of Outcomes Assessment. (2006). Critical thinking as a core academic skill: A review of literature. University of Maryland University College. Retrieved May 25, 2011, from http://www.umuc.edu/outcomes/pdfs/CRITICAL%20THINKING%20LITE RATURE%20REVIEW.pdfs
• Özden, Y. (2005). Öğrenme ve ğretme. (7.Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Özsoy, O. (2003). Etkin öğrenci, etkin öğretmen, etkin eğitim. İstanbul: Hayat Yay.
• Semiz, A. (2011). 4. ve 5. sınıf ders kitaplarındaki soruların eleştirel düşünmeye uygunluğu ve ders etkinlikleri üzerine öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Sözer, E.(1998). Sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan araç-gereçler. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını, 125.
• Sue, S. (1991). A teacher’s questions in an adult literacy classroom. Possibilieties For Dialogue, Craehd Publications Thesis Series, Universty of South Australia.
• Şimşek, N. (2004), Yapılandırmacı öğrenme ve öğretime eleştirel bir bakış. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 3 (5), 115-139.
• Taş Mentiş, A. (2007). Yeni sosyal bilgiler ders kitaplarina ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17.
• Tok, E. ve Sevinç, M. (2010). Düşünme becerileri eğitiminin eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 67-82.
• Turgut, M. F. V& Y. Baykul. (1992). Ölçekleme teknikleri. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Watson, G. & Glaser, M.E. (1964). Watson-Glaser Critical Thinking Appraisal Manuel. N.Y: Harcourt Brace World Inc.
• Yapıcı, M. (2004); İlköğretim Birinci Kademe Ders Kitaplarının Öğrenci Düzeyine Uygunluğu. http://www.insanbilimleri.com/ojs/index.php/uib/article/view/102/101 sitesinden indirilmiştir.