An Analysis of The Relationship Between Organizational Trust, Organizational Citizenship Behavior and Organizational Silence in Schools

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 1 - 18, 23.03.2022

Sedat Alev

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022..-606959

Öz

The purpose of this research is to determine the relationship between organizational trust, organizational citizenship behaviors and organizational silence in schools. Relational screening model was used in the research. The sample of the research consists of 310 primary and secondary school teachers working in Gaziantep in the 2016-2017 academic year. Data were collected through, “Organizational Trust Scale”, “Organizational Citizenship Behaviors Scale” and “Organizational Silence Scale”. According to the results of the research, organizational trust, positively predict organizational citizenship behaviors and negatively predict organizational silence. Besides organizational citizenship behaviors negatively predicts organizational silence. It can be said that in schools, teachers will express their feelings and thoughts without hiding their feelings and thoughts in a trust-oriented culture, they will be willing to take part in works that will benefit the school, and they will exhibit organizational citizenship behaviors more. It is useful for school administrators to create a culture based on trust, encourage teachers to do activities that contribute to the development of the school, enable teachers to participate effectively in decision-making process and to make decisions and create an environment where they can express their thoughts comfortably. The relationship between the variables was determined by analyzing the data collected from teachers in primary schools. Research on the subject can also be conducted at different educational levels. In order to examine the relationships that emerged as a result of the research, mixed design researches can be carried out by supporting the qualitative research method. In addition to teachers, research can be conducted to determine the thoughts of administrators on these issues.

Anahtar Kelimeler

: Organizational trust, organizational citizenship, organizational silence, teacher

Okullarda Örgütsel Güven, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Örgütsel Sessizlik İlişkisinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, okullarda örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışları ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada, ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, 2016-2017 eğitim öğretim yılında Gaziantep’teki ilkokullarda görev yapan 310 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler, “Örgütsel Güven Ölçeği”, “Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeği” ve “Örgütsel Sessizlik Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırma sonucuna göre, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarını pozitif yönde, örgütsel sessizliği negatif yönde yordamaktadır. Ayrıca, örgütsel vatandaşlık davranışları örgütsel sessizliği negatif yönde yordamaktadır. Okullarda, güven odaklı bir kültür içerisinde öğretmenlerin duygu ve düşüncelerini rahat bir şekilde saklamadan ifade edecekleri, okulun yararına olacak işlerde görev almaya istekli olacakları ve örgütsel vatandaşlık davranışlarını daha çok sergileyecekleri söylenebilir. Okul yöneticilerinin güvene dayalı bir kültür oluşturmaları, öğretmenleri okulun gelişimi için teşvik edici çalışmalar yapmaya heveslendirmeleri, öğretmenlerin karar alma sürecine etkin bir şekilde katılmalarını sağlayarak birlikte karar almaları ve düşüncelerini rahat şekilde ifade edebilecekleri bir ortam oluşturmaları faydalı görülmektedir. Değişkenler arasındaki ilişki, ilkokullardaki öğretmenlerden toplanan verilerin analiz edilmesi yoluyla belirlenmiştir. Farklı eğitim kademelerinde de konu ile ilgili araştırmalar yapılabilir. Araştırma sonucunda ortaya çıkan ilişkilerin derinlemesine incelenmesi için nitel araştırma yöntemi ile desteklenerek karma desende araştırmalar yapılabilir. Öğretmenlerin yanı sıra yöneticilerin de bu konulardaki düşüncelerini belirlemeye yönelik araştırmalar yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık, örgütsel sessizlik, öğretmen

Kaynakça

• Acaray, A., & Akturan, A. (2015). The relationship between organizational citizenship behaviour and organizational silence. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 207, 472–482. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.10.117
• Alioğulları, Z. D. (2012). Örgütsel sessizlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Bir uygulama [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Arı, G. S. (2003). Yöneticiye duyulan güven örgütsel bağlılığı artırır mı? Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 17–36.
• Arslan, M. M. (2009). Teknik ve endüstri meslek lisesi öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 5(2), 274–288.
• Asunakutlu, T. (2002). Örgütsel güvenin oluşturulmasına ilişkin unsurlar ve bir değerlendirme. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 1–13.
• Avcı, A. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışları: kavramsal gelişimi ve eğitim örgütleri açısından etkileri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 11–26.
• Aydın, Y. (2016). Örgütsel sessizliğin okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmenlerin öz yeterlik algısı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(2), 165–192. https://doi.org/10.14527/kuey.2016.007
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Baş, G., & Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 29–62.
• Bateman, T. S., & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee “citizenship”. Academy of Management Journal, 26(4), 587–595.
• Bildik, B. (2009). Liderlik tarzları, örgütsel sessizlik ve örgütsel bağlılık ilişkisi [Yüksek lisans tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Bökeoğlu, Ö. Ç., & Yılmaz, K. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel güven hakkında öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 211–233.
• Brockner, J., Siegel, P. A., Daly, J. P., Tyler, T., & Martin, C. (1997). When trust matters: The moderating effect of outcome favorability. Administrative Science Quarterly, 42(3), 558–583.
• Buluç, B. (2008). Ortaöğretim okullarında örgütsel sağlık ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571–602.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (11. baskı). Pegem Akademi.
• Cemaloğlu, N., & Kılınç, A. (2012). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 132–156.
• Christensen, L. B., Johnson, R.B., & Turner, L.A. (2015). Araştırma yöntemleri. Desen ve analiz. A. Aypay (Çev. ed.). Anı.
• Çakınberk, A. K., Dede, N. P., & Yılmaz, G. (2014). Relationship between organizational trust and organizational silence: an example of public university. Journal of Economics Finance and Accounting, 1(2), 91–105.
• Çetin, Ş., Korkmaz, M., & Çakmakçı, C. (2012). Dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik ile lider-üye etkileşiminin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(1), 7–36.
• Dağlı, E., & Çalık, T. (2016). İlköğretim okullarında müdürlerin kullandıkları etkileme taktiklerinin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve okul farkındalığı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(1), 29–58. https://doi.org/10.14527/kuey.2016.002
• Deluga, R. J. (1994). Supervisor trust building, leader‐member exchange and organizational citizenship behaviour. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 67(4), 315–326. https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.1994.tb00570.x
• DiPaola, M., & Tschannen-Moran, M. (2001). Organizational citizenship behavior in schools and its relationships to school climate. Journal of School Leadership, 11(5), 424–447. https://doi.org/10.1177/105268460101100503
• DiPaola, M. F., Tarter, C. J., & Hoy, W. K. (2005). Measuring organizational citizenship in schools: The OCB scale. In W. K. Hoy & C. Miskel (Eds.), Educational leadership and reform (pp. 319–342). Information Age.
• Dyne, L. V., Ang, S., & Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359–1392. https://doi.org/10.1111/1467-6486.00384
• Ellis, J. B., Van Dyne, L., Greenberg, J., & Edwards, M. S. (2009). Voice and silence as observer reactions to defensive voice: Predictions based on communication competence theory. Voice and Silence in Organizations, 37–61.
• Fard, P. G., & Karimi, F. (2015). The relationship between organizational trust and organizational silence with job satisfaction and organizational commitment of the employees of university. International Education Studies, 8(11), 219–227. http://dx.doi.org/10.5539/ies.v8n11p219
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Oriental Press.
• Henriksen, K., & Dayton, E. (2006). Organizational silence and hidden threats to patient safety. Health Services Research, 41(4), 1539–1555. https://doi.org/10.1111/j.1475-6773.2006.00564.x
• Hoy, W. K., Gage, C. Q., & Tarter, C. J. (2006). School mindfulness and faculty trust: Necessary conditions for each other? Educational Administration Quarterly, 42(2), 236–255. https://doi.org/10.1177/0013161X04273844
• Kahveci, G., & Demirtaş, Z. (2013). Öğretmenler için örgütsel sessizlik ölçeği geliştirme çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 167–182.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. baskı). Nobel Akademi.
• Kılıçlar, A., & Harbalıoğlu, M. (2014). Örgütsel sessizlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Antalya'daki beş yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi 6(1), 328–346.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford.
• Konovsky, M. A., & Pugh, S. D. (1994). Citizenship behavior and social exchange. Academy of Management Journal, 37(3), 656–669. https://doi.org/10.5465/256704
• Korkmaz, O. (2015). The relationship between organizational silence and organizational citizenship behavior. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(2), 140–165. http://dx.doi.org/10.11611/JMER578
• Koşar, D., & Yalçınkaya, M. (2013). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının yordayıcıları olarak örgüt kültürü ve örgütsel güven. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 4(4), 603–627.
• Mayer, R. C., Davis, J. H., & Schoorman, F. D. (1995). An integrative model of organizational trust. Academy of Management Review, 20(3), 709–734. https://doi.org/10.5465/amr.1995.9508080335
• McKnight, D. H., Cummings, L. L., & Chervany, N. L. (1998). Initial trust formation in new organizational relationships. Academy of Management Review, 23(3), 473–490. https://doi.org/10.5465/amr.1998.926622
• Memduhoğlu, H. B., & Zengin, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel güvene ilişkin öğretmen görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 211–228.
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Detay.
• Mishra, A. K. (1996). Organizational response to crisis, the centrality of trust, a survey of west Michigan managers. Public Personnel Management, 19(4), 442–463.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76(6), 845–855. https://doi.org/10.1037/0021-9010.76.6.845
• Morrison, E. W., & Milliken, F. J. (2000). Organizational silence: A barrier to change and development in a pluralistic world. Academy of Management Review, 25(4), 706–725. https://doi.org/10.5465/amr.2000.3707697
• Nartgün, S. S., & Kartal, V. (2013). Öğretmenlerin örgütsel sinizm ve örgütsel sessizlik hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 47–67.
• Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington Books.
• Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Kaan Kitabevi.
• Özdemir, L., & Uğur, S. S. (2013). Çalışanların “örgütsel ses ve sessizlik” algılamalarının demografik nitelikler açısından değerlendirilmesi: Kamu ve özel sektörde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(1), 257–281.
• Özer, N., Demirtaş, H., Üstüner, M., & Cömert, M. (2006). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 103–124.
• Paker, N. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel güvenleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Sakarya İli örneği) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Partonia, S. (2014). The impact of trust on organizational silence and its challenge in Iran. International Journal of Business Economics and Management Studies, 1(2), 1–18.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki [Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Polat, S., & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 307–331.
• Reynolds, L. (1998). The trust Effect: Creating the high trust, high performance organization. Nicholas Brealey Publishing Limited.
• Samancı, K. G. (2007). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: Kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317–339.
• Singh, U., & Srivastava, K. B. (2009). Interpersonal trust and organizational citizenship behavior. Psychological Studies, 54(1), 65–76. https://doi.org/10.1007/s12646-009-0008-3
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49–74.
• Şehitoğlu, Y. (2010). Örgütsel sessizlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve algılanan çalışan performansı ilişkisi [Yüksek lisans tezi, Gebze Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth ed.). Pearson.
• Taşdan, M., & Yılmaz, K. (2008). Adaptation to Turkish of organizational citizenship and organizational justice scales. TED Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(150), 87–96.
• Titrek, O., Bayrakçı, M., & Zafer, D. (2009). Öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşleri. Akademik Bakış Dergisi, 17, 1–28.
• Tokgöz, E., & Seymen, O.A. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Bir devlet hastanesinde araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 61–76.
• Tschannen-Moran, M., & Hoy, W. K. (1998). Trust in schools: A conceptual and empirical analysis. Journal of Educational Administration, 36(4), 334–352. https://doi.org/10.1108/09578239810211518
• Uslu, B., & Balcı, E. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel iletişim algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(3), 461–489.
• Wagner, S. L., & Rush, M. C. (2000). Altruistic organizational citizenship behavior: Context, disposition, and age. The Journal of Social Psychology, 140(3), 379–391. https://doi.org/10.1080/00224540009600478
• Williams, L. J., & Anderson, S. E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behaviors. Journal of Management, 17(3), 601–617. https://doi.org/10.1177/014920639101700305
• Yanık, C. (2012). Örgütsel sessizlik ile güven arasındaki ilişki ve eğitim örgütlerinde bir araştırma [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yılmaz, K. (2009). Özel dershane öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(59), 471–490.
• Yılmaz, K., & Taşdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(1), 108–126.
• Zeinabadi, H., & Salehi, K. (2011). Role of procedural justice, trust, job satisfaction, and organizational commitment in Organizational Citizenship Behavior (OCB) of teachers: Proposing a modified social exchange model. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 1472–1481. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.11.387