Mersin Mutfağının Gastronomik Ürünleri

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 311 - 324, 29.06.2022

Çağla Özbek , Nuray Güzeler

Öz

Mersin, Türkiye'nin güneyinde bulunan bir liman kentidir. Mersin bölgesi nüfusunun büyük bir kısmını Türkmenler (Yörükler) ve Araplar oluşturmaktadır. Ayrıca bu bölgede çok sayıda Ermeni, Rum ve Giritli ailenin yaşadığı bilinmektedir. Etnik çeşitliliğin hayatın her alanında olduğu gibi bölge halkının beslenme alışkanlıkları ve mutfak kültürleri üzerinde de etkileri bulunmaktadır. Geçmişten gelen beslenme alışkanlıklarının bir kısmı halen devam etmekteyken bir kısmı zamana uyum sağlayamamış ve unutulmuştur. Tantuni, Silifke yoğurdu, Yüksük çorbası, Batırık, Kerebiç ve Cezerye gibi lezzetler Mersin ili ile özdeşleşmiş, oldukça önemli gastronomik ürünlerdir. Bu çalışmada, süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, otlar, meyve ve sebze ürünleri, baklagiller ve tahıl ürünleri, hamur işleri ve bazı tatlılar alt başlıkları ile Mersin ilinin yöresel lezzetleri derlenmiştir. Mersin ilinin mutfak kültürünün yaşatılması ve sürdürülebilirliği için tanıtılmasına katkı sunulmaya çalışılmış ve bu konuda yapılan çalışmaların arttırılması ve gelecek nesillere aktarılması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomik ürünler, Mersin, mutfak kültürü

Gastronomic Products of Mersin Cuisine

Öz

Mersin is a port city which is in the south part of Turkey. Most of the population of Mersin region consists of Turkmen (Yoruks) and Arabs. Furthermore, it is known that many Armenian, Greek and Cretan families have been living in this region. Ethnic diversity had effects on nutritional habits and culinary cultures of the people of the region like every part of life. Some of the nutritional habits comes from the past still continue but some of them could not adapt to time and were forgotten. Tastes such as Tantuni, Silifke yogurt, Yüksük soup, Batırık, Kerebiç and Cezerye are very important gastronomic products identified with Mersin province. At this work, Mersin province’s regional tastes were given with subheadings as milk and milk products, meat and meat products, herbs, fruit and vegetable products, legumes and cereal products, pastries and some desserts. It has been tried to contribute to the promotion of the culinary culture of Mersin for the survival and sustainability of it, and it is thought that the studies on this subject should be increased and transferred to the next generations

Anahtar Kelimeler

Gastronomic products, Mersin, culinary culture

Kaynakça

• Akçay, Z. (2017). 17. Yüzyıl Divanlarında Et ve Et Yemekleri. TÜRÜK, 5(10), 203-217. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/633117
• Argun, M.E. (2012). Kapari (Capparis ovata Desf. var. canescens) Çiçek Tomurcuklarının Fermantasyonu Üzerine Bazı Baharat Uçucu Yağ ve Ekstraktlarının Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Artun, E. (1994). Adana Mutfak Kültüründe Ekmekler ve Hamur işi Yemekler. İçinde: Toygar, K., (Ed.), Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Geleneksel Ekmekçilik Hamur İşi Yemekler (ss. 17-39). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Artun E. (2008). Adana mutfak kültürü ve Adana yemeklerinden örnekler. İçinde: M. Sabri Koz (Ed.). Geçmişten Günümüze Mili Yemek Kültürümüz (s. 425-461). Eskişehir: Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı.
• Ay, M.O., Aktürk, A., Çolakoğlu, A., Çelikdemir, A., Kozacı, N., Açıkalın, A., Avcı, A., Satar, S. (2014). Aşırı meyan kökü şerbeti alımına bağlı hipopotasemik paralizi ve solunum yetersizliği. Cukurova Medical Journal, 39(2), 387-391. https://doi.org/10.17826/cutf.03944
• Bağı, R., Karahasanoğlu, S. (2015). Türkiye’de yaşayan Arap Alevileri (Nusayriler)’in etnik ve müzikal kimliği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 48-61. https://doi.org/10.17755/esosder.43822
• Ballı, E. (2013). Gastronomi Turizmi ve Adana Mutfak Kültürü. 2. Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, 19 Nisan, Adana, s.206-218.
• Bayram, M., Erdoğan, S., Esin, Y., Saraçoğlu, O., Kaya, C. (2014). Farklı siyah havuç miktarlarının şalgam suyunun bileşimine ve duyusal özellikleri üzerine etkisi. Akademik Gıda, 12(1), 29-34.
• Bektarım, N. (2020). Mersin’de Yaşayan Yerleşik ve Konargöçer Yörüklerin Mutfak Kültürü Üzerine Bir Araştırma. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin, s.144.
• Cevdet-Çetinsöz, B., Polat, A.S. (2018). Sürdürülebilir gastronomi turizmi bağlamında yerel yemeklerin mikro ölçekte hazırlanış farklılıkları: batırık üzerine bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 60-77.
• Çakmak, İ.H., Öz, F. (2014). Tantuni. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu; 17-19 Nisan, Adana, s. 325.
• Çukurova Kalkınma Ajansı, (2015). Çukurova Bölgesi İlçe Raporu. http://www.cka.org.tr/dosyalar/ilce_raporu.pdf
• Ergan, K., Kızılırmak, İ., Ergan, S. (2020). Gastronomik ürünlerin destinasyon seçimine olan etkisi: Edirne ili örneği. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 1-10. http://ibaness.org/bnejss/2020_06_03/01_Ergan_et_al.pdf
• Eskiyörük, D. (2016). Antik çağda zeytin ve zeytinyağı: Kilikya Bölgesi örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(Special issue1), 228-243.
• Güzeler, N., Yıldırım, Ç. (2016). Türkiye Peynirlerinde Coğrafi İşaretleme. İçinde: Nizam, D., Tatari, M.F., (Ed.), Türkiye’de ve Dünyada Yerel-Geleneksel Peynirler: Kars Kaşarı Coğrafi İşareti (ss. 207-215). İstanbul: Opus Yayınları.
• Güzeler, N., Özbek, Ç. (2017). Conceptual analysis of street flavors of Turkey. Annals of the University of Craiova- Agriculture, Montanology, Cadastre Series, 47(1), 147-155.
• İncedayı, B., Tamer, C.E., Çopur, Ö.U. (2008). Nar Ekşisinin Bileşimi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 10. Gıda Kongresi; 21-23 Mayıs, Erzurum, s. 61.
• Kalender, M., Güzeler, N. (2013). Anamur yöresi keş çeşitleri ve bazı kimyasal özellikleri. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(2), 1-10.
• Karaca, O.B., Karacaoğlu, S. (2016). Kültür, din ve yemek etkileşimi çerçevesinde Arap mutfağının kavramsal olarak incelenmesi: Adana ili örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 561-584.
• Köten, M., Uçan, F., Gümüş, P. (2014). Gerebiç. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu; 17-19 Nisan, Adana, s.595-598.
• Kurt, M. (2015). M.Ö. VI.‐V. yüzyıllarda Kilikya Bölgesi: Küresel güçler ve Syennesis Krallığı. Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13, 303-326.
• Lin, H.Y. (2019). The transmission of traditional cuisines: A review. Journal of Tourism and Hospitality, 8(2). DOI: 10.35248/2167-0269.19.8.400
• Lokmanoğlu, Y. (2013). Dünden Bugüne Mersin Mutfağı (s.188). Ankara: Akılçelen Kitaplar
• Nas, G.E. (2015). Yörük kültüründe düğün ölüm âdetleri ve adlandırmaları (Anamur örneği). Journal of Turkish Language and Literature, 1(2), 25-32.
• Önay, D., Bayrak, E., Akman, M. (2007). Silifke Yöresi Mutfağındaki Geleneksel Ürünlerin Özellikleri ve Beslenmedeki Fonksiyonel Önemi. ICANAS 38 Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül, Ankara, s.925-944.
• Özcan, Y. (2016). Mersin’in Tarsus İlçesinde Konuşulan Arapça Üzerine Bir Derleme Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, s.162.
• Özçelik, H., Yıldırım, B. (2011). Türkiye çövenlerinin (Gypsophila L. ve Ankyropetalum Fenzl spp.) ekonomik önemi, kullanım olanakları ve korunması üzerine düşünceler. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12, 57-61.
• Özdemir, F., Topuz, A., Gölükcü, M., Şahin, H. (2004). Andız (Juniperus drupacea) pekmezi üretim tekniğinin geliştirilmesi üzerine bir araştırma. Gıda, 29(1), 33-40.
• Özer, A.E., Dursun, A., Aksay, S. (2014). Geleneksel Türk Şekerlemeleri. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu; 17-19 Nisan, Adana, s. 1096-1100.
• Özer, A.E., Kabak, B., Dursun, A. (2014). Geleneksel Türk İçecekleri. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu; 17-19 Nisan, Adana, s.1091-1095.
• Poş, A. (2005). Osmanlı döneminde Tarsus (1516-1923). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 243-278.
• Pusula (2017). Şırdan Nedir? Hayvanın Neresinden Yapılır? https://www.pusulahaber.com.tr/sirdan-nedir-hayvanin-neresinden-yapilir-509810h.htm
• Süslü, C., Eryılmaz, G., Demir, E. (2020). Coğrafi işaretli ürünlerin gastronomi kapsamında değerlendirilmesi: Mersin ili örneği. Journal of Recreation and Tourism Research, 7(2), 135-149.
• Şahin-Perçin, N., Keskin, S.N. (2019). Tarsus Mutfağına Özgü Bir Lezzet: Cezerye. IVth International Gastronomy Tourism Studies Congress, 19-21 Eylül, Nevşehir, s.190-195.
• Tantekin, G. (2008). Adana’da Kebap Yemeği Kültürünün Yeme İçme Mekanlarına Yansıması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, s.203.
• Tarsus (2014). Tarsus Kebabı. https://tarsusum.wordpress.com/yoresel-yemekler/tarsus-kebabi/
• Tropicana (2018). Silifkenin Göz Bebeği: Tropicana Çilek Nektarı. http://www.tropicana.com.tr/
• Turan, F.A. (2010). Nusayrîlerde Gadir Hum, Firaş ve Mubahale Bayramları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 54, 291-298.
• Turhan, İ., Tetik, N., Karhan, M. (2007). Keçiboynuzu pekmezinin bileşimi ve üretim aşamaları. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2, 39-44.
• Türk Patent Enstitüsü (2002). Coğrafi İşaret Tescil Belgesi, Mersin Cezeryesi, Tescil no:44. https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/11DCF61C-9841-4525-A816-5FFB08A7562D.pdf;jsessionid=D69F8425965250A3DAE6CAF0824B652D
• Türk Patent Enstitüsü (2005a). Coğrafi İşaret Tescil Belgesi, Tarsus Şalgamı. Tescil no:84. https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/F6EA3F94-C8F2-482B-99EB-36D26AB90970.pdf
• Türk Patent Enstitüsü (2005b). Coğrafi İşaret Tescil Belgesi, Tarsus Yayla Bandırması. Tescil no:105. https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/CBA8D757-0AD7-41EC-9A11-8606FCED6E08.pdf
• TSE (2003). TS 11149 Şalgam Suyu Standardı. Ankara. Türkiye İstatistik Kurumu (2021). Yıllara Göre İl Nüfusları. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• Uğurlu, M. (2010). Adana İli Karataş İlçesi Halk Kültürü Araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, s. 246.
• Üçok, E.F., Tosun, H. (2012). Şalgam suyu üretimi ve fonksiyonel özellikleri. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(1), 17-26.
• Yıldırım, Ç. (2016). Yoğurt Peyniri Üretiminde Kullanılan Yoğurt Oranının Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Yönet Eren, F., Ceyhun Sezgin, A. (2017). Gastronomi Turizmi Açısından Mersin Yöresi Mutfak Kültürünün Sürdürülebilirliği. 1st International Sustainable Tourism Congress, 23-25 Kasım, Kastamonu, s.161-170.