Teachers’ level of compliance to ethical values based on secondary students’ perceptions / Ortaokul öğrencilerinin algılarına göre öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeyleri

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 2, 398 - 419, 28.01.2015

Nihal Tunca , Senar Alkın-şahin , Demet Sever , Bilge Çam Aktaş

Öz

değişkenlere göre karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma tarama modelinde nicel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında, Kütahya il merkezindeki ortaokullarda öğrenim gören toplam 25.157 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Örneklem büyüklüğü % 95 güven düzeyi için 378 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada veriler “Öğrenci Algısına Göre Öğretmen Etik Değerler Ölçeği (ÖEDÖ)” ile toplanmıştır. Araştırmada ortaokul öğrencilerinin algılarına göre öğretmenlerin etik değerlerini belirlemek amacıyla betimsel istatistikler kullanılmıştır. Karşılaştırmalar için ise t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Öğrencilerin algılarına göre, öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Karşılaştırmalardan elde edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeyleri, genel olarak öğrencilerin “cinsiyetlerine; sınıflarına; başarılarına; okulda yöneticiler, öğretmenler ya da öğrenciler tarafından küçük düşürülen, dışlanan öğrenciler olup olmadığına ilişkin görüşlerine; ailelerinin kendileriyle iletişim kurarken kullandığı dile ilişkin görüşlerine; öğretmenler tarafından başarılı kabul edilen, sevilen, takdir edilen bir öğrenci olarak görülüp görülmediklerine ilişkin görüşlerine; okulu, yaşantıları açısından mutlu olunan bir ortam olarak görüp görmediklerine ilişkin görüşlerine” göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. Araştırmada, ulaşılan sonuçlar çerçevesinde öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etik değerler, meslek etiği, öğretmenlik mesleğinin etik değerleri, ortaokul öğrencileri

Kaynakça

• Abu – Hilal, M. M. (2000). A structural model of attitudes towards school subjects, academic aspiration and achievement. Educational Psychology, 20, 1, 75-84.
• Akarsu, B. (2010). Felsefe terimleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Aksoy, N. (1999). Educators’ beliefs about ethical dilemmas in teaching: A research study among elementary school teachers in Turkey. American Association of Behavioral and Social Sciences, 2. Available from https://43f7cb640225fbfc67686e0928f1de5be0b26d7e.googledrive.com/host/0BwYZA6eD9SMqN0k5QV9YMkhGZ00/Perspectives/Perspectives1999/f18Aksoy.html. 20.01.2015 tarihinde alındı.
• Arğa, M. (2012). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Avcıoğlu, A. (2011). Etik. http://www.dho.edu.tr/pusula/69/etik.html (Erişim Tarihi: 20.01.2015).
• Ay, Ü. (2003). İşletmelerde etik ve sosyal sorumluluk. Adana: Nobel Kitabevi.
• Aydın, İ. (2001). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. (2. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Aydın, İ. (2003). Eğitim ve öğretimde etik. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Aydın, İ. (2011). Öğretmenlik meslek etiği. Yayına Hazırlayan: Gönül Akçamete. Eğitim Bilimleri Bakış Açısıyla Bir Profesyonel Olarak Öğretmen Çalıştayı. Ankara: Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Can, G. (2013). Kişilik gelişimi psikososyal ve ahlak gelişimi. (Edt. B. Yeşilyaprak). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Dayanç, T. (2007). Sınıf öğretmenliği aday öğretmenlerinin mesleki etik konusundaki görüşleri ve mesleki etik ikilemleri çözümleme biçimleri. Yayınlanmamış (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Duke, D. L. (1990). Teaching: An introduction. New York: Mcgraw-Hill
• Durkheim, E. (1949). Meslek Ahlakı. (Çev: Mehmet Karasan), Dünya Edebiyatından Tercümeler, Ankara, Milli Eğitim Basımevi, Fransız Klasikleri, No: 164.
• Ekinci, A., & Öter, Ö. M. (2010). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki ve özel alan yeterlikleri. http://duabpo.dicle.edu.tr/ oygem/dosya/Ogretmen_Adaylari_ i%C3%A7_ mizampaj.pdf. Erişim Tarihi: 20.01.2015.
• Erdem, A. R., & Şimşek, S. (2013). Öğretmenlik meslek etiğinin irdelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6,15, 185-203.
• Erdoğan, Ç. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin davranışlarının etik ilkelere uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20, 2, 503-518
• Gözütok, F. D. (1999). Öğretmenlerin etik davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32, 1–2, 83–99.
• Gündüz, Y., & Coşkun, Z. S. (2012). Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 1, 111-131.
• Hatcher, T. (2004) Environmental ethics as an alternative for evaluation theory in for-profit business contexts. Evaluation and Program Planning, 27, 357-363.
• İşgüden, B., & Çabuk, A. (2006). Meslek etiği ve meslek etiğinin meslek yaşamı üzerindeki etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 16, 59-86
• Karataş, A. (2013). İlköğretim öğretmen adayları için meslek etiğinin önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 304-318.
• Karslı, M. D. (2004). Yönetsel etkililik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kayıkçı, K., & Uygur, Ö. (2012). İlköğretim okullarının denetiminde mesleki etik: Bir durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18, 1, 65-94.
• Kuçuradi, İ. (1999). Etik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Mengüşoğlu, T. (1992). Felsefeye giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Moss Curtis, D. (2006). Everything I wanted to know about teaching law school, I learned from being a kindergarten teacher: Ethics in the law school classroom. B.Y.U. Education and Law Journal, 455–498.
• Obuz, P. (2009). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Örenel, S. (2005). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Özbek, O. (2003). Beden eğitimi öğretmenlerinin meslekî etik ilkeleri ve bu ilkelere uyma düzeyleri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Özen-Kutanis, R., Bayraktaroğlu, S., & Özdemir, Y. (Kasım, 2005). Etik davranışların yöneliminde cinsiyet faktörü: Bir devlet üniversitesi örneği. II. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu. (ss. 211–218). Sakarya: Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
• Pelit, E., & Güçer, E. (2005). Ticaret ve turizm meslek dersi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin algılamaları. II. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu. 18–19 Kasım 2005 (ss. 71-85). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
• Pelit, E., & Güçer, E. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ve öğretmenleri etik dışı davranışa yönelten faktörlere ilişkin algılamaları. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 95-119.
• Pieper, A. (1999). Etiğe giriş. (Çev: Veysel Atayman, Sezer Gönül), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Saban, A. (2000). Öğrenme öğretme süreci. Yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Sakin, A. (2007). Okul öncesi öğretmenlerin mesleki etik davranışlar hakkındaki görüşleri ile ahlaki yargı düzeyleri ve öğretmenlik tutumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: düşük ve yüksek “okul yaşam kalitesi”ne sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Şahin. A. E. (2004). Meslek ve öğretmenlik. V. Sönmez, (Ed.). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Anı Yayıncılık
• Uğurlu, C. T. ( 2008). Lise son sınıf öğrencilerinin öğretmenlerinin etik davranışlarına ilişkin algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16, 2, 367-378.
• Valeski, T. J., & Stipek, D. J. (2001). Young children feelings about school. Child Development, 72, 4, 1198-1214.
• Watt, D., & Doig, A. (2009). Etik yol liderlik programı uygulama kılavuzu. (Çev: İ. Aydın ve Ö. F. Gençkaya). Ankara: Elma Yayınevi.
• Yaman, E., Çetinkaya-Mermer, E., & Mutlugil, S. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin etik davranışlara ilişkin görüşleri: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 7, 17, 93-108
• Yaşaroğlu, F. ( 2007). Bir meslek olarak öğretmenlik. D. Ekiz ve H. Durukan (Ed.) Eğitim Bilimine Giriş. İstanbul: Lisans Yayıncılık
• Yeşilyurt, E., & Kılıç, M. (2014). Ortaokul öğrencilerinin algılarına göre öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeylerinin değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, 18, 60, 471-486.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2009). Öğretmen adaylarının mesleki etik dışı davranışlar ile ilgili görüşleri. İş Ahlakı Dergisi, 2, 2, 71–88.