Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 18 Sayı: 1, 115 - 136, 29.06.2016

Kadir Bilen , Orhan Ercan , Sıddık Doğruluk

https://doi.org/10.17556/jef.00879

Öz

Bu araştırmanın amacı, Kahramanmaraş il merkezinde bulunan Milli Eğitime bağlı resmi eğitim kurumlarında görev yapan fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile öğretim programı hakkındaki görüşleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Genel tarama türlerinden biri olan ilişkisel tarama modelinin uygulandığı araştırmada, öğretmenler hakkındaki bazı bilgileri elde etmek için "Kişisel Bilgi Formu", öğretmenlerin tükenmişlik düzeyini ölçmek için "Maslach Tükenmişlik Envanteri" ölçeği ve “Öğretim Programına İlişkin Görüş” ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik seviyeleri duygusal tükenme alt boyutunda normal düzeyde, duyarsızlaşma alt boyutunda yüksek düzeyde, kişisel başarı alt boyutunda ise yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmenlerin programa ilişki görüşleri cinsiyet ve kıdem gibi değişkenler açısından bir anlamlı bir farklılık göstermezken eğitim durumu ile bazı boyutlarda anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Son olarak; mesleki tükenmişlikleri düşük fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğretim programına daha olumlu görüş belirtirken, mesleki tükenmişlikleri yüksek fen ve teknoloji öğretmenlerinin ise öğretim programına olumsuz görüş belirttikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Mesleki tükenmişlik, öğretim programı; fen ve teknoloji öğretmeni

Kaynakça

• Acun, M (2010). Bazı değişkenlere göre biyoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzey-lerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Akbaş, O. (2006), Yeni ilköğretim programlarının değer eğitimi boyutunun incelenmesi, (288-303), Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı 2, Cilt (261-268). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Avşaroğlu, S., Deniz, E., Kahraman, A.(2005). Teknik öğretmenlerde yasam doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-titüsü Dergisi, 14, 115–129.
• Bahar, M. (2006). Fen eğitiminde son otuz yıldaki uluslar arası değişimler. Fen ve teknoloji öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık, 433-450.
• Cemaloğlu, N.ve Erdemoğlu Ş. D. (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (2), 465-484.
• Çam, O. (1991). Hemşirelerde tükenmişlik (burnout) sendromunun araştırılması. (Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir) http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Çam, O. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyar-lanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, 155-160.
• Çavuşoğlu, İ. (2005). Endüstri meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile bazı kişisel değişkenler arasındaki ilişki, Yüksel Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çokluk, Ö. (2003). Örgütlerde tükenmişlik, yönetimde çağdaş yaklaşımlar, uygulamalar ve sorunlar, Ankara:Anı Yayıncılık.
• Dolunay, A. B. ve Piyal, B. (2003). Öğretmenlerde bazı mesleki özellikler ve tükenmişlik, Kriz Dergisi 11 (1), 35- 48.
• Dönmez, B. ve Güneş, H. (2000) . İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişlik. Eğitim Araş-tırmaları Dergisi. Internet’ten 20 Kasım 2014’de elde edilmiştir: http:// www. aniyayincilik. com.tr.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyar-lanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, S.143- 154.
• Farber, B. A. (1984). Stress and burnout in suburban teachers, Journal of Educational Research, 77, , 325.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out, Journal of Social lssues,30(l), 159–165.
• Gökçakan, S. ve Murat, M. (2007). Sınıf öğretmenlerinde on yıllık hizmet sürecinde tükenmiş-liğin gelişimine yönelik bir haritalama çalışması (Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü., Mersin
• Gömleksiz, M. N. ve Bulut, J. (2006). Yeni sosyal bilgiler dersi öğretim programının uygula-madaki etkililiğinin değerlendirilmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 47, 393-421.
• Gündüz, B. (2004) Öğretmenlerdeki tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve mesleki bazı değişkenlere göre yordanması, (Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinde tükenmişlik, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kabapınar, F. M. (2006). Oluşturmacı anlayış temelinde fen öğretimi ve fen ders kitapları: bir ders kitabı ünitesi olarak “çözünürlük”. Eurasian Journal of Educational Research, 22, 139-149.
• Karadağ, E., Deniz, S., Korkmaz, T. ve Deniz, G.(2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı: Sınıf öğretmenlerinin görüşleri kapsamında bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 383-402.
• Karasar, N., (1994), Bilimsel Araştırma Yöntemi, (6. Baskı). Ankara: 3A Arastırma Egitim Danısmanlık Ltd.
• Kayabaşı, Y. (2008). Bazı değişkenler açısından öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20. 191-212.
• Kırılmaz, A. Y, Çelen, Ü. ve Sarp, N. (2003) İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda ‘tükenmişlik durumu’ araştırması, İlköğretim Online, 2(1), 2-9.
• Koçak. R. (2009). Okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,19, 65- 83.
• Korkmaz, H., (2006), Yeni ilköğretim programının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi, Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı, 2. Cilt (249-260). Ankara: Kök Ya-yıncılık.
• Maslach, C. & S. E. Jackson, (1981). The measurement of experienced burnout, Journal Of Occupational Behavior, (2), 99–113.
• Mccray, L. W., Cronholm, P. F., Bogner, H. R., Gallo, J. J., Neill, R. A. (2008). Resident physician burnout: ıs there hope?, Fam Med, 40, 626-632.
• MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi
• M.E.B. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2012). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kılavuzu (5-6-7-8. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Okutan, M. ve Tengilimoğlu, D. (2002). İş Ortamında Stres ve Stresle Başa Çıkma Yönetemleri: Bir Alan Uygulaması”, G.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 3, 15-42.
• Özkaya, H. (2006). Yatılı ilköğretim bölge okulu ve ilköğretim okullarında görev yapan öğ-retmenlerin tükenmişlik düzeylerinin öğretmen görüşleri açısından karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Peker, R. (2002). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin mesleki tükenmişliklerine etki eden bazı faktörler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,15, 305-318.
• Sucuoğlu, B., ve Kuloğlu-Aksaz, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tüken-mişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 36, 44-60 .
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek ilişkileri üzerine bir inceleme. (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Tuğrul, B ve Çelik, E. (2002). Normal çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1-18.