Öğretmen Adaylarının Duygusal Zeka ve Mesleğe Yönelik Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 39 Sayı: 3, 1671 - 1705, 24.12.2019

İşıl Aykutlu , Sevim Bezen , Celal Bayrak , Nilgün Seçken

Öz

Araştırmada öğretmen
adaylarının duygusal zeka ve mesleğe yönelik kaygı düzeylerinin çeşitli
değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada betimsel
tarama modeli içerisinde yer alan ilişkisel tarama yönteminden
yararlanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2017-2018 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde
Ankara’da bulunan bir devlet üniversitesinin Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi
bölümünde öğrenim gören 80 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı
olarak; Kişisel Bilgi Formu”, “Duygusal Zeka Ölçeği” ve “Öğretmenlik Mesleğine
Yönelik Kaygı Ölçeği”’nden yararlanılmıştır. Araştırmada
verilerin analizi betimsel istatistik, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Tukey
HSD testi ve korelasyon analizi aracılığıyla çözümlenmiştir. Araştırma
sonucunda öğretmen adaylarının duygusal zeka ve mesleğe yönelik kaygılarının orta
düzeyde olduğu ve birbirleri ile ilişkili ifadeler oldukları elde edilmiştir. Öğretmen
adaylarının duygusal zeka düzeyleri çeşitli değişkenler açısından ele alındığında, istatistiksel sonuçlarda anlamlı bir fark
gözlemlenmemiştir. Öğretmen adaylarının kaygı düzeylerinin ise sadece okumakta
oldukları anabilim dallarına ve yaşadıkları yere bağlı olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Adayları, Öğretmenlik Mesleği, Kaygı, Duygusal Zeka

An Examination of Pre-Service Teachers’ Emotional Intelligence and Profession-Related Anxiety Levels According to Various Variables

Öz

In the study, the aim is to examine
pre-service teachers’ emotional intelligence and profession-related anxiety
levels according to various variables. Correlational survey method which is
part of the descriptive survey model was used in the study. Sampling of the
study consists of 80 pre-service teachers enrolled at the Department of
Mathematics and Science Education at a state university in Ankara during the
Spring semester of 2017-2018 academic year. “Personal Information Form,”
Emotional Intelligence Scale,” and “Anxiety Scale for Teaching as a Profession”
were used as data gathering tools. Data of the study were analyzed through
descriptive statistics, one-way analysis of variance (ANOVA), Tukey HSD test,
and correlation analysis. At the end of the study, it was obtained that
pre-service teachers’ emotional intelligence and profession-related anxiety
levels were at an intermediate level, and that there were related expressions.
When emotional levels of pre-service teachers were examined through various
variables, no statistically meaningful difference was observed. It was also
revealed that their anxiety levels were related only to the departments they
enrolled at and the place they live in.

Anahtar Kelimeler

Pre-service Teachers, Teaching as a Profession, Anxiety, Emotional intelligence

Kaynakça

• Acar, F. T. (2001). Duygusal zeka yeteneklerinin göreve yönelik ve insana yönelik liderlik davranışları ile ilişkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akgün, A., Gönen, S., & Aydın, M. (2007). İlköğretim fen ve matematik öğretmenliği öğrencilerinin kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(20), 283-299.
• Atmaca, H. (2013). Almanca, fransızca ve ingilizce öğretmenliği bölümlerinde okuyan Öğretmen adaylarının mesleki kaygıları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(10), 67-76.
• Avcı, Ö. (2018). Öğrencilerin duygusal zeka ile iletişim becerileri düzeylerinin bağımlı etkinliği üzerine bir uygulama. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18), 205- 220.
• Austin, E. J., Saklofske, D. H., Huang, S. H., & McKenney, D. (2004). Measurement of trait emotional intelligence: testing and cross-validating a modified version of Schutte et al.'s (1998) measure. Personality and individual differences, 36(3), 555-562.
• Aydın, A., & Tekneci, E. (2013). Zihin engelliler öğretmenliği öğrencilerinin Öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(2), 1-12.
• Baltaş, Z. (2013). İnsanın dünyasını aydınlatan ve işine yansıyan ışık duygusal zeka. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Baykul, Y. (1990). İlkokul beşinci sınıftan lise ve dengi okulların son sınıflarına kadar matematik ve fen derslerine karşı tutumda görülen değişmeler ve öğrenci seçme sınavındaki başarı ile ilişkili olduğu düşünülen bazı faktörler. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Bozdam, A. (2008). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Bradberry, T., & Greaves, J. (2017). Duygusal zeka 2.0 (Çev. Ed.: Azmi Ulaş). İstanbul: Sola Yayınları.
• Büyükşalvarcı, A., & Gündoğan, H. (2018). Duygusal zeka ve yaratıcılık arasındaki ilişkiler: Üniversite öğrencilerin üzerine bir çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 782-792.
• Cabı, E., & Yalçınalp, S. (2013). Öğretmen adaylarına yönelik mesleki kaygı ölçeği (MKÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 85-96.
• Chen, Y. T., & Lai, C. S. (2015). Personality traits emotional intelligence and academic achievements of university students. American Journal of Applied Psychology, 4, 39-44.
• Cherniss, C., & Goleman, D. (2001). The emotionally intelligent workplace. How to select for measure and improve emotional intelligence in individuals, groups and organisations. San Francisco: Jossey-Bass.
• Clarke, N. (2006). Emotional intelligence training: A case of caveat emptor. Human Resource Development Review, 5(4), 422-441.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education (5th ed.). London New York: Routledge Falmer.
• Constantine, M. G., & Gainor, K. A. (2001). Emotional intelligence and empathy: Their relation to multicultural counseling knowledge and awareness. Professional School Counseling, 5, 131-137.
• Cooper, R. K. (1997). Applying emotional intelligence in the workplace. Training & Development, 51(2), 31-39.
• Çapri, B., & Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Çelen, A., & Eskicioğlu, Y. (2015). Özel yetenek sınavı ile öğrenci alan Öğretmenlik bölümlerinde öğrenim gören öğrencilerin mesleğe yönelik tutum ve durumluk-sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 2(3), 1-18.
• Çelikten, M., Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.Çeliköz, N. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 32, 136-145.Dadandı, İ., Kalyon, A., & Yazıcı, H. (2016). Eğitim fakültesinde öğrenim gören ve pedagojik formasyon eğitimi alan Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları, kaygı düzeyleri ve Öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 253-269.
• Dursun, S., & Aytaç, S. (2012). Üniversite öğrencilerinin iş gücü piyasasına yönelik beklentileri ve iş deneyimleri ile umutsuzluk ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 373-388.
• Fielding, M., & Gali, M. (1982). Personality and situational correlates of teacher stress and burnout. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New York.
• Gerçek, M. (2018). Mesleki kaygı ve kariyer uyumluluğu arasındaki ilişkiler: Öğretmen adayları açısından bir inceleme. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 297-312.
• Goleman, D. (1998). İşbaşında duygusal zeka. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (2011). Lideri lider yapan nedir?, Duygusal zeka. İstanbul: Optimist Yayım Dağıtım.
• Harris, B. (2004). Leading by heart. School Leadership and Management, 24(4), 391-404.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, Z., Arslan, D., & Karataş, M. E. (2014). Examining teachers’ trait, state cursive handwriting anxiety. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(1), 241-248.
• Köprülü, O., Turhan, M., & Helvacı, İ. (2018). Öğretim elemanları ve öğretmenlerin duygusal zeka düzeyleri ve sınıf yönetimi becerileri açısından karşılaştırılması. The Journal of Academic Social Science Studies, 71, 419-426.
• Kuran, K. (2002). Öğretmenlik mesleği. Öğretmenlik mesleğine giriş (Ed. A. Türkoğlu). Ankara: Mikro Yayıncılık.
• Kutucu, E. S., & Ekiz, B. (2011). Kimya öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ve kaygıları. E-Journal of New World Sciences Academy (NWSA), 6(1), 736-743.
• Lombardi, K. S. (2012). The mama’s boy myth: Why keeping our sons close makes them stronger. London: Penguin Group.
• Lopes, P. N., Bracket, M. A., & Nezlek, J. B. et al. (2004). Emotional intelligence and social interaction. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(8), 1018-1034.
• Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. R. (2004). Emotional intelligence: Theory, findings and implications. Psychological inquiry, 15(3), 197-215.
• Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. R. (2008). Emotional intelligence: New ability or eclectic traits?. American Psychologist, 63(6), 503-517.
• Mencik, Y. (2017). Lise öğrencilerinin duygusal zeka ile akademik başarılarının bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mishra, S. (2014). Creative thinking of high school students in relation to their emotional intelligence. Journal of Psychology and Behavioral Science, 2, 197-204.
• Mohzan, M. A. M., Hassan, N., & Halil, N. A. (2013). The influence of emotional intelligence on academic achievement. Social and Behavioral Sciences, 90, 303-312.
• Osborne, J., Simon, S., & Collins, S. (2003). Attitudes towards science: A review of the literature and its implications. International Journal of Science Education, 25(9), 1049-1079.
• Önen, S. A. (2012). Öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ve duygusal zeka düzeylerinin stresle başa çıkmalarına etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 310-320.
• Öztürk, A., & Deniz, E. M. (2008). Analysis of emotional intelligence job satisfaction and burnout levels of preschool teachers according to some variables. Elemantary Education Online, 7(3), 578-599.
• Öztürk, A. (2008). Manisa Celal Bayar Üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğretmenlik programı öğrencilerinin durumluk ve sürekli kaygı düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Preeti, B. (2013). Role of emotional intelligence for academic achievement for students. Research Journal of Educational Sciences, 1, 8-12.
• Prokop, P., Tuncer, G., & Chuda, J. (2007). Slovakian students’ attitudes toward biology. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 3(4), 287-295.
• Robertson, M. (2016). Working with millennials: Using emotional intelligence and strategic motivate the next generation of leaders. California: Praeger Publishing.
• Saban, A., Korkmaz, i., & Akbaşlı, S. (2004). Öğretmen adaylarının mesleki kaygıları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 17, 198-209.
• Salovey, P., & Mayer, P. (1990). Emotional intelligence, imagination, cognition and personality. Baywood Publishing Co. Inc., 185-205.
• Saracaloğlu, S. A., Kumral, O., & Kanmaz, A. (2009). Ortaöğretim sosyal alanlar öğretmenliği tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik yeterlikleri, kaygıları ve akademik güdülenme düzeyleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 38-54.
• Saracaloğlu, A. S., Serin, O., & Bozkurt, N. (2001). Öğretmen adaylarının fen bilimlerine yönelik tutumları ile başarıları arasındaki ilişki. Ege Üniversitesi Ege Eğitim Dergisi, 1(2), 50-59.
• Sarıkabak, M. (2018). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin sosyal fizik kaygı durumları ve duygusal zeka düzeylerinin incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(SI1), 74-85.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J., & Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 25(2), 167-177.
• Singh, S. (2011). Level of anxiety among prospective teachers. SPIJE, 7(7), 17-21.Stein, J. S., & Book, H. E. (2003). EQ duygusal zeka ve başarının sırrı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Şahin, F., Özer, E., & Deniz, E. M. (2016). Duygusal zekanın alana özgü yaratıcılığı yordama düzeyi: Üstün zekalı öğrenciler üzerinde bir inceleme. Eğitim ve Bilim, 41(183), 181-197.
• Şişman, M. (2007). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Taşğın, Ö. (2006). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda okuyan öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 679-686.
• Taşğın, Ö., Tekin, M., & Altınok, E. (2007). Beden eğitimi öğretmenlerinin çeşitli değişkenler açısından kaygı düzeylerinin incelenmesi (Batman il örneği). Atatürk Journal of Physical Education and Sport Sciences, 9(4), 12-20.
• Tatar, A., Tok, S., & Saltukoğlu, G. (2011). Gözden Geçirilmiş Schutte Duygusal Zekâ Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 21(4), 325-338.
• Tektaş, N. (2014). Üniversite mezunlarının kaygı düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Dr. Mehmet Yıldız Özel Sayısı, 243-253.
• Tümerdem, R. (2007). Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Fen-Edebiyat fakültesi kimya son sınıf öğrencilerinin kaygılarını etkileyen etmenler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(20), 32-45.
• Türkmen, L. (2002). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri ve fen öğretimine yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 218-228.
• Trumper, R. (2006). Factors affecting, junior high school students’ interest in biology. Science Education International, 17(1), 31-48.
• Tümkaya, S. (2005). Öğretmenlerin sınıf içi disiplin anlayışları ve tükenmişlikle ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 11(44), 549-568.
• Ünaldı, Ü., & Alaz, A. (2008). Coğrafya öğretmenliğinde okuyan öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 1-13.
• Vara, Ş. (1999). Yoğun bakım hemşirelerinde iş doyumu ve genel Yaşam doyumu arasındaki ilişkilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yeşilyaprak, B. (2001). Duygusal zeka ve eğitim açısından doğurguları. Eğitim Yönetimi Dergisi, 25, 139-146.
• Yılmaz, E. (2004). Duygusal zeka ve öğretmenlik mesleği eğitime ilişkin çeşitlemeler (133-148). Konya: Eğitim Kitapevi.
• Yokuş, T., Yokuş, H., & Kalaycıoğlu, S. G. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının sürekli durumluk kaygı düzeyleri ve müzik özel yetenek sınavı başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 8(1), 153-163.
• Zeidner, M., Matthews, G., & Roberts, R. D. (2004). Emotional intelligence in the workplace: A critical review. Applied Psychology, 53(3), 371-399.