Sınıf Öğretmenleri İçin Bilgisayar ve İnternet Kullanımı Özyeterlilik Algısı Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 2, 489 - 510, 14.04.2015

Süleyman Nihat Şad , Okay Demir

https://doi.org/10.17051/io.2015.00172

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı sınıf öğretmenlerinin bilgisayar ve internet kullanımına ilişkin özyeterlilik algılarını
ölçmek için kullanılabilecek bir özyeterlilik ölçeği geliştirmektir. Bu amaçla geçerlilik (kapsam, görünüş, ölçüt
ve yapı geçerliliği) ve güvenilirlik (içtutarlılık ve kararlılık) çalışmaları yapılmıştır. Kapsam ve görünüş
geçerliliği uzman görüşüyle sağlanan taslak ölçek 250 sınıf öğretmeninin katıldığı bir pilot uygulama
kapsamında denenmiştir. İlk açımlayıcı faktör analizlerinde sırasıyla yaklaşık %66.16 ve %74,02’lük varyans
açıklama oranlarına sahip iki alternatif model elde edilmiştir. Takip eden doğrulayıcı faktör analizi sonucunda
daha iyi uyum iyiliği değerlerine sahip iki faktörlü ölçme modeli doğrulanmıştır (X2/sd=200,36/100=2,00;
p=0,000; RMSEA= 0,063; GIF= 0,91; AGFI= 0,92; SRMR=0,031; CFI=0,97; NFI= 0,95 ve NNFI=0,97). Elde
edilen ölçek model ayrıca 328 kişilik yeni bir veri seti kullanılarak ikinci kez doğrulayıcı faktör analizine tabi
tutulmuştur. Analiz sonucunda ölçeğin yeterli uyum iyiliği değerleri verdiği görülmüştür. İki ayrı ölçüt ölçek
kullanılarak yapılan ölçüt geçerliliği analizi sonucunda orta ve yüksek arasında değişen anlamlı düzeyde pozitif
yönde ilişkiler bulunmuştur. Son olarak güvenilirlikle ilgili bulgular Bilgisayar ve İnternet Özyeterlilik Ölçeğinin
sınıf öğretmenlerinin bilgisayar ve internet kullanımı özyeterlilik algılarını güvenilir bir şekilde ölçebileceğini
kanıtlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sınıf öğretmenleri, özyeterlilik algısı, bilgisayar ve internet kullanımı

Computer and Internet Use Self-Efficacy Scale for Elementary School Teachers: Validity and Reliability Studies

Öz

This study aimed to develop a self-efficacy scale to be used to measure elementary school teachers’ selfefficacy beliefs regarding computer and internet use. For this purpose validity (content, face, construct, and criterion validity) and reliability (internal consistency and temporal reliability) studies were conducted. After being tested for content and face validity through expert opinion, the draft scale was piloted first on 250 elementary school teachers. Initial exploratory factor analysis yielded two alternative models which accounted for 66.16% and 74.02% of the total variance, respectively. The confirmatory factor analyses confirmed the two-factor model with acceptable goodness of fit indices (X2/sd=200.36/100=2.00; p=0.000; RMSEA= 0.063; GIF= 0.91; AGFI= 0.92; SRMR=0.031; CFI=0.97; NFI= 0.95; and NNFI=0.97). The final scale was administered on 328 elementary school teachers for a follow-up confirmatory factor analysis, which also yielded adequate fit indices. A concurrent criterion validity analysis was also conducted using two distinct criterion scales, which yielded significant moderate-to-high levels of positive correlations. Finally, the results of the reliability analyses suggested that Computer and Internet Self-Efficacy Scale is able to measure elementary school teachers’ senses of efficacy for computer and internet use reliably

Anahtar Kelimeler

elementary school teachers, self-efficacy beliefs, computer and internet use

Kaynakça

• Abbitt, J.T. (2011). An investigation of the relationship between self-efficacy beliefs about technology integration and technological pedagogical content knowledge (TPACK) among preservice teachers. Journal of Digital Learning in Teacher Education, 27(4), 134-143.
• Adalıer, A. (2012). Turkish and English language teacher candıdates’ perceıvedcomputer self-effıcacy and attıtudes toward computer. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 11(1), 192-201.
• Akbulut, M. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayara ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi (İzmir ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Akkoyunlu, B., Orhan, F. ve Umay, A. (2005). Bilgisayar öğretmenleri için “bilgisayar öğretmenliği öz yeterlik ölçeği” geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education)29, 1-8.
• Al awaidi, H. M. & Alghazo, I.M. (2012). The effect of student teaching experience on preservice elementary teachers’ self-efficacy beliefs for technology integration in the UAE. Education Tech Research Dev, 60, 923–941.
• Albion, P.R. (1999). Self-efficacy beliefs as an indicator of teachers' preparedness for teaching with technology. J. Price et al. (Eds.), Proceedings of Society for Information Technology & Teacher Education International Conference 1999 (s.1602-1608). Chesapeake, VA: AACE
• Albright, J.J., & Park, H.M. (2009). Confirmatory factor analysis using Amos, Lisrel, Mplus, SAS/STAT CALIS. IN: Indian University Information Technology Service Publishing.
• Allinder, R.M. (1995). An examination of the relationship between teacher efficacy and curriculum based measurement and student achievement. Remedial & Special Education, 27, 141-152.
• Aslan Efe, H. (2013). Türkiye ve İsviçre’deki fen alanları öğretmen adaylarının öğretim teknolojilerine yönelik kaygı, tutum ve öz yeterlik açısından karşılaştırılmaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Aslan, O. ve Uluçınar Sağır, Ş. (2008). Fen ve Teknoloji öğretmen adaylarının bilimsel tutumlarının, öz-yeterlik inanç düzeylerinin ve etki eden faktörlerin belirlenmesi. 8th International Educational Technology Conference (IETC-2008), Eskişehir.
• Aşkar, P. ve Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz-yeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 1-8.
• Bal, H.F. (2010). Öğretmenlerin Fen öğretimi öz yeterlik inançları ile bilgisayar kaygıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Balcı, K. (2013). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık başarısı, bilgisayar öz yeterlik ve bilgi okuryazarlık öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Bandura, A. (1997). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. A. Bandura (Editör), Self-efficacy in changing societies (s.1–45). New York: Cambridge University Press
• Bandura, A. (2006). Guide for constructing self-efficacy scales. F. Pajares & T. Urdan (Ed.). Self- efficacy beliefs of adolescents, (s. 307-337). Greenwich, CT: Information Age Publishing.
• Bayramoğlu, Y., (2007), A training to promote teachers’ positive attitude towards web use: self
• efficacy, web enjoyment, web usefulness and behavioral intention to use the web, Bogazici
• University, Unpublished Master Thesis.
• Brayman, A. and Cramer, D. (2011). Quantitative Data Analysis with IBM SPSS 17, 18 and 19: A Guide for Social Scientists (First Published). NewYork: Psychology Press.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York & London: The Guilford Press.
• Brown, J. H. (2008). Developing and using a computer self-efficacy scale for adults. 24th Annual Conference on Distance Teaching & Learning 5-8 August 2008.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (11. baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Compeau, D. R., ve Higgins, C. A. (1995). Computer self-efficacy: Development of a measure and initial test. MIS Quarterly, 19(2), 189-211.
• Conway, J. M. and Huffcutt, A. I. (2003). A review and evaluation of exploratory factor analysis practice in organizational research. Organizational Research Methods, 6(2), 147-168.
• Costello, A.B. and Osborne, J.W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis: four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation, 10(7), 1-9.
• Çakır, R. ve Yıldırım, S. (2009). What do computer teachers think about the factors technology integration in schools? İlköğretim Online, 8(3), 952-964. affecting
• Çetin, O ve Güngör, B. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar öz-yeterlik inançları ve bilgisayar destekli öğretime yönelik tutumları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 1-25.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: Spss ve Lisrel uygulamaları. Ankara: PegemA Akademi.
• Demiralay, R., (2008), Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanımları acısından
• bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
• Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ekici, E., Taşkın Ekici, F. ve Kara, İ. (2012).Öğretmenlere yönelik bilişim teknolojileri öz-yeterlik algısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 53-65.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme I: temel kavramlar ve işlemler. Ankara: PegemA Akademi.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS (2nd ed.). London: Sage.
• Gable, R. K. (1986). Instrument development in the affective domain. Boston: Kluwer-Nijhoff Publishing.
• Gürbüztürk, O. ve Şad, S.N. (2009). Student teachers’ beliefs about teaching and their sense of self- efficacy: A descriptive and comparative analysis. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 201-226
• Hair, J. F. Jr., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data
• analysis (6th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson/Prentice Hall.
• Hatcher, L. (1994).A Step-by-Step Approach to Using the SAS® System for Factor Analysis and Structural Equation Modeling. Cary, N.C.: SAS Institutte, Inc.
• Henson, R. K. (2001). Teacher self efficacy: Substantive implications and measurement dilemmas. Annual meeting of the Educational Research Exchange, Texas A & M University.
• Henson, R.K. ve Roberts, J.K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological Measurement, 66, 393-416.
• Hinkin, T.R. (1995). A Review of Scale Development Practices in the Study of Organizations.Journal of Management, 21(5),967-988.
• Hsiao, H.C., Ling Tu, Y. ve Nan Chung, H. (2012). Perceived social supports, computer self-efficacy, and computer use among high school students. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 11(1), 167-177.
• Hu, L. and Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• İpek, C. ve Acuner, H.F. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayar öz-yeterlik inançları ve eğitim teknolojilerine yönelik tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 23-40.
• Kasap, D. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları ile mesleklerine yönelik bilgisayar ve internet kullanımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Khorrami-Arani, O. (2001). Researching computer self-efficacy. International Education Journal, 2(4), 17-25.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3.Baskı). New York London: The Guilford Press.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Newyork: Routledge.
• Kurbanoğlu, S. (2004). Öz-yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137-152.
• Kutluca, T. & Ekici, G. (2010). Öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitime ilişkin tutum ve öz- yeterlik algılarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 177-188.
• Mahmoud, M.M. and Kamel, M.M.(2010). Using exploratory factor analysis model (EFA) for determination the main factors of train’s accidents in Egypt (Applied Study). Applied Mathematical Sciences, 4(38), 1883 – 1897.
• Mueller, R. O., & Hancock, G. R. (2001). Factor analysis and latent structure: Confirmatory factor analysis. N. J. Smelser & P. B. Baltes (Ed.), International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences (s. 5239-5244). Oxford, England: Pergamon.
• Murphy, C.A., Coover, D., & Owen, S.V. (1989). Development and validation of the computer self- efficacy scale. Educational and Psychological Measurement, 49, 893-899.
• Newsom, J. (2012). Some clarifications and recommendations on fit indices (http://www.upa.pdx.edu/IOA/newsom/semclass/ho_fit.pdf.)
• Özçelik, H. ve Kurt, A.A. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar öz yeterlikleri: Balıkesir ili örneği. İlköğretim Online, 6(3), 441-451.
• Özkan, F., (2010), İlköğretim 6. Sınıf web destekli fen ve teknoloji dersinde öğrencilerin bilgisayar öz
• yeterlik algıları, bilgisayara ve Fen’e yönelik tutumları ve akademik başarıları.
• Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Pajares, F., Hartley, J., & Valiante, G. (2001). Response format in writing self-efficacy assessment: Greater discrimination increases prediction. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 33, 214-221.
• Pallant, J. (2007). SPSS Survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows (3. Baskı). Berkshire: Open University Press
• Robertson, M. ve Al-Zahrani, A. (2012). Self-efficacy and ICT integration into initial teacher education in Saudi Arabia: Matching policy with practice. Australasian Journal of Educational Technology, 28(7), 1136-1151.
• Sam, H. K., Othman, A. E. A., & Nordin, Z. S. (2005). Computer self-efficacy, computer anxiety, and attitudes toward the ınternet: a study among undergraduates in unimas. Educational Technology & Society, 8(4), 205-219.
• Schreiber, J.B., Stage, F.K, King, J.M., Nora, A. and Barlow, E. A. (2006). Reporting Structural Equation Modeling and Confirmatory Factor Analysis Results: A Review. Heldref Publications.
• Sipahi B., Yurtkoru, E.S ve Çinko, M. (2010). Sosyal bilimlerde spss’le veri analizi. İstanbul: Beta Yayınclık.
• Suhr, D. D. (2006) Exploratory or confirmatory factor analysis? Statistics and Data Analysis, (http://www2.sas.com/proceedings/sugi31/200-31.pdf.)
• Şad, S.N. ve Özhan, U. (2012). Honeymoon with iwbs: a qualitative insight in primary students’ views on instruction with interactive whiteboard. Computers & Education, 59(4), 1184 – 1191.
• Şad, S.N. (2008). Using mobile phone technology in EFL classes. English Teaching Forum. 46(4), 34- 39.
• Şahin, İ. (2009).Eğitsel internet kullanım özyeterliği inançları ölçeğinin geçerliği ve güvenirliği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 461-471.
• Şimşek, Ö. F. (2007).Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S.(2007). Using multivariate statistics (5.Baskı). Boston: Pearson Education.
• Taşdemir, M. (2007).Sınıf öğretmenlerinin okul, meslektaşları ve kendi mesleki yeterliklerini algılamaları.Milli Eğitim Dergisi, 174, 171-191.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi (4.Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Tekerek, M., Ercan, O., Udum, M.S. ve Saman, K. (2012).Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının bilgisayar öz-yeterlikleri. Turkish Journal of Education, 1(2), 1-12.
• Teo, T. (2009).Examining the relationship between student teachers’ self-effıcacy beliefs and their intended uses of technology for teaching: a structural equation modelling approach. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 8(4), 7-16.
• Tezbaşaran, A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Timur, B., Yılmaz, Ş. ve Timur, S. (2013). Öğretmen Adaylarının Bilgisayar Kullanımına Yönelik Öz- yeterlik İnançları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 165-174.
• Torkzadeh, G. & Koufteros, X. (1994). Factor validity of a computer self-efficacy scale and the impact of computer training. Educational and Psychological Measurement, 54 (3), 813- 821.
• Tuncer, M. ve Tanaş, R. (2011). Eğitim fakültesi öğrencilerinin bilgisayar öz-yeterlik algılarının değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(6), 222-232.
• Uzun, A., Özkılıç, R. ve Şentürk, A. (2013). The perception of educational software development self- efficacy among undergraduate ceıt teacher candidates. Current Issues in Education, 16(2), 1-12.
• Varank, İ. ve Akgül, A. (2013). Öğretmenlerin uygulamaya dayalı öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı öz yeterlik algılarının öğrencilerin seviye belirleme sınavı (SBS) başarısı ile ilişkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(2), 253-265.
• Velicer, W. F. (1976). Determining the number of components from the matrix of partial correlations. Psychometrika, 41, 321-327.
• Yurdugül, H. (2005, 28-30 Eylül). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
• Yılmaz, V. ve Çelik, H.E (2009). Lisrel ile yapısal eşitlik modellemesi – I: Temel kavramlar, uygulamalar, programlama. Ankara: PegemA Akademi.
• Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Gerçek, C. ve Soran, H. (2004). Öğretmen öz-yeterlik inancı. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 5(58), 50-54.