Plates at Ottoman Cuisine Culture: Iznik Polychromatic Ceramic Samples

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 8, 2373 - 2389, 25.12.2016

Sevil Bülbül Aybuke Ceyhun Sezgin , Serpil Kara

https://doi.org/10.15869/itobiad.281332

Cited By: 2

Öz

Nutrition, that is one of
the fundamental needs of human beings, brings the need of plates. New Stone
Age, assumed as milestone of prehistoric periods, except inventions as making
food plates by cooking soil we witness ceramic art with ornament of these
plates.  In time, plates caused
inventions arised from artistic requirements, thus supplied new profession spaces.
As food culture changes because of economical, geographical and cultural
reasons, do the plates. Anatolia is at the point, European, Asian and African
Continents intersect,  food culture’s of
these societies reverberated to Turkish Food Culture. Changing eating and
drinking habits and specially  food
culture diversity made plates diversified. At Ottoman Cuisine Culture shapes
and ornaments of plates has importance. This study’s main aim is to investigate
plates that rank at Ottoman Cuisine Culture and Iznik Ceramics by discussing in
terms of tourism, gastronomy and art history thus supply new sources to future
investigaters. 

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Cuisine Culture, Plates, Ceramic Art, Iznik

Osmanlı Mutfak Kültürü’nde Yemek Kapları: İznik Çok Renkli Seramik Örnekleri

Öz

İnsanların temel gereksinimlerinden
biri olan beslenme, yemek kabı ihtiyacını da birlikte getirmektedir. Tarih
öncesi dönemlerin dönüm noktası olarak bilinen Yenitaş Çağı’nda toprağı
pişirerek kaplar yapma gibi buluşların dışında, bu nesnelerin süslenmesiyle
seramik sanatına tanık olunmaktadır. Zamanla bu kaplar, artistik bir
gereksinmeden doğan buluşlara sebep olarak bir meslek alanının ortaya çıkmasını
sağlamıştır. Anadolu’nun Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesiştiği noktada
olması farklı toplumların yemek kültürlerini Türk Yemek Kültürü’ne
yansıtmıştır. Yeme ve içme alışkanlıklarının değişmesi ve özellikle yemek
kültürünün zamanla çeşitlenmesi yemek kaplarını da çeşitlendirmiştir. Osmanlı
Mutfak Kültürü’nde yemek kaplarının biçimi ve süslemeleri ayrıca önem
taşımaktadır. Çalışmanın temel amacı, Osmanlı Mutfak
Kültürü’nde yer alan yemek kapları ve İznik Çinileri’nin turizm, gastronomi ve
sanat tarihi alanları bakımından ele alındığı bir çalışma yaparak, ileriki
çalışmalara katkı sağlamak ve kaynak oluşturmaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Mutfak Kültürü, Yemek Kapları, Çini Sanatı, İznik

Kaynakça

• Ak, K. (2007). Osmanlı’dan Günümüze Türk Yemek Kültüründe Seramik Yemek Kapları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Altun, A. (1988). Osmanlı’da Çini Seramik Öyküsü. İstanbul: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yayınları.
• Altun, A. (1991). İznik, Türk Çini ve Seramikleri. İstanbul, Sadberk Hanım Müzesi: Vehbi Koç Vakfı Yayınları.
• Arseven, C. E. Lale. (1952). Sanat Ansiklopedisi, C. III, Les Arts Decoratifs Turcs, İstanbul: MEB Yayınları.
• Aslanapa, O. (1965). Anadolu’da Türk Çini ve Keramik Sanatı. İstanbul: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Aslanapa, O. (1989). İznik Çini Fırınları Kazısı, II. Dönem. İstanbul: İstanbul Araştırma Merkezi.
• Atasoy, N. ve Raby, J. (1989). İznik Seramikleri, Londra: Türkiye Ekonomi Bankası Yayınları.
• Bakır, S. T. (1999). İznik Çinileri ve Gülbenkyan Koleksiyonu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 13.
• Başgelen, N. (1989). Excavations At İznik Kilns İznik Çini Fırınları Kazısı, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Baysal, A. (1993). Türk Yemek Kültüründe Değişmeler, Beslenme ve Sağlık Yönünden Değişmeler, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, No:3, 12-20.
• Baysal, A. (1993). Türk Yemek Kültüründe Değişmeler, Beslenme ve Sağlık Yönünden Değişmeler, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, No:3, 12-20.
• Baysal, A. (2001). Türk ve Çin Mutfağının Karşılaştırılması İçinde; Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar 2000. Ankara: Türk Halk Kültürü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
• Belge, M. (2000). Tarih Boyunca Yemek Kültürü, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bilgin, A. (2008). Klasik Dönem Osmanlı Saray Mutfağı, Türk Mutfağı. A. Bilgin ve Ö. Samancı (Editörler). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Bülbül, S. (2012). İznik Çok Renkli Seramikler ve Bu Grubun Makedonya’daki Tek Örneği, Hikmet Dergisi,(20),130-139.
• Dayıgil, F. (1942). İstanbul Çinilerinde Lâle, Vakıflar Dergisi,(2), 223-232.
• Demiriz, Y. (1979). Osmanlı Mimarisi’nde Süsleme, Erken Devir (1300-1453). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ertaş, Y. ve Gezmen Karadağ, M. (2013). Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürü’nün Yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2(1), 117-136.
• Güler, S. (2008). Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları, Cognitive Approaches to the Concept of Food in the Mediterranean. Girne Amerikan Üniversitesi KKTC.
• Gürsoy, D. (2004). Tarihin Süzgecinde Mutfak Kültürümüz. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Koca, N. ve Yazıcı, H. (2014). Coğrafi Faktörlerin Türkiye Ekmek Kültürü üzerindeki etkileri. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8), 35-45.
• Kuban, D. (2002). Selçuklu Çağında Anadolu Sanat. İstanbul: Yapı ve Kredi Yayınları.
• Öney, G. (1977). Türk Çini Sanatı. İstanbul: Yapı ve Kredi Yayınları.
• Öney, G. (1987). İslam Mimarisinde Çini. İzmir: Ada Yayınları.
• Pasinli, A. ve Balaman, S. (1992). Türk Çini ve Keramikleri, Çinili Köşk, İstanbul: A Turizm Yayınları.
• Soustiel, L. (2002). Osmanlı Seramiklerinin Görkemi, XVI.-XIX. Yüzyıl, Suna-İnan Kıraç ve Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonlarından. Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, İstanbul: Graphis Yayınları, 31.
• Soyhan, C. (1988). Türk Çini Sanatı, İstanbul: Refioğlu Yayınları.
• Şahin, F. (1979). Kütahya Çini Keramik Sanatı ve Tarihinin Yeni Buluntular Açısından Değerlendirilmesi, Sanat Tarihi Yıllığı, 259-286.
• Şahin, F. (1989). Türk Çini Sanatı Süslemeciliği, Anadolu Üniversitesi Yayınları No:35- Kütahya Meslek Yüksekokulu Yayınları No:1.
• Yar, H. S. (2008). Osmanlı Sarayında Mutfak Kültürü ve Sofra Gelenekleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yerasimos, M. (2005). 500 Yıllık Osmanlı Mutfağı. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
• Yetkin, Ş. (1986). Anadolu’da Türk Çini Sanatının Gelişmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No:1631.
• Yılmaz, A. (2002). İşyerimiz Mutfak Mesleğimiz Aşçılık Sanatımız Pişirmek. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.