Aşağıda yer alan etik görev ve sorumluluklar oluşturulurken açık erişim olarak tarafından yayınlanan rehberler ve politikalar dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Yazarların Etik Sorumlulukları
Mantar Dergisi’ne çalışma gönderen yazarların aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:
• Mantar Dergisi’nde uygulanan yayın süreçleri, bilginin tarafsız ve saygın bir biçimde gelişimine ve dağıtımına esas oluşturmaktadır. Bu yönde uygulanan süreçler, yazarların ve yazarları destekleyen kurumların çalışmalarının kalitesine doğrudan yansımaktadır. Hakemli çalışmalar bilimsel yöntemi somutlaştıran ve destekleyen çalışmalardır. Bu noktada sürecin bütün paydaşlarının (yazarlar, okuyucular ve araştırmacılar, yayıncı, hakemler ve editörler) etik ilkelere yönelik standartlara uyması önem taşımaktadır.
Mantar Dergisi yayın etiği kapsamında tüm paydaşların aşağıdaki etik sorumlulukları taşıması beklenmektedir.
•Yazarların gönderdikleri çalışmaların özgün olması beklenmektedir. Yazarların başka çalışmalardan yararlanmaları veya başka çalışmaları kullanmaları durumunda eksiksiz ve doğru bir biçimde atıfta bulunmaları ve/veya alıntı yapmaları gerekmektedir.
•Çalışmanın oluşturulmasında içeriğe entelektüel açıdan katkı sağlamayan kişiler, yazar olarak belirtilmemelidir.
•Yayınlanmak üzere gönderilen tüm çalışmaların varsa çıkar çatışması teşkil edebilecek durumları ve ilişkileri belirtilmelidir.
•Yazarlardan değerlendirme süreçleri çerçevesinde makalelerine ilişkin ham veri talep edilebilir, böyle bir durumda yazarlar beklenen veri ve bilgileri yayın kuruluna sunmaya hazır olmalıdır.
•Yazarlar kullanılan verilerin kullanım haklarına, araştırma/analizlerle ilgili gerekli izinlere sahip olduklarını veya deney yapılan deneklerin rızasının alındığını gösteren belgeye sahip olmalıdır.
•Yazarların yayınlanmış, erken görünüm veya değerlendirme aşamasındaki çalışmasıyla ilgili bir yanlış ya da hatayı fark etmesi durumunda, dergi editörünü veya yayıncıyı bilgilendirme, düzeltme veya geri çekme işlemlerinde editörle işbirliği yapma yükümlülüğü bulunmaktadır.
•Yazarlar çalışmalarını aynı anda birden fazla derginin başvuru sürecinde bulunduramaz. Her bir başvuru önceki başvurunun tamamlanmasını takiben başlatılabilir. Başka bir dergide yayınlanmış çalışma Mantar Dergisi’ne gönderilemez.
• Değerlendirme süreci başlamış bir çalışmanın yazar sorumluluklarının değiştirilmesi (Yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkartma gibi) teklif edilemez.
Editörlerin Etik Görev ve Sorumlulukları
Mantar Dergisi editör ve alan editörleri, açık erişim olarak tarafından yayınlanan "" ve "" rehberleri temelinde aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara sahip olmalıdır:
Genel görev ve sorumluluklar
Editörler, Mantar Dergisi’nde yayınlanan her yayından sorumludur. Bu sorumluluk bağlamında editörler, aşağıdaki rol ve yükümlülükleri taşımaktadır:
•Okuyucuların ve yazarların bilgi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik gayret sarf etme,
•Sürekli olarak derginin gelişimi için çalışma,
•Dergide yayınlanan çalışmaların kalitesini geliştirmeye yönelik süreçlerde görev alma,
•Düşünce özgürlüğünü destekleme,
•Fikri mülkiyet hakları ve etik standartlardan taviz vermeden iş süreçlerini devam yürütme
•Düzeltme, açıklama gerektiren hususlarda yayın açısından açıklık ve şeffaflık gösterme.
Okuyucu ile ilişkiler
Editörler tüm okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcıların ihtiyaç duydukları bilgi, beceri ve deneyim beklentilerini dikkate alarak karar vermelidir. Yayınlanan çalışmaların okuyucu, araştırmacı, uygulayıcı ve bilimsel literatüre katkı sağlamasına ve özgün nitelikte olmasına özen göstermelidir. Ayrıca editörler okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılardan gelen geri bildirimleri dikkate almak, açıklayıcı ve bilgilendirici geri bildirim vermekle yükümlüdür.
Yazarlar ile ilişkiler
Editörlerin yazarlara karşı görev ve sorumlulukları aşağıdaki şekildedir:
•Editörler, çalışmaların önemi, özgün değeri, geçerliliği, anlatımın açıklığı ve derginin amaç ve hedeflerine dayanarak olumlu ya da olumsuz karar vermelidir.
•Yayın kapsamına uygun olan çalışmaların ciddi problemi olmadığı sürece ön değerlendirme aşamasına almalıdır.
•Editörler, çalışma ile ilgili önemli bir sorun olmadıkça, olumlu yöndeki hakem önerilerini göz ardı etmemelidir.
•Yeni editörler, çalışmalara yönelik olarak önceki editörler tarafından verilen kararları önemli bir sorun olmadıkça değiştirmemelidir.
•"Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci" mutlaka yayınlanmalı ve editörler tanımlanan süreçlerde yaşanabilecek sapmaların önüne geçmelidir.
•Yazarlara açıklayıcı ve bilgilendirici şekilde bildirim ve dönüş sağlanmalıdır.
Hakemler ile ilişkiler
Editörlerin hakemlere karşı görev ve sorumlulukları aşağıdaki şekildedir:
•Hakemleri çalışmanın konusuna uygun olarak belirlemelidir.
•Hakemlerin değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyacakları bilgi ve rehberleri sağlamakla yükümlüdür.
•Yazarlar ve hakemler arasından çıkar çatışması olup olmadığını gözetmek durumundadır.
•Körleme hakemlik bağlamında hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutmalıdır.
•Hakemleri tarafsız, bilimsel ve nesnel bir dille çalışmayı değerlendirmeleri için teşvik etmelidir.
•Hakemlerin performansını artırıcı uygulama ve politikalar belirlemelidir.
•Hakem havuzunun dinamik şekilde güncellenmesi konusunda gerekli girişimlerde bulunmalıdır.
•Nezaketsiz ve bilimsel olmayan değerlendirmeleri engellemelidir.
•Hakem havuzunun geniş bir yelpazeden oluşması için çalışmalar yapmalıdır.
Yayın kurulu ile ilişkiler
Editörler, tüm yayın kurulu (merkez yönetim kurulu) üyelerinin süreçleri yayın politikaları ve yönergelere uygun geliştirmelerini sağlamalıdır. Yayın kurulu üyelerini yayın politikaları hakkında bilgilendirmeli ve gelişmelerden haberdar etmelidir.
Ayrıca editörler;
•Yayın kurulu üyelerinin değerlendirmesi gereken konuları tarafsız ve bağımsız olarak değerlendirmelerini sağlamalıdır.
•Yayın kurulu ile belirli aralıklarla yayın politikalarının ve derginin gelişimi için toplantılar düzenlemelidir.
Dergi sahibi ve yayıncı ile ilişkiler
Editörler ve yayıncı arasındaki ilişki editoryal bağımsızlık ilkesine dayanmaktadır. Editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncı ve dergi sahibinden bağımsızdır.
Editoryal ve kör hakemlik süreçleri
Editörler; dergi yayın politikalarında yer alan "Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci" politikalarını uygulamakla yükümlüdür. Bu bağlamda editörler her çalışmanın adil, tarafsız ve zamanında değerlendirme sürecinin tamamlanmasını sağlar.
Kalite güvencesi
Editörler; dergide yayınlanan her makalenin dergi yayın politikaları ve uluslararası standartlara uygun olarak yayınlanmasından sorumludur.
Kişisel verilerin korunması
Editörler; değerlendirilen çalışmalarda yer alan deneklere veya görsellere ilişkin kişisel verilerin korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgeli olmadığı sürece çalışmayı reddetmekle görevlidir. Ayrıca editörler; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumaktan sorumludur.
Etik kurul, insan ve hayvan hakları
Editörler; değerlendirilen çalışmalarda insan ve hayvan haklarının korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan deneklere ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalara ilişkin izinlerin olmadığı durumlarda çalışmayı reddetmekle sorumludur.
Olası suistimal ve görevi kötüye kullanmaya karşı önlem
Editörler; olası suistimal ve görevi kötüye kullanma işlemlerine karşı önlem almakla yükümlüdür. Bu duruma yönelik şikâyetlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda titiz ve nesnel bir soruşturma yapmanın yanı sıra, konuyla ilgili bulguların paylaşılması editörün sorumlulukları arasında yer almaktadır.
Akademik yayın bütünlüğünü sağlamak
Editörler çalışmalarda yer alan hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirme içeren yargıların hızlı bir şekilde düzeltilmesini sağlamalıdır.
Fikri mülkiyet haklarının korunması
Editörler; yayınlanan tüm makalelerin fikri mülkiyet hakkını korumakla, olası ihlallerde derginin ve yazarların haklarını savunmakla yükümlüdür. Ayrıca editörler yayınlanan tüm makalelerdeki içeriklerin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi adına gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
İntihali Engelleme Amaçlı Kontrol
• Başkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, uygulamalarını, yazılarını, şekillerini veya eserlerini sahiplerine bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseriymiş gibi sunmaktır.
• Mantar Dergisi, gönderilen tüm makaleleri intihal engellemek için taramaktadır. İncelenmeye sunulan çalışmalarda intihal olup olmadığını Turnitin & İthenticate, yazılımı kullanılarak kontrol edilir. Benzerlik oranın %30’dan az olması beklenir. Benzerlik oranında asıl ölçü, yazarın atıf yapma ve alıntılama kurallarına uymasıdır. Benzerlik oranı %1 göründüğü hâlde atıf ve alıntı usulünce yapılmamışsa yine intihal söz konusu olabilir. Bu açıdan alandaki atıf ve alıntı kuralları yazar tarafından bilinmeli ve dikkatlice uygulanmalıdır.
• İntihal, duplikasyon, sahte yazarlık/inkar edilen yazarlık, araştırma/veri fabrikasyonu, makale dilimleme, dilimleyerek yayın, telif hakları ihlali ve çıkar çatışmasının gizlenmesi, etik dışı davranışlar olarak kabul edilir. Kabul edilen etik standartlara uygun olmayan tüm makaleler yayından çıkarılır. Buna yayından sonra tespit edilen olası kuraldışı, uygunsuzluklar içeren makaleler de dahildir.
Anket ve Mülakata Dayanan Çalışmaların Yayını
Mantar Dergisi, bilimsel süreli yayıncılıkta etik güvence oluşturmak amacıyla, Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) “Dergi Editörleri için Davranış Kuralları ve En İyi Uygulama Rehber İlkeleri” ve “Dergi Yayıncıları için Davranış Kuralları” ilkelerini benimsemektedir. Bu kapsamda dergiye gönderilen çalışmalarda aşağıdaki hususlara uyulmalıdır:
*Etik kurul izni gerektiren, tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için (etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.
*Etik kurul izni gerektiren araştırmalarda, izinle ilgili bilgilere (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde, ayrıca makalenin ilk/son sayfalarından birinde; olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmelidir.
Yapıcılık ve tartışmaya açıklık
Editörler;
Dergide yayınlanan eserlere ilişkin ikna edici eleştirileri dikkate almalı ve bu eleştirilere yönelik yapıcı bir tutum sergilemelidir.
Eleştirilen çalışmaların yazarlarına cevap hakkı tanımalıdır.
Olumsuz sonuçlar içeren çalışmaları göz ardı etmemeli ya da dışlamamalıdır.
Şikayetler
Baş editör veya Yayın kurulu(merkez yönetim kurulu); yazar, hakem veya okuyuculardan gelen şikayetleri dikkatlice inceleyerek aydınlatıcı ve açıklayıcı bir şekilde yanıt vermekle yükümlüdür.
Politik ve Ticari kaygılar
Dergi sahibi, yayıncı ve diğer hiçbir politik ve ticari unsur, editörlerin bağımsız karar almalarını etkilemez.
Çıkar çatışmaları
Editörler; yazarlar, hakemler ve diğer editörler arasındaki çıkar çatışmalarını göz önünde bulundurarak, çalışmaların yayın sürecinin bağımsız ve tarafsız bir şekilde tamamlamasını garanti eder.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Tüm çalışmaların "Körleme Hakemlik" ile değerlendirilmesi yayın kalitesini doğrudan etkilemektedir. Bu süreç yayının nesnel ve bağımsız değerlendirilmesi ile güven sağlar. Mantar Dergisi değerlendirme süreci çift taraflı kör hakemlik ilkesiyle yürütülür. Hakemler yazarlar ile doğrudan iletişime geçemez, değerlendirme ve yorumlar dergi yönetim sistemi aracılığıyla iletilir. Bu süreçte değerlendirme formları ve tam metinler üzerindeki hakem yorumları editör aracılığıyla yazarlara iletilir. Bu bağlamda Mantar Dergisi için çalışma değerlendiren hakemlerin aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması beklenmektedir:
•Sadece uzmanlık alanı ile ilgili çalışma değerlendirmeyi kabul etmelidir.
•Tarafsızlık ve gizlilik içerisinde değerlendirme yapmalıdır.
•Değerlendirme sürecinde çıkar çatışması ile karşı karşıya olduğunu düşünürse, çalışmayı incelemeyi reddederek, dergi editörünü bilgilendirmelidir.
•Gizlilik ilkesi gereği inceledikleri çalışmaları değerlendirme sürecinden sonra imha etmelidir. İnceledikleri çalışmaların sadece nihai versiyonlarını ancak yayınlandıktan sonra kullanabilir.
•Değerlendirmeyi nesnel bir şekilde sadece çalışmanın içeriği ile ilgili olarak yapmalıdır. Milliyet, cinsiyet, dini inançlar, siyasal inançlar ve ticari kaygıların değerlendirmeye etki etmesine izin vermemelidir.
• Değerlendirmeyi yapıcı ve nazik bir dille yapmalıdır. Düşmanlık, iftira ve hakaret içeren aşağılayıcı kişisel yorumlar yapmamalıdır.
• Değerlendirmeyi kabul ettikleri çalışmayı zamanında ve yukarıdaki etik sorumluluklarda gerçekleştirmelidir.
Yayıncının Etik Sorumlukları
Mantar Dergisi Editörleri ve Yayın Kurulu aşağıdaki etik sorumlulukların bilinciyle hareket etmektedir:
• Editörler, Mantar Dergisi’ne gönderilen çalışmaların tüm süreçlerinden sorumludur. Bu çerçevede ekonomik ya da politik kazançlar göz önüne alınmaksızın karar verici kişiler editörlerdir.
•Bağımsız editör kararı oluşturulmasını taahhüt eder.
• Mantar Dergisi’nde yayınlanmış her makalenin mülkiyet ve telif hakkını korur ve yayınlanmış her kopyanın kaydını saklama yükümlüğünü üstlenir.
• Editörlere ilişkin her türlü bilimsel suistimal, atıf çeteciliği ve intihalle ilgili önlemleri alma sorumluluğuna sahiptir.
Etik Olmayan Bir Durumla Karşılaşırsanız
Mantar Dergisi’nde yukarıda bahsedilen etik sorumluluklar ve dışında etik olmayan bir davranış veya içerikle karşılaşırsanız lütfen mantarcilik@selcuk.edu.tr adresine e-posta yoluyla bildiriniz.
Uluslararası Hakemli Dergi
Dergimiz, herhangi bir başvuru veya yayımlama ücreti almamaktadır
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.