İLKÖĞRETİM DERS KİTABI DEĞERLENDİRME ANKETİNİN ORTAÖĞRETİME UYARLANMASI

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 42, 0 - 0, 26.10.2018

Abdullah Faruk Kılıç , Nuri Doğan , Hülya Kelecioğlu

Öz

Bu araştırmanın
amacı Çakır (2006) tarafından
dördüncü sınıf matematik ders kitabının öğretmen görüşlerine göre
değerlendirilmesi amacıyla geliştirilen anketin lise öğretmenleri üzerinde
uyarlama çalışmasını yürütmek ve anketin ölçek olma özelliğiyle ilgili kanıt
aramaktır. Bu amaçla genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini
Anadolu, fen, sosyal bilimler, güzel sanatlar ve spor liselerinde çalışmakta
olan matematik, fizik, kimya ve biyoloji öğretmenleri oluşturmaktadır. Örneklem
ise tabakalı ve küme örnekleme yöntemleriyle seçilmiş 3700 öğretmenden
oluşmuştur. 2014 yılının haziran ayında internet ortamında veriler toplanmış ve
katılımda gönüllülük esas alınmıştır. Ortaöğretim düzeyinde kullanılan ders
kitaplarında olmayan bazı özelliklerle ilgili maddeler anketten çıkarılmıştır.
Araştırmada anket için yapı geçerliği, çapraz geçerlik, sınıflama-sıralama
geçerliğine yönelik kanıtlar aranmış, güvenirlik analizi ve madde analizleri
yapılmıştır. Araştırma sonucunda anketin 4 faktörlü bir yapıda olduğu
gözlenmiştir. Geçerlik ve güvenirlik kanıtları ise anketin ortaöğretim ders
kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesinde kullanılabilecek
geçerli ve güvenilir sonuçlar veren bir araç olduğu göstermiştir. Tüm sonuçlar
birlikte ele alındığında uyarlanan anketin bir ölçek yapısına sahip olduğu
değerlendirilmiştir. Ders kitaplarının bütünsel bir şekilde değerlendirilmesini
sağlamak amacıyla kullanılacak bu ölçeğin, geçerli ve güvenilir sonuçlar
üretebileceği sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ders Kitabı Değerlendirme, Öğretmen Görüşü, Ortaöğretim, Çapraz Geçerlik, Sınıflama-Sıralama Geçerliği

Kaynakça

• Acar, T. (2014). Ölçek geliştirmede geçerlik kanıtları : Çapraz geçerlik , sınıflama ve sıralama geçerliği uygulaması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 969–979. https://doi.org/10.12738/estp.2014.3.2107
• Albayrak, A. S. (2006). Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Anderson, J. C.ve Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49(2), 155–173.
• Arslan, A., Tekbıyık, A.ve Ercan, O. (2012). Fizik ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Turkish Journal of Education, 1(2), 1–13.
• Aşıkcan, M. (2012). İlköğretim birinci sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre Türkçe ders kitaplarının yapılandırmacı yaklaşıma uygunluğu. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 311794).
• Atıcı, T., Keskin-Samancı, N.ve Özel, Ç. A. (2007). İlköğretim fen bilgisi ders kitaplarının biyoloji konuları yönünden eleştirel olarak incelenmesi ve öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 115–131.
• Aydın, A. (2010). Kimya I ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 207–224.
• Aydın, İ. (2010). Sekizinci sınıf matematik ders kitabı hakkında öğretmen ve öğrenci görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 265015).
• Ayvacı, H. Ş.ve Türkdoğan, A. (2010). Yeniden yapılandırılmış Bloom Taksonomisine göre fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 13–25.
• Bakar, E., Keleş, Ö.ve Koçakoğlu, M. (2009). Öğretmenlerin MEB 6 . sınıf fen ve teknoloji dersi kitap setleriyle ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 41–50.
• Bartlett, M. S. (1950). Tests of significance in factor analysis. British Journal of Statistical Psychology, 3(2), 77–85. https://doi.org/10.1111/j.2044-8317.1950.tb00285.x
• Başaran-Tanrıöver, G. (2011). Güzel sanatlar ve spor liselerinde bireysel ses eğitimi ders kitabının, öğrenci ve öğretmen açısından işlevselliğinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 290081).
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (18. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş.ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, B. M. (2009). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2nd Ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781410600219
• Canpolat, D. (2010). İlköğretim 4. sınıfta okutulan İngilizce ders kitabına ilişkin öğretmen, öğrenci ve uzman görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 386782).
• Cascio, W. F.ve Aguinis, H. (2005). Applied psychology in human resource management (6. Baskı). Pearson.
• Cohen, R. J., Swerdlik, M. E.ve Sturman, E. D. (2013). Psychological testing and assessment: An introduction to tests and measurement (8. Baskı). New York: McGraw-Hill Education.
• Comrey, A. L. (1988). Factor-analytic methods of scale development in personality and clinical psychology. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(5), 754–761. https://doi.org/10.1037/0022-006X.56.5.754
• Costello, A. B.ve Osborne, J. W. (2005). Best practices in explatory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, ResearchveEvaluation, 10(7), 27–29. https://doi.org/10.1.1.110.9154
• Coşkun, S. (2011). Lise biyoloji öğretmen ve öğrencilerinin yenilenen 9. sınıf biyoloji ders kitabına ilişkin görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 300385).
• Creswell, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed Methods approaches (4. Edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Çakır, A. (2006). İlköğretim dördüncü sınıf matematik ders kitapları ile ilgili öğretmen görüşleri. Ulusal Tez Veri Merkezinden Ulaşılabilir. (Tez No. 191480).
• Çalışkan, G. (2016). Türkçe dersi öğretim programı ve türkçe ders kitapları: 5. sınıf Türkçe ders kitabına yönelik bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(2), 200–214.
• Çelik, H. E.ve Yılmaz, V. (2013). Lisrel 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi: Temel kavramlar, uygulama, programlama. (2. Baskı, Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çelik, Ş. N. (2011). Ortaöğretim İngilizce ders kitabı Breeze 9 hakkında öğrenci, öğretmen ve müfettiş görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 308429).
• Çelik, Y.ve Gülcü, İ. (2016). Yurtdışında kullanılan Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarına yönelik öğretmen görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 287–296. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i2.5000183344
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G.ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çolak, K., Kaymakcı, S.ve Akpınar, M. (2015). Sosyal bilgiler ders kitaplarında ve öğretmen adaylarının görüşlerinde yenilenebilir enerji kaynaklarının yeri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 41(January), 59–76.
• Delice, A., Aydın, E.ve Kardeş, D. (2009). Öğretmen adayı gözüyle matematik kitaplarında görsel ögelerin kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(16), 75–92.
• Demirbaş, M. (2008). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarının belirli değişkenler bakımından incelenmesi. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 53–68.
• Dülgeroğlu, İ. (2010). Yeni öğretim programına göre hazırlanan ortaöğretim 9. sınıf fizik ders kitabının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi: Kocaeli ili örneği. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 278174).
• Erkuş, A. (2000). Yeni bir indeks önerisi: Çift tutarlık indeksi (Pçt). Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 63–71.
• Erkuş, A. (2010). Psikometrik terimlerin Türkçe karşılıklarının anlamları ile yapılan işlemlerin uyuşmazlığı. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(2), 72–77.
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I: Temel kavramlar ve işlemler (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Erseven, E. (2011). 12. sınıf çağdaş Türk ve dünya tarihi ders kitabının öğretmen ve öğrenci görüşleri ışığında değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 298506).
• Ertürk, H. (2013). An EFL course book avaluation: Unique 6, teachers’ and students’ perspectives. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 328681).
• Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C.ve Strahan, E. J. (1999). Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods, 4(3), 272–299. https://doi.org/10.1037/1082-989X.4.3.272
• Floyd, F. J.ve Widaman, K. F. (1995). Factor analysis in the development and refinement of clinical assessment instruments. Psychological Assessment, 7(3), 286–299.
• George, D.ve Mallery, P. (2012). IBM SPSS statistics 19 step by step: A simple guide and reference (12. Ed.). Boston: Pearson.
• Gorsuch, R. L. (1974). Factor Analysis (1st Ed.). Toronto: W. B. Saunders Company.
• Göven, N. (2010). Yeni ortaöğretim programına göre hazırlanmış 9. sınıf tarih ders kitabının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 279389).
• Guadagnoli, E.ve Velicer, W. F. (1988). Relation of sample size to the stability of component patterns. Psychological Bulletin, 103(2), 265–275.
• Güzel, H.ve Adıbelli, S. (2011). 9. sınıf fizik ders kitaplarının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 201–216.
• Güzel, H., Oral, İ.ve Yıldırım, A. (2009). Lise II fizik ders kitabının fizik öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 133–142.
• Iding, M. K. (2000). Can strategies facilitate leraning from illustrated science texts? International Journal Media, 27(3), 289–301.
• Işıdan, A. (2014). İmam hatip liseleri için mesleki Arapça ders kitabı serisi ile ilgili öğretmen ve öğrenci görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 354662).
• İnal, F. N. (2010). İlköğretim 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 264332).
• Kaiser, H. F. (1960). The application of electronic computers to factor analysis. Educational and Psychological Measurement, 20(1), 141–151. https://doi.org/10.1177/001316446002000116
• Kaiser, H. F.ve Rice, J. (1974). Little Jiffy, Mark IV. Educational and Psychological Measurement, 34(1), 111–117. https://doi.org/10.1177/001316447403400115 Kalaycı, Ş. (2014). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (6. Baskı). Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Kanlı, U.ve Yağbasan, R. (2004). Proje-2061’in ışığında fizik ders kitaplarının eğitimsel tasarımına eleştirel bir bakış. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 123–155.
• Karadağ, M., Dülgeroğlu, İ.ve Ünsal, Y. (2013). Ortaöğretim 9 . sınıf fizik ders kitabının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 549–568.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi (26. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Karataş, A. Z. (2015). Ortaöğretim fizik 10 ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım özelliklerine ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi: Diyarbakır ili örneği. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 413328).
• Karatay, H.ve Pektaş, S. (2012). Türkçe ders kitaplarını incelenmesine yönelik ölçek geliştirme çalışması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 183–204.
• Kaya-Şengören, S., Tanel, R., Yıldırım-Benli, A.ve Kavcar, N. (2015). Fizik öğretmenlerinin 9. sınıf fizik kitabına ilişkin görüşleri: İzmir ili örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 224–245.
• Kazak, Ö. (2010). Lise kimya ders kitaplarının bilimsel içerik açısından incelenmesi ve ders kitapları hakkında öğretmen ve öğrenci görüşlerinin belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 278265).
• Keleş, S. (2012). İlkokuma yazma öğretiminde kullanılan ders ve çalışma kitaplarının öğretmen görüşlerine göre dayalı olarak değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 313263).
• Kline, R. B. (2011). Principles and practise of structural equating modeling. (T. G. Press, Ed.) (3. Baskı). New York.
• Koçak, D., Çokluk, Ö.ve Kayri, M. (2016). Faktör sayısının belirlenmesinde MAP testi, paralel analiz, K1 ve yamaç birikinti grafiği yöntemlerinin karşılaştırılması. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, XIII(I), 330–359.
• Kotluk, N. (2012). Ortaöğretim 9. 10. ve 11. sınıf fizik ders kitaplarının görünüş ve içerik açısından incelenmesi, öğretmen ve öğrenci görüşlerinin alınması. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 309832).
• Kurtulmuş, Y. (2010). İköğretim 8. sınıf matematik ders kitapları ile ilgili öğretmen görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 264775).
• Leech, N. L., Barrett, K. C.ve Morgan, G. A. (2015). IBM SPSS for Intermediate Statistics (5. Baskı). East Sussex: Routledge.
• Manav-Arslan, N. (2011). İlköğreti̇m seki̇zi̇nci̇ sınıf matematik dersinde kullanılan kitaplara ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 308436).
• MEB. (2012). Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği. Retrieved August 28, 2016, from http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.16593&sourceXmlSearch=DERS K%25C4%25B0TAPLARI&MevzuatIliski=0
• Meydan, C. H.ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Mintaş, T. (2015). Ortaöğretim tarih ders kitapları içeriklerinin yeterliği (Öğretmen görüşleri). (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 407643).
• Morgil, F. İ.ve Yılmaz, A. (1999). Lise X. sınıf, kimya II ders kitaplarının öğretmen ve öğrenci görüşleri açısından değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1, 26–41.
• Mueller, R. O. (1996). Basic principles of structural equation modeling: An introduction to LISREL and EQS. Design (Vol. 102). New York: Springer ScienceveBusiness Media, LLC. https://doi.org/10.1016/j.peva.2007.06.006
• Öcal, A.ve Yiğittir, S. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 51–61.
• Perihan, M. (2013). Tarih öğretmenlerinin ve öğrencilerin tarih müfredat programı ve tarih ders kitabı hakkındaki görüşleri: Van ili örneği. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 357575).
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H.ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23–74.
• Streiner, D. L. (1994). Figuring out factors: the use and misuse of factor analysis. Canadian Journal of Psychiatry, 39(3), 135–140.
• Şahın, S.ve Turanlı, N. (2005). Liselerde okutulmakta olan lise I. sınıf matematik kitaplarının değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 327–341.
• Şahin, S. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler 5. sınıf ders kitaplarını öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 253987).
• Şat, D. (2010). İlköğretim 7. sınıf MEB fen ve teknoloji dersi ders, öğrenci çalışma ve öğretmen kılavuz kitaplarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 262395).
• Şimşek, H. (2010). Lise dördüncü sınıf fizik 12 ders kitabına ilişkin öğretmen görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 264340). Tabachnik, B. G.ve Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6. Baskı). Boston: Pearson.
• Top, E. (2009). Ortaöğretim dokuzuncu sınıf coğrafya ders kitaplarının niteliği hakkında öğretmen görüşlerinin tespit edilmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 249840).
• Uyar, S. (2012). Açımlayıcı Faktör Analizinde Boyut Sayısını Belirlemede Kullanılan Yöntemlerin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi.
• Velicer, W. F. (1976). Determining the number of components from the matrix of partial correlations. Psychometrika, 41(3), 321–327.
• Yangın, S.ve Dindar, H. (2007). İlköğretim fen ve teknoloji programındaki değişimin öğretmenlere yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 240–252.
• Yavuz, G.ve Doğan, N. (2015). Boyut sayısını belirlemede Velicer’in Map testi ve Horn’un Paralel analizinin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 176–188.
• Yeşil, Y. (2013). Güzel sanatlar ve spor liseleri 9. sınıf piyano ders kitabının öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 347191).
• Yıldıran, N. B. (2007). İlköğretim 8. sınıf bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi ve içerik analizinin yapılması. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 206419).
• Yıldırım, A. (2007). Seçilen bir ders kitabı değerlendirme ölçeğinin lise II fizik ders kitabına uygulanması. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 199706).
• Yıldırım, E. (2011). İlköğretim altıncı sınıf matematik dersi öğretmen kılavuz kitabına ilişkin öğretmen görüşleri. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 308421).
• Yılmaz, M. F. (2010). İlköğretim dördüncü sınıf fen ve teknoloji ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 258066).
• Yurdugül, H. (2006). Parelel, eşdeğer ve konjenerik ölçmelerde güvenirlik katsayılarının karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1), 15–37.
• Yüksel, E. (2010). İlköğretim 6. sınıf matematik ders kitaplarının öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezinden Erişilebilir. (Tez No. 253463).