Bahşiş Dağıtım Sistemlerinin Adalet Algısı Üzerine Bir Ölçek Uyarlama Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 61 - 72, 22.12.2020

Oya Yıldırım , Seçkin Eser , Celil Çakıcı

Öz

Bahşiş, hizmetten duyulun memnuniyetin bir ifadesidir ve hizmet sektöründe yaygın bir uygulamadır. Bahşişin çalışanlar arasında nasıl pay edileceği ve bunun “adalet” açısından nasıl algılanacağı bir sorunsala işaret eder. Bu çalışmada, potansiyel turizm çalışanlarının bahşiş dağıtım sistemlerine dönük adalet algılarını belirlemek üzere bir ölçek uyarlamak amaçlanmıştır. Veriler, alan yazından yararlanılarak geliştirilen ve iki farklı bahşiş dağıtım senaryosunu içeren bir anket ile toplanmıştır. Anket Çukurova, Mersin ve Kırklareli Üniversitelerinde lisans düzeyinde turizm eğitimi alan stajını tamamlamış öğrencilere, kolayda örnekleme tekniği ile 20 Mayıs -5 Haziran 2019 tarihleri arasında uygulanmıştır. Araştırmaya 427 öğrenci katılmıştır. Verilerin analizinde, tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, eşleştirilmiş t-testi, ki-kare ile açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinden yararlanılmıştır. Yapılan analizlerde her iki senaryo için de güvenirliğin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliğini test etmek için açıklayıcı faktör analizi yapılmış ve kuramsal olarak beklenen “genel adalet algısı” ve “dağıtımsal adalet algısı” boyutlarının oluştuğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bahşiş Dağıtım Sistemi, Adalet Algısı, Turizm Öğrencisi

Kaynakça

• Akyol, F. & Aslan, Z. (2019). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Bahşiş Havuzu ile Bireysel Bahşiş Sisteminin Karşılaştırılması, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (3), 1933-1957. DOI: 10.21325/jotags.2019.456
• Alpar, R. (2011). Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Anderson, J. C. & Gerbing, D. W. (1988). Structural Equation Modelling in Practice: A Review and Recommended Two-Step Approach, Psychological Bulletin, 103 (3), 411-423, DOİ: 10.1037/ 0033-2909.103.3.411.
• Beugr, C. D. (2002). Understanding Organizational Justice and Its Impact on Managing Employees: An African Perspective, The International Journal of Human Resource Management, 13 (7), 1091-1104. DOI: 10.1080/09585190210131311
• Cihangiroğlu, N. & Yılmaz, A. (2010). Çalışanların Örgütsel Adalet Algısının Örgütler İçin Önemi, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırma Dergisi, (19), 195-213.
• Clotildah, K., Charity, M., Felistas, C. & Tatenda, M. (2014). The Perceptions of Employees Towards Tipping and Motivation in the Hotel Industry, African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 3 (1), 1-12.
• Colquitt, J. A., (2001). On The Dimensionality of Organizational Justice: A Construct Validation of A Measure, Journal of Applied Psychology, 86 (3), 386-400. DOI: 10.1037//0021-9010.86.3.386.a
• Colquitt, J. A. & Shaw, J. C. (2005). How Should Organizational Justice Be Measured? In J. Greenberg & J. A. Colquitt (Eds.), Handbook of organizational justice. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 113-154.
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C. O. L. H. & Ng, K. Y. (2001). Justice at the Millennium: A Meta-Analytic Review of 25 Years of Organizational Justice Research, Journal of Applied Psychology, 86 (3), 425-445.
• Çolak, M. & Erdost, H. E. (2004). Organizational Justice: Are View of the Literature and Some Suggestions for Future Research, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (2), 51-84.
• DeConinck, J. B. & Stilwell, C. D. (2004). Incorporating Organizational Justice, Role States, Pay Satisfaction and Supervisor Satisfaction in a Model of Turn Over Intentions, Journal of Business Research, 57 (3), 225-231.
• Devrani, K. T. (2014). Müşterilerin Restoran Çalışanlarının Bahşiş Arttırma Amaçlı Davranışlarına Karşı Tutumları, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29 (1), 137-160.
• Fernandez, G. A. (2004). The Tipping Point-Gratuities, Culture and Politics, Cornell University, 45 (1), 48-51. DOI: 10.1177/0010880403260106
• Foley, S., Kidder, D. L. & Powell, G. N. (2002). The Perceived Glass Ceiling and Justice Perceptions: An Investigation of Hispanic Law Associates, Journal of Management, 28 (4), 471-496.
• Fornell, C. & Larcker, D.F. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error, Journal of Marketing Research, 18 (1), 39-50. DOI:10.2307/3151312.
• Garrity, K., & Degelman, D. (1990). Effect of Server Introduction on Restaurant Tipping, Journal of Applied Social Psychology, 20 (2, Pt 1), 168–172.
• Hair, J., Black, W., Babin, B. & Anderson, R. (2010). Multivariate Data Analysis (7th ed.), Prentice-Hall, Upper Saddle River, NJ.
• İşbaşı, J. Ö. (2001). Çalışanların Yöneticilerine Duydukları Güvenin ve Örgütsel Adalete İlişkin Algılamalarının Vatandaşlık Davranışının Oluşumundaki Rolü, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 51- 73.
• İşcan, Ö. & F., Naktiyok, A. (2004). Çalışanların Örgütsel Bağdaşımlarının Belirleyicileri Olarak Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Adalet Algıları, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 9 (1), 181-201.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Konovsky, M. A. (2000). Understanding Procedural Justice and Its Impact on Business Organizations, Journal of Management, 26 (3), 489-511.
• Leventhal, G. S. (1980). What Should be Done with Equity Theory? New Approaches to the Study of Fairness in Social Relationships. In K. J. Gergen, M. S. Greenberg, & R. H. Willis (Eds.), Social exchange: Advances in theory and research (27–55). New York: Plenum.
• Liu, C. M. (2008). The Perceptions of Waiters and Customers on Restaurant Tipping, Journal of Services Marketing, 22 (2), 95-103.
• Lin, I. & Namasivayam, K. (2011). Understanding Restaurant Tipping Systems: A Human Resources Perspective, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 23 (7), 923-940.
• Lynn, M. (1997). Tipping Customs and Status Seeking: A Cross-Country Study, International Journal of Hospitality Management, 16 (2), 221-224.
• Lynn, M. (2001). Restaurant Tipping and Service Quality: A Tenuous Relationship, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 42 (1), ProQuest Central, 14.
• Lynn, M. (2002). Turnover’s Relation Ships with Sales, Tips, and Service Across Restaurants in a Chain, International Journal of Hospitality Management, 21, 443-447.
• Lynn, M. (2003). Tip Levels and Service: An Update, Extension, and Reconciliation, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 44 (5/6), 139-148.
• Lynn, M. (2004). Ethnic Differences in Tipping: A Matter of Familiarity with Tipping Norms, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 12-22.
• Nakip, M. (2006). Pazarlama Araştırmaları: Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Namasivayam, K., & Upneja, A. (2007). Employee Preferences for Tipping Systems, Journal of Food service Business Research, 10 (2), 93-107.
• Noll, E. D. & Arnold, S. (2004). Racial Differences in Restaurant Tipping: Evidence From the Field, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 23-29.
• Pillai, R., Schriesheim, C. A. & Williams, E. S. (1999). Fairness Perceptions and Trust as Mediators for Transformational and Transactional Leadership: A Two Sample Study, Journal of Management, 25 (6), 897- 933.
• Shamir, B. (1983). A Note on Tipping and Employee Perceptions and Attitudes, Journal of Occupational Psychology, 56 (3), 255–259.
• Saayman, M. & Saayman, A. (2015). Understanding Tipping Behaviour – An Economic Perspective, Tourism Economics, 21 (2), 247–265.
• Wang, L. (2010). An Investigation And Analysis Of U.S. Restaurant Tipping Practices And The Relationship To Service Quality With Recommendations For Field Application, University of Nevada, Las Vegas, Theses, Dissertations, Professional Papers, and Capstones, 659.